Helgarpósturinn - 23.10.1981, Blaðsíða 4

NAFN: Kristinn Ólafsson STARF: Tollgæslustjóri FÆDDUR: 13. september 1938
HEIMILI: Stuölasel 4 HEIMILISHAGIR: Giftur og á fjögur börn ÁHUGAMÁL: íþróttir, svo sem
sund, fjallgöngur og skíðaferðir BIFREIÐ: Mazda 323
„Samviska min hefur
valið óvinsælu leiðina,T
Kristinn ólafsson tollgæslusljóri hefur mjög veriö í sviösljósinu siöustu daga, vegna málefna Toll-
Igæslunnar. Mál Tollgæslunnar og Tollvörugeymslunnar bárust inn á Alþingi, þar sem Albert Guö-
inundsson, sem rcyndar er stjórnarformaöur Tollvörugeymslunnar h.f., geröi mál Tollgæslunnar og
Matthiasar Andrcssonar tollvaröar aö umræöuefni, en Kristinn tollgæslustjóri hefur lagt til viö fjár-
máiaráöuneytiö.aö Matthfasi veröi vikiö úr starfi. Matthias hefur einmitt starfaö i Tollvörugeymslunni
og var honum á brýn borið að hafa tekiö viö óleyfileguin launagreiös'lum vegna yfirvinnu — aö hafa
stundað þar störf sem yfirboðarar hans höföu ekki lagt fyrir hann. Viö tókum Kristin ólafsson i YFIR-
HEYRSLU og spuröum um þessi mál Tollgæslunnar.
Kristinn er lögfræöingur að mennt, varö hdl. 1966 og hrl. 75. Hann starfaöi fyrst sem fulltrúi á lög-
fræðiskrifstofu, varð fulltrúi lögreglustjórans i Reykjavik 1967 til 1971,starfaöi i eitt og hálft ár sem lög-
fræðingur Vegageröarinnar og varö tollgæslustjóri 1973.
Hvernig stcndur á þessu fjaöra-
foki meö Tollgæsluna — hefurðu
enga stjórn á embættinu?
Stjórnunin er sjálfsagt ekki of
góð. Og þaö er sjálfsagt erfitt að
hitta á ,,rétta” stjórn, þvi það má
ekki heldur vera ofstjórn á hlut-
unum. En mér virðist nú þetta
upphlaup fyrst og fremst stafa af
þvi, sem ég vil kalla viðleitni til
aö hafa stjórn á jnálum.
A Alþingi um daginn leiddust
umræöur strax út i að tala um
hroka embættismanna—ertu
hrokafullur?
Ég er náttúrlega ekki rétti
maöurinn til að svara þvi, en ég
vildi leiða taliö að þvi — hvers
vegna Albert Guðmundsson við-
hafði þessi ummæli. Honum þótti
égtaka stórt upp i mig iblaðavið-
tali, þar sem ég sagði:”... þeir
hjá Tollvörugey mslunni geta haft
lokaö eins lengi og þeim sýnist
eða lagt niður fyrirtækið án þess
að það komi á nokkurn hatt við
Tollgæsluna”. Þessi ummæli
tekur hann tir samhengi við þá
spurningu blaðamanns, sem ég
hafði verið að svara. Með þvi að
taka orð min þannig úr samhengi,
getur hann svo túlkað þau i eigin
þágu ogreynt að leiða þingmenn i
sannleika um þjóðhagslegt ágæti
þessa fyrirtækis—sem var alls
ekki til umræðu af minni hálfu.
Min orö voru aðeins niðurlag á
svari við spurningu blm. um
hvers vegna Tollvörugeymslan
væri hætt að taka viö vörum.
Fyrrihluti svarsins er hins vegar
þessi: „Kristinn sagði að það
væri alls ekki hlutverk Tollgæsl-
unnar að taka á móti vörum fyrir
Tollvörugeymsluna. Kristinn
sagði að þeir hjá Tollgæslunni
teldu það alls ekki i verkahring
Tollvörugeymslunnar að segja til
um það, hvernig tollgæslan ætti
að haga störfum. Sagðist hann
ekki skilja það, að þeir hjá Toll-
vörugeymslunni vildu láta það
bitna á sinum viðskiptamönnum,
aö Tollgæslan vildi sjálf ráða þvi
hvernig hún starfaði”.
