Helgarpósturinn - 26.06.1981, Síða 11

n
_Jie/garpásturinrL_ Föstudagur 26. júní 1981
JjOpJsr
gógíúrinn-
Garðaúðun gengur út i öfgar:
ÆX TRUFLAR EÐLI-
Élslfei LEGT JAFNVÆGI
NÁTTÚRUNNAR
Sprautuliöar borgarinnar aö störfum. t>ar er allrar varúöar gætt og
ekki úöað nema þar sem brýna nauösyn ber til, segir Hafliöi Jónsson
garðyrkjustjórni.
(mynd: Jim Smart)
Fyrst héldu listamenn „gjálifi” á
Þingvöllum, siöan átti aö halda
„blót” að Korpúlfsstöðum. En
það varð heitt mál, svo úr varö
„innimarkaður” i Laugardals-
höll. (Riss Kristinn Ragnarsson
arkitekt)
Listamenn
halda
innimarkað
Listamenn og gestir þeirra ætla
að leggja undir sig Laugardags-
höllina á laugardagskvöldiö og
haida þar ærlega dansskcmmtun.
Skemmtunin verður meö nokkuö
óvenjulegu sniöi, þvi tjöld úti-
markaðarins á Lækiartorgi veröa
flutt inn i Höllina, og þar sjá öll
aöildarfélög Bandalags islenskra
listamanna, BÍL, um skemmti-
atriöi. Auk þess veröa seldar þar
veitingar.
Upphaflega var ætlunin að
halda „blót” að Korpúlfsstöðum,
og taka upp þráðinn frá árinu
1979, þegar BIL stóð fyrir „gjá-
lifi” á Þingvöllum. En borgarráð
þorði ekki að hleypa listamönnum
i gamla stórbýlið af ótta við, að
það kynni að leiða til annars stór-
bruna, þannig að úr varð „inni-
markaður” i Laugardalshöllinni.
Listamenn hafa lýst þvi yfir
opinberlega, að þeir hyggist alls
ekki efna til húsbruna. Þvert á
móti ætla þeir að bjóða félögum
sinum og gestum þeirra upp á
skemmtilega stund með uppá-
komum, leikatriðum, söng, hljóð-
færaslætti, bæði nýrri og gamalli
dansmúsikk með jasstilþrifum,
blómum, listaverkauppboði, pizz-
um og léttu vini, bæði rauðu,
hvitu og freyðandi.
Allt verður þetta selt á kostnað-
arverði og miðaverði stillt i hóf,
enda allur undirbúningur unninn i
sjálfboðavinnu. Aðganginn verð-
ur þó að takmarka við listamenn
og gesti þeirra, eins og fyrr segir,
bæði vegna stærðar hússins og
ýmissa formsatriða.
En hvað sem þvi liður, þá má
búast við, að það verði „kátt i
höllinni” á innimarkaðnum á
laugardagskvöldið. ÞG
Steinunn Hafstaö hótelstýra á
Sclfossi hefur veriö ráöin hjá
Feröamálaráöi til þess aö at-
huga og gera könnun á ásig-
komulagi veitinga og gististaða
hringinn i kringum landiö.
LUðvik Hjálmtýsson, ferða-
málastjóri sagði að þetta væri
nýbreytni sem Feröamálaráð
hefur ætlað sér að taka upp um
nokkurra ára skeið, en ekki
hefur fengist fjármagn til að
framkvæma. Aðspurður hver
væri tilgangurinn með þessu
ferðalagi Steinunnar sagði Lúð-
vik vera að lita eftir hvernig
rekstri hótelaog veitingastaða
væri háttað úti á landsbyggð-
inni.
„Steinunn kemur til með að
gefa okkur skýrslu um ástand
mála og Ur henni vinnum við
Úöun skordýraeiturs á trjá-
gróöur i göröum borgarinnar
gengur út i hreinar öfgar. Lif-
fræðingar sem Helgarpósturinn
hefur haft tal af benda á, aö i
fyrsta lagi sé trjánum eölilegt aö
á þeim lifi skógarmaðkur og
firðrildalirfur aö vissu marki. t
ööru lagi drepur eitriö ekki ein-
göngu sníkjudýrin, heldur líka
eölilcga óvini þeirra i náttúrunni,
sem sjá um aö halda þeim niöri,
og fælir burt fugla sem lifir á
þeim.
Auk þess er notaö stórhættulegt
efni viö úöunina. Efnið sem garö-
yrkjumenn og aðrir sem taka aö
sér úöun garöa er parathion. Þaö
er i X-flokki eiturefna, og 200-1000
milligrömm af þvi nægja til aö
drepa 70 kilóa þunga manneskju.
