Helgarpósturinn - 05.01.1984, Blaðsíða 6

INNLEND YFIRSÝN
Sígilt þjóðþrifamál, flugmál okkar íslend-
inga, er enn einu sinni á döfinni þessa fyrstu
daga nýs árs. í þetta sinn hin mikla sam-
göngulífæð — innanlandsflugið. Á þriðju-
daginn birtist frétt þess efnis í öllum dag-
blöðunum að gríðarlegt tap væri á innan-
landsflugi