Sé þetta lesið i samhengi þá
ætla ég að það sé öllum ljóst, að
ég er að benda á það, aö Tollvöru-
geymslan gat tekið á móti vörum
án afskipta Tollgæslunnar. Enda
hafði hún gert það, t.d. i sumar-
leyfi þessa tollvarðar (Matt-
hiasar Andréssonar—innsk.
blm.),án þess að nokkur kvörtun
kæmi fram.
Hvernig stendur á þvi, að þú
lætur birta (Mbl. 17. okt. sl.) bréf
þitt til fjármálaráðuneytisins,
þar sem þú gerir aö tillögu þinni,
aö Matthiasi Andréssyni verði
vikið úr starfi—er svona bréf
ekki trúnaðarmál ráöuneytisins?
Þegar farið var að ræða þessi
mál svona opinskátt, þá taldi ég
rétt, að röksemdir fyrir þeirri til-
lögu kæmu fyrir augu blaðales-
enda, svo að þeir gætu sjálfir
metið stöðuna. Ég taldi að það
væri búið að rjúfa þann trúnað
sem hugsanlega hefði átt að
rikja — og hafði rikt um þetta
efni i niu mánuði af minni hálfu,
eða frá þvibréfið varskrifað. Það
voru umræðurnar á Alþingi sem
rufu þennan trúnað.
Ertu óvinsæll meöal þinna
starfsm anna?
Ég er sjálfsagt óvinsæll fyrir
viss atriði. Ég vil þá nefna það, að
ég hef verið að halda i skefjum
yfirvinnu hjá stofnuninni, en eins
og allir vita, þá ræður fjárhags-
leg afkoma manna,að meira eða
minna leyti, afstöðu þeirra til
. stjórnenda. Mér er alveg ljós
leiðin til vinsælda i starfi eins og
minu. Það er að vera nógu eftir-
gefanlegur og örlátur á fé al-
mennings, sem mér er trúað
fyrir. Samviska min hefur hins-
vegar valiö óvinsælu leiðina. Og i
sambandi við þetta, er ekki úr
vegi að koma inn á þau orð sem
féllu á Alþingi i minn garðog ann-
arra embættismanna. Það var
sagt, að við ættum að vera þjónar
almennings. Erkannski átt viö að
maður eigi að fara vinsælda-
leiðina, sem ég lýsti hér að ofan?
Þá yrði vist ekki kvartað.
Hvernig stendur á því, að þú
virðist vera aö leggja niöur alla
tollgæslu úti á landi — það er t.d.
enginn tollvörður á Vestfjöröum
og á Scyöisfirði annast lögreglu-
menn tollafgreiöslu Smyrils?
Það hefur verið stefna fjár-
málaráðuneytisins um margra
ára bil — og hefur að nokkru leyti
verið i minum verkahring að
framkvæma þá stefnu — að lög-
reglumönnum út um land væri
falið að sinna tollgæslu jafnf ramt
sinu löggæslustarfi. Hér er vitan-
lega um hagkvæmnissjónarmið
rikisins að ræða. Það er hins
vegar engin spurning um það, að
helst hefði ég kosið að tollverðir
væru sem viðast á landsbyggðinni
og sem flestir. En að sjálfsögðu
þarf f jármuni til að greiða öllum
þeim starfsmönnum sem maður
vildi hafa. Útvegun fjárins er
hinsvegar mál ráðuneytisins og
Alþingis. Ef koma ættu tollverðir
i stað allra þeirra lögreglu-
manna, sem tollgæslu sinna, þá
þarf Tollgæslan að fá um áttatiu
manns tii viðbótar. En segjum að
maður gerði sig ánægðan með þó
ekki væri nema helminginn af
þeimfjölda. Þvfmiður getég ekki
sjálfur valið i þessu efni, og verð
því að fylgja þeirri linu, sem
ráðuneytiö hefur lagt. Athugum
tollaafgreiðslu á Smyrli.
Þar hafa um fjórtán lögreglu-
menn verið við tollgæslu-
störfeinusinni i
viku, þrjá til fimm klukkutfma i
senn. Eg hefði að sjálfsögðu kosiö
að þessir starfsmenn væru allir
tollverðir. En ég er hræddur um
að rikissjóður myndikveinka sér,
ef þeir ættu engu aö sinna nema
toDgæslu.