— Það er i fyrsta lagi verið að
úða gegn fiðrildalirfum og
skógarmaðki. Egg þeirra lifa yfir
veturinn og klekjast út á vorin og
verða að lirfum. Þær geta verið
gróðrinum hættulegar, en eftir að
þær komast á púpustigið stafar
engin hætta af þeim. f öðru lagi er
úðáð gegn blaðlús, sem fjölgar
sér allt sumarið, en timgunin fer
eftír hitastigi, þannig aö þegar
kalt er i veðri er hættan ekki
mikil, segir Sigurgeir Ólafsson
plöntusjúkdómafræðingur hjá
Rannsóknarstofu landbúnaðarins
við Helgarpóstinn.
Týö sjónarmið
Að sögn Sigurgeirs verður hann
mjög var við tvenns konar
sjónarmiö hjá garðeigendum i
þessu vandamáli. Annars vegar
eru þeir sem ekki mega sjá lirfu
án'þess aö panta úðun, en hins
vegar eru þeir sem vilja láta
banna úðun með öllu.
— Parathion er hvergi leyft i al-
mennum görðum i nágrannalönd-
unum, en hér höfum við ekki
viljáð banna það vegna þess, að
við teljum, að saklausari efni
hafa ekki nógu örugg áhrif vegna
þess hversu kalt er hér á sumrin.
Þó er oft hægt að halda blaðlús-
inni i skefjum með veikari efnum.
þær upplýsingar sem okkur hef-
ur lengi vantað. Það er nú bara
einu sinni þannig að Ferða-
málaráð skortir tilfinnanlega
fjármagn til þess að geta sinnt
sinu hlutverki betur.”
— Hvaða upplýsingar koma
til með að vera i skýrslu Stein-
unnar?
„Viö fáum þarna samanburð
á verðlagi og gæöum staðanna,
allt frá þvi hvernig rúmin eru,
hvernig kaffið bragöast upp i
húsakostinn.”
— Býst þú við að það verði
mikillmunur á þessum stööum?
„Já, það geri ég. Við vitum
þaö nú þegar en það er ekki fyrr
en nú sem við getum sannreynt
þær kvartanir sem viö höfum
fengið. Ég held aö það sé hvergi
1 öllu falli er ekki ástæða til að
úöa nema þau tré sem mikil lús er
á og seinni úðun er alveg þarf-
laus. A hinn bóginn er hægt að
nota svokallaða vetrarúðun gegn
lirfum og möðkum. Þá eru notuð
ákveðin oliusambönd, sem drepa
eggin. Sá galli er þó á þessu efni,
aö það getur skemmt gluggarúð-
ur og lakk á bilum.
Annars er margt sem þarf að
athuga i þessu sambandi. Með þvi
aö úða eru drepin niður þau dýr,
sem halda þessum meindýrum i
skefjum, og fuglar eru fældir
burt. Ég vildi gjarnan að það yrði
dregið mikið úr þessari úðun,
menn noti saklausari efni en
parathion og sætti sig einfaldlega
við það þótt þeir sjái einhverja
óværu á trjánum. En það er nauð-
synlegt að rannsaka jafnvægi i
lifrikinu, finna út hvaða dýr og
sveppir lifa á trjánum og hvaða
dýr lifa á snikjudýrunum. 1 ná-
grannalöndunum er það mariu-
hænan sem kemur til hjálpar og
heldur niðri blaðlús. Við höfum
hana ekki hér nema i mjög litlum
mæli, en spurningin er hvað ger-
ist hér ef úöun yrði t.d. bönnuð,
segir Sigurgeir Ólafsson plöntu-
sjúkdómafræðingur.
Eins og lítil efnaverk-
smiðja
Þeir sem stunda garðaúöun
með parahtion þurfa að fá svo-
nefnd eiturskirteini, sem lög-
reglustjóri gefur út i samráði við
eiturefnanefnd. Flestir úða i
frekar smáum stil, með afkasta-
litlum dælum, en tveir eða þrir
aðilar eru virkilega stórtækir og
feröast um hverfi borgarinnar og
nágrannabyggðirnar með þúsund
litra tankbil.
— Þetta er ekki eðlilegt og að
minu mati mjög hæpið, sérstak-
lega þar sem þessir menn eru að
úða i margar vikur, langt fram-
eftir sumri. Alvarlegast er þó, aö
þeir eru með upp i þúsund litra
tanka, og verði óhapp þannig að
þetta eitur flæöi út yrði það álika
slys og þegar efnaverksmiðja
nema hér þar sem svo gifurlega
mikill mismunur er á gæðum
hótela og veitingastaða. Þessu
er oftast um að kenna hinn mikli
aðstöðumunur sem þeir búa við
er reka slika staði, svo er lika
allt of litill verð og gæöamunur
á miili segjum t.d. verðlagi hjá
topp hóteli eins og Hótel Sögu og
litils hótels út á landi.
Ég rak migá þaö fyrir nokkr-
um árum þegar ég fór i svipað
feröalag aö þaö var ekki þaö að
fólk gerði ekki eins vel og þaö
gat, það bara skorti hreinlega
kunnáttu. Við getum tekið litið
dæmi, útlendingar segja að
hvergi sé eins vont kaffið eins og
hér. Hvernig stendur á þessu?
