Helgarpósturinn - 02.10.1981, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 2. október 1981 hnlrjFirpn^furínn
Getur ekki sinnt því
sem það á samkvæmt
lögum að gera
Færri starfsmenn vinna
hér á Þjóðminjasafninu
en á Þjóðminjasafni
Færeyinga, sem er um
aðeins f jórðungur
okkar að fólksf jölda
Þjóðminjasafnið í þumal-
skrúf u f járveitingavaldsins
Fundur safnmanna f útnorðri
var haldinn hér á landi fyrir
skömmu, eins og komið hefur
fram í fréttum. Fundurinn þótti
hinn gagnlegasti á mörgum
sviðum, en það vakti athygli is-
lensku fulltrúanna að Færey-
ingar, sem eru ekki nema fjórö-
ungur okkar að fólksfjölda, eru
komnir meö fleiri fasta starfs-
menn á sinu Fommiimisafni, en
við á Þjóöminjasafninu.
Þessi staðreynd er talandi
dæmi um þaö hvernig er komið
fyrir þjóðminjasafninu og f’orn-
minjasafnrannsóknum og vörslu
á islandi. Astandiö er skelfflegt,
svo notað sé orðalag eins safn-
maiinanna sem Helgarpósturinn
hafði samband við.
1 stuttu máli má segja að stöön-
un hafirfkt i safnmálum hér i vel
á annan áratug. A meðan stöðug
útþensla hefur verið á flestum
sviöum þjóölifs, jafnt i rikisbákn-
inu og hjá einkaaðilum, hefur
Þjóðminjasafnið jafnan fengið
það sama. Það hefur orðið út-
undan. Það hefur reyndar fengið
svo li'tið að útilokað er fyrir það
að sinna þvi sem Þjóðminjasafn-
inu er þó ætlað að sinna sam-
kvæmt lögum. Það hefur ekki
fjárhagslegt bolmagn til að ráð-
ast i þau verkefni sem löggjafinn
hefur ákveðið að séu nauðsynleg.
Eflaust eru um það skiptar
skoanir hve mikilvæg starfsemi
Þjóðminjasafnsins er, eða á að
vera. Skilningur fólks á starfi
þess er sömuleiðis mismunandi.
Segja má að það bæti ekki efna-
hagsástandiö þótt einhver gömul
perlufesti finnist niðri i' jörðinni.
Eða þótt f ljós komi aö bær Ingólfs
var einhverjum metrum sunnar
en áöurvar taliö. Á mótimá segja
aö viö byggjum okkar þjóðfélag á
arf i fyrri kynslóða og að þekking
okkar sé byggö á reynslu þeirra.
Hér verður ekki fariönánar Uti þá
sáima, en bent á að allar menn-
ingarþjóöir leggja mikla_rækt við
sögu sina og fortið og við tslend-
ingar höfum jafnan stært okkur
af glæsilegum fornbókmenntum.
Það er þvi öfugsnúið þegar við
höfum nú dregist langt aftur Ur
öðrum þjóðum á þessu sviöi, eins
og samanburöurinn við Færey-
inga leiðir i ljós.
Ófremdarástand
En hvað er þá að? Samkvæmt
þvi sem viðmælendur Helgar-
póstsins úr röðum safnmanna
sögðu væri ef tilvill nær að spyrja
um þaö sem væri i lagi, þvi sú
upptalning yrði snöggtum styttri.
En sem dæmi um ásandið má
nefna:
A Þjóðminjasafninu eru 9 fast-
ráðnir starfsmenn. Þetta fólk
getur engan veginn annað þeim
verkefnum sem þjóðminjasafniö
á að inna af hendi.
Ekki nóg með að það sé fá-
mennt, heldur fer einnig stór hluti
af tima fræðimanna i að sinna
gestum og gangandi. „Safnið fær
geysilega mikiö af fyrirspurnum
frá innlendum og erlendum
aðilum, bæði varðandi fræðisviö
þess og aðra hluti sagði Halldór J.
Jónsson 1. safnvörður. „Mikil
vinna fer i' syningar bæði sem
safnið sjálft staidur fyrir og
aðrir. Sjónvarpsmenn og kvik-
myndagerðarmenn, innlendir og
erlendir ásamt leikhúsum leita
mikið til safnsins um ráðgjöf.
Ákaflega mikil vinna fer i þá
þjónustu sem ljósmyndasafnið
veitir, og hún eykst stöðugt.
Einnig má nefna að mikill timi
fer i leiösögn hópa og opinberra
gesta. Þetta er bara það sem mér
detturfyrst ihug”, sagöi Halldór.
Margofthefur veriö fjallaö um
húsnæðisvanda Þjóðminjasafns-
ins i f jölmiölum. Halldór J. Jóns-
son sagði húsnæðið fyrst og
fremst óhentugt vegna þess að
það væri langt, langt of litið, auk
þess sem það uppfyllti ekki nú-
timakröfur um söfn. Húsið er
byggt sem geymslur fyrir muni,
en hvergi er gert ráð fyrir starfs-
aðstöðu fyrir fræðimennsku.
Þjóöminjasafnið og byggða-
söfnin eru skipulögð fyrir mörg-
um árum, og þau þarfnast al-
gjörrar uppstokkunar. „Söfnin
eru i rauninni ekkert annað en
mismunandi aðlaðandi
geymslur”, sagöi Gunnlaugur
Haraldsson þjóðháttafræðingur á
Akranesi.
„Mér er óhætt að segja” hélt
hann áfram, ,,aö ekkert islenskt
minjasafn stenst þær kröfur sem
viðast erlendis eru gerðar til
slikra safna. Þau svara heldur
enganveginn þeim kröfum sem
yngra fólk álslandi gerir til safna
i dag. Þau eru sett upp sam-
kvæmt úreltum kerfum, eða eng-
um kerfum. Það verður að tengja
þessi söfn skólakerfinu á ein-
hvern hátt, skuldbinda þau til að
veita vissa þjónustu, og þannig
verður kannski hægt að fa til
þeirra örlitið fjármagn”, sagði
Gunnlaugur.
Litlar skipulegar fomminja-
rannsóknir fara fram vegna þess
að ekki er til nægur mannskapur.
„Um allt land liggur mikið af
fornminjum sem biöa þess aö
veröa rannsakaðar”, sagðiFrosti
F. Jóhannsson, formaður ny-
stofnaðs félags safnmanna
áGandinu. „Þetta gerir það aö
verkum að flest allt rannsóknar-
starf er nánast björgunar-
starf — það er verið að bjarga
minjum undan vegagerð
eftir Guðjón Arngrímsson myndir Jim Smart