Hvers vegna var Matthias
Andrésson upphaflega sendur inn
i Tollvörugeymslu til starfa?
Einhver þurfti að starfa
þar — hvers vegna ekki hann eins
og einhver annar.
En þú sagðiráöan, að Tollvöru-
geymslan gæti,ToIlgæsIunnar
vegna, starfaö án ykkar afskipta
og heföi gert þaö t.d. i sumarfrii
Matthíasar?
Það er vörumóttakan sem ég á
við. Það er ekki i verkahring toll-
varðar að annast vörumóttöku,
heldur vörutalningu eftir að Toll-
vörugeymslan er búin að kvitta
fyrir móttöku vörunnar. Þær
talningar eiga að leiða i ljós,
hvortvöruinnflytjandihefur tekiö
vörur úr Tollvörugeymslunni án
greiðslu á tollum, og hugsanlega
einnig án þess að greiða kaupverð
vörunnar i gjaldeyrisbanka. Þvi
miðurerudæmium slikt misferli.
Er reynt að múta toll-
þjónuin — hefur einhvern tima
komist upp um mútumál innan
Tollgæslunnar?
Slikur áburður var tekinn tii
rannsóknarfyrir nokkrum árum i
tengslum við misferli tveggja
tollvarða. Sú rannsókn leiddi
reyndar til þess að þessir tveir
menn urðu að hætta hjá Tollgæsl-
unni vegna brota i starfi. En það
sannaðist ekkert um mútur.
Þessir tveir sem urðu að hætta,
voru ekki mútuþegar.
Éggetþannig ekki svarað þess-
ari spurningu öðruvisi, en að mér
sé ókunnugt um að slikt eigi sér
stað og vona að slikt gerist ekki.
Hvernig er varið saniskiptum
Tollgæslunnar við fjármálaráöu-
neytið — hefur Tollgæslan undan
einhverju að kvarta? Nú fékkst
þú ekki þeirri ósk þinni fullnægt
að Matthiasi Andréssyni yrði
vikið úr starfi?
Ég tel mig ekki hafa undan
þeim samskiptum að kvarta. Þeir
i ráðuneytinu fara ekki alltaf eftir
þeim ráðleggingum, sem til
þeirra er beint, svo sem eins og i
umræddu tollvarðarmáli, en
hinsvegar vil ég á engan hátt ve-
fengja rétt ráðuneytisins til sjálf-
stæðrar afgreiðslu.
Ertu ánægöur með menntun og
hæfni undirmanna þinna?
Hér eru margir mjög vel hæfir
menn með mikla starfsreynslu að
baki. Hins vegar er æskilegt að
koma sem oftast við endurhæf-
ingu og reyndar betri undirbún-
ingsmenntun nýrra manna. Nú er
unnið að samningu nýrrar reglu-
gerðar um það efni.
Ertu fylgjandi skýrum og.ótvi-
ræðum reglum um toll-
gæslu—ertu „haukur” eöa
„dúfa” i tollgæslumálum?
Eg hygg að ég hafi veriö kall-
aður „haukur” i þessu efni. Ég tel
að ég hafi gert mér far um að
vinna að þvi, að starfsreglur,
linur til að vinna eftir, væru sem
skýrastar. óskýrar reglur valda
þvi að mönnum kann að vera mis-
munaðog það er atriði sem ég get
ekki sætt mig viö.
Ertu að kalla eftir skýrari
starfsreglum?
Ráðuneytið hefur að sumu leyti
sett skýrari reglur fyrir okkur að
vinna eftir. Við höfum lika sjálfir
reynt að samræma okkar vinnu-
brögð. Þessa stundina er t.d. i
undirbúningi veigamikið atriði i
þessum dúr.
Hefur boriö á þvl að fólki væri
mismunað hjá Tollgæslunni?
Teluröu aö þaö hafi veriö eöa séu
brögö aö þvi að þiö „takiö Pétur
en ekki Pál?”
Ég vona að það gerist ekki vilj-
andi hjá neinum af starfsmönn-
um Tollgæslunnar.
eftir Gunnar Gunnarsson
myndir: Jim Smart