Við erum með nákvæmlega það
sama gæðakaffi og aðrar þjóðir
splundrast. Það yrði til þess, að
það yrði að flytja burt ibúana úr
heilu hverfi, segir Hafliöi Jónsson
garðyrkjustjóri borgarinnar.
Engin reglugerö
Þegar eiturefnaskirteini er
fengið, annað hvort út á próf frá
garðyrkjuskóla eða námskeið i
meðferð viðkomandi eiturefnis,
er ekkert eftirlit með öryggisbún-
aði eða hvernig efni og tæki eru
meðhöndluð, og engin reglugerð i
gildi um það, eftir þvi sem
Helgarpósturinn hefur komist
næst.
Enda þótt flestir láti gagnrýnis-
laust úða garöa sina eru þeir
margir, sem lita úðunina horn-
auga. Þeir benda á, að þótt þeir
láti ekki úða berist eitrið til þeirra
frá næstu görðum, og vegna
hennar sé ekki hægt að nýta mat-
jurtir vikum saman framan af
sumri. Eiturefni þetta getur lika
orðið hættulegt börnum, sem
leika sér i görðum eða á leikvöll-
um sem eru i grennd við þá.
— Garöyrkjumennirnir, sem
eru við þetta hjá okkur, fram-
kvæma úðunina að mestu leyti á
nóttunni. Þeir byrja siðdegis,
þegar umferðin er farin að
minnka og reyna að vinna ekki
og ekki lakara vatn. Þá er
ástæðan kannski sú að það er
hellt upp á 20 litra af kaffi á
morgnana og það látið malla
allan. daginn, eða þá aö fariö er
i kaupstaðinn og keyptir 5 kg.
pokar af kaffi sem er orðiö al-
veg vita bragðlaust um miðjan
rekstrartimann.”
— Hvað leggur þú til að sé
gert?
„Það er rafmagn alls staðar
og þvi langtum praktiskara að
mala bara sitt kaffi sjálfir og
auðvitað að hella upp á oftar og
nema þegar logn er.
Við veljum úr þann trjágróður
sem er illa leikinn, það á ekki að
úða nema þar sem óþverrinn sést.
En þar sem gróður er mjög há-
vaxinn sér varla högg á vatni þótt
svolitið af lirfum skriöi á blööin,
segir Hafliði Hafliði Jónsson.
Að sögn Hafliða eru fljótvöxn-
ustu runnarnir lússæknastir.
Blaðlúsin leggst mest á brekku-
viöi og ýmsa aðra smærri runna.
Þá er birkilirfan algeng á birki og
ýmsum reynitegundum, og álm-
lús leggst mikiö á ask og rifs.
Vandamálið við garðaúðunina
virðist vera fyrst og fremst það,
aö nokkrir aðilar stunda hana
sem atvinnugrein stuttan tima
ársins og hafa af henni dágóðar
tekjur. Það er þvi þeirra hagur,
að sem flestir vilji láta úöa garð-
ana sina, og sem oftast.
En sérfræðingum ber saman
um, að ekki þurfi að úða meö
sterku eitri, nema mjög tak-
markað. Annars vegar sér
náttúran um að halda réttu jafn-
vægi, gripi mannskepnan ekki inn
i. Hins vegar er nauðsynlegt aö
kanna hvernig þessu jafnvægi er
háttað til þess að unnt sé að gera
viðeigandi ráðstafanir þegar
þeirra er virkilega þörf. Náttúru-
fræðingarerusammála um þetta,
en ákvörðun um að hefja slfka
rannsókn er pólitisk, þvi til
hennar þarf fé frá hinu opinbera.
ÞG
minna. Annars er þetta bara lit-
iö dæmi um þaö sem helst er
ábótavant. Tökum t.d. glugga-
tjöld. Margir útlendingar
kvarta yfir þvi að ekki sé hægt
aö hafa rökkur i herbergjunum
af þvi að gluggatjöldin eru of
ljós. Það er fullt af svona litlum
atriöum sem fljótlegt er að
kippa i liðinn.”
—Býst þú við að Ferða-
málaráöi takist betur að gegna
sinu hlutverki eftir að Steinunn
hefur gefið skýrslu?
„Það þyrfti auövitaö aö hafa
starfandi feröamálaráðunaut
allt árið um kring, en Steinunn
er aðeins ráðinn tií eins mánað-
ar. Hún ermjög hæf i þetta starf
hefur sjálf rekið, Hótel Þóristún
um 30 ára skeið og er þvi öllum
hnútum kunnug. En það verður
eflaust hægt að færa marga
hluti til betri vegar eftir aö við
höfum fengið skýrsluna i hend-
ur. Og ég vil gjarnan taka það
fram að Ferðamálaráð þjónar
ekki einungis hagsmunum út-
lendinga heldur einnig Islend-
inga sem hug hafa á aö ferðast
um landið”, segir ferðamála-
stjóri aö lokum.
— EG
MARGT MÁ BÆTA í
ÍSLENSKUM HÓTELUM
segir ferðamáiastjóri Lúðvík Hjálmtýsson