Helgarpósturinn - 07.08.1981, Blaðsíða 21

__helgarpásfurinrL- Föstudagur 7. ágúst i98i
Hannes Gissurarson — ,,sér-
kennilega snjall höfundur” sem
setur mestan svip á Frelsið.
Ólafur Björnsson — hefur ,,ber-
sýnilega unnið að henni mikið
rannsóknarstarf," segir Helgi
Skúli m.a. i umsögn sinni um
Sögu íslandsbanka hf. og Út-
vegsbanka íslands 1904-1980.
Barátturit frjáts-
hyggjumanna
FRELSIÐ, ársþriðjungsrit, 1.
árg. 1980. Ritstj. Hannes H.
Gissurarson. útg. Félag frjáls-
hyggjumanna.
Frjálshyggjumenn eru búnir
að senda frá sér sem bók — um
340 bls. rheð fjölda mynda og
auglýsinga — fyrsta árganginn
af timaritisinu, og er það vissu-
lega vert athygli og umræðu.
Frelsið er ungviði enn, og þó
hygg ég timabært að spá þvi
nokkru langlifi, marka það af
myndarlegri útgerð fyrsta ár-
gangsins, mikilli auglýsinga-
gagnrýna ályktanir þess, hafna
forsendum þess. Fyrir slikan
ágreining er enginn vettvangur
i þessum ritdómi. En sem dæmi
má nefna athugun Hannesar
(bls. 211) um veiðifélögin, að
það sé séreign á landi sem
tryggi skynsamlegri nýtingu á
laxveiðiám en fiskimiðum. í
minum augum eru veiðifelögin
einmitt dæmi um ágæti rikisaf-
skipta, sem i þvi tilviki knúðu
landeigendur marga sárnauð-
uga undir heillavænlegt skipu-
lag. Og þannig mætti væntan-
lega fletta Frelsinu öllu og sjá
tvær hliðar á hverju máli. En
sem áróðursrit gerir það skyldu
sina ef það er eins rökvist og
Búkmenntir
eftir Helga Skúla K'iartansson
hylli, og svo þvi að boðskapur
ritsinsmun nú um stundir fagna
allgóðum viðtökum. Og
munaðarlaust er ritið ekki.
Sjálfur Hayek er ráðgjafi þess,
ritnefnd skipa fimm þjóðkunnir
menntamenn, Gisli Jónsson,
Jónas Haralz, Matthias Jo-
hannessen, Ólafur Björnsson og
Þorsteinn Sæmundsson, útgef-
ándinn er félagsskapur mikilla
áhugamanna sem leggur til
framk væmdastjóra, aug-
lýsingasafnara og ljósmyndara,
að ritstjóranum ógleymdum, en
Hannes Gissurarson setur mjög
svip á ritið með þvi efni sem
hann semur sjálfur og þýðir,
sérkennilega snjall höfundur,
betri þó i frumsömdu máli en
þýddu, og stundum óþægilega
sérvitur — kallar t.d. Afriku
ekki Afrlku heldur Bláland — en
lika frumlega orðhagur, fylginn
sér i málflutningi og oft hittinn á
rök.
Frelsið er, eins og ég sagði i
fyrirsögn, barátturit, boðberi
ákveðins málstaðar, nefnilega
frjálshyggjunnar. Eins og
barátturiti sæmir er það að
meginstefnu einsýnt, lætur öll
rök bera að sama brunni, lýsir
gagnstæðum málstað einungis i
niðrunar skyni, gætir fullkom-
innar hlutdrægni i efnisvali,
þannig að ekkert er birt mál-
staðnum óviðkomandi. Þótt
sjálfur hafi ég fremur smekk
fyrir hinni tegundinni af mál-
efnalegum skrifum, þar sem
höfundar láta rök vegast á og
efast ögn sjálfir, þá eiga báðar
sortirnar sinn rétt, og frjáls-
hyggjan er nógu mikilvæg til að
áróðursrit hennar sé gaumgæft
og rökrætt.
Og af áróðursriti að vera er
Frelsið sérlega heppilegt til
rökræðu, þvi að ritstjórinn og
ýmsir fleiri höfundar kappkosta
að flytja mál sitt með rökum og
styðjast við fræði, bæði heim-
speki og hagfræði. Það þýðir
ekki að niðurstöður þeirra séu
óyggjandi vísindi.þviað bæði er
rúm fyrir ágreining i öllum
fræðum og úrlausnarefni stjórn-
málanna alls ekki að öllu leyti
fræðileg — eins og Hannes
bendir skemmtilega á á einum
stað (bls. 218—219).
Það er þvi auðvelt fyrir and-
stæðinga frjálshyggjunnar að
gera ágreining við Frelsið,
fræðilegt og málstaður þess
þolir hverju sinni, þá er það
gagnlegt, lika til þess að hjálpa
andstæðingum frjálshyggj-
unnar að sjá tvær hliðar á sínum
sjónarmiðum.
Umfjöllun um rit er gildasti
efnisþáttur Frelsisins, og ætlar
það að gilda um annan árgang-
inn ekki siður en þann sem hér
er til umræðu. Ritfregnir eru
birtar um útlend frjálshyggju-
rit, einnig um islenskar bækur
og tlmarit, það eru mjög óli'kir
ritdómar þeim sem t.d. Helgar-
pósturinn flytur, mælikvarði
stjórnmálastefnunnar býsna
einráður, én margt skörulega
sagt. t fyrsta heftinu eru lika
tvær lengri greinar hvor um
sina bók: Björn Bjarnason
skrifar um ritgerðasafn
Jóhanns Hafstein og
Guðmundur Heiðar Frimanns-
son um ritgerðasafn Magnúsar
Kjartanssonar. Þar talar auð-
vitað verjandi Jóhanns ogsækj-
andi gegn Magnúsi. t þriðja
heftinu er grein eftir ritstjórann
sem aðallega fjallar um tvö
heimspekirit erlend. Og allt
annað heftið taka upp tvær
ádeilugreinar eftir Þorvald
Búason og Hannes Gissurarson
á kennslubækur I félagsfræði.
Annað aðalefni fyrsta heftis
er fyrirlestur sem Hayek hélt á
íslandi, og fylgja umræöur hans
og áheyrenda. t þriðja hefti eru
tillögur Eyjólfs Konráös Jóns-
sonar um efnahagsráðstafanir
ásamt athugasemdum frá
Jónasi Haralz. Svo er ýmislegt
smærra efni, þar á meðal syrpa,
bæði í fyrsta og þriðja hefti,
undir fyrirsögninni „Þættir úr
hugmyndabaráttunni”, þar sem
gripið er á ýmsum viðburðum
liðinna mánaða, ýmist til að lofa
eða lasta, og getið um blaða-
skrif sem málstað Frelsisins
varða. Ég vænti að það sé
óhappatilviljum að eina frá-
sagnarefni þessara dálka sem
ég þekki til — flokkadrættir um
embættisveitingar i Háskól-
anum, bls. 88—90— er leiðinlega
rangtúlkað.
Niðurstaða: efni Frelsisins er
einhliða áróður fyrir frjáls-
nyggjunni, en af áróðri að vera
tiltölulega rökvís og fræðilegur.
Þvi ætti Frelsið að geta verið
hollur andstæðingur fyrir þá
sem eru á öðrum skoðunum.

Cí 2-21-40
Leyndardómur
sandanna
(Riddle of the
sands)
í-frV'
«r
Símsvari %fmi 32«.;S.
Reykur og bófi
Snúa aftur

Afarspennandi og
viðburðarik mynd
sem gerist við
strendur Þýska-
lands.
Aöalhlutverk:
Michael York
Jenny Agutter
Leikstjóri: Tony
Maylam
Sýnd kl. 5, 9 og 11
Barnsránið
Sýnd kl. 7.
ö 1Q OOO
SalurA
Spegilbrot
Ný mjög fjörug og
skemmtileg banda-
risk gamanmynd. .
framhald af sam-
nefndri mynd sem
var sýnd fyrir tveim
árum við miklar vin-
sældir.
tslenskur texti
Aðalhlutverk: Burt
Reynolds, Jackie
Gleason Jerry Read,
Dom DeLuise og
Sally Field.
Sýnd kl. 5, 7 og 9
Ruckus
Sýnd kl. 11
Upprisa
3* 1 89 36
Slunginn
bilasa li
(IJsed Cars)
Kraftmikil ný
bandarisk kvikmynd
um konu sem
„deyr” á skurðborð-
inu eftir bilslys, en
snýr aftur eftir að
hafa séð inn I heim
hinna látnu. Reynsla
sem gjörbreytti öllu
lifi hennar. Kvik-
mynd fyrir þá sem
áhuga hafa á efni
sem mikið hefur
veriö til umræðu
undanfarið, skilin
milli lifs og dauða.
Aðalhlutverk: Ellen
Burstyn og Sam
Shepard.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.

tslenskur texti
Afar skemmtileg og
sprenghlægileg ný
amerisk gaman-
mynd I litum meö
hinum óborganlega
Kurt Russell ásamt
Jack Warden, Gerrit
Graham o.fl.
Sýnd kl. 5, 9 og 11
Sama verð á öllum

HAFNAR-
bíó
Margt býr i
f jöllunum
Afar spennandi og
óhugnanleg litmynd.
] Islenskur texti
Susan Lanier, Ro-
| bert Huston
Leikstjóri Wes
| Craven
Endursýnd kl.
5-7-9-11
Bönnuð innan 16 ára

i..... |
V-Vw

Mirror
Crackd
VölAtWt&Ífð
(JRAlONf CHAPHN • lONlCURlC. • f CWARDKM
ROCK HUOSON • KIM NCNAK - f ll/ABf TH TAYIOR
•CAimousn’) THE MIRR0R CRACKD
.-.
Spennandi og viö-
burðarik ný
ensk-amerisk lit-
mynd, byggö á sögu
eftir Agöthu
Christie.
Með hóp af úrvals-
leikurum.
Sýnd kl.: 3, 5, 7, 9 og
11.15.
Salur B
Slaughter
Hörkuspennandi lit-
j mvnd
Jim Brown
jEndursýnd k1.
: 3.05-5.05-
j 7.05-9.05-11.05
Salur C
j LiliMarleen
Oli lUarlem
Spennandi og
skemmtileg ný þýsk
litmynd, nýjasta
mynd þýska meist-
arans Rainer
Werner Fassbinder.
Aðalhlutverk leikur
Hanna Schygulla,
var i Mariu Braun á-
samt Giancarlo Gi-
annini — Mel Ferr-
er.
Blaðaummæli:
sýningum i úiy: „Heldur áhorfand-
•• v;:'\ i > -', t Hardcore anum hugföngnum
frá upphafi til
• .•;; ;■" Kl. 7. enda”.
M • V „Skemmtileg og
oft gripandi mynd”.
Islenskur texti.
Sýnd kl. 3, 6, 9 og
11.15.
Salur D
Punktur,
punktur,
komma, strik...
PUNKTUB
PUNKTUK
KOMMA
STRIK
21
Endursýnd vegna
fjölda áskorana kl.
3.15, 5.15, 7.15, 9.15
og 11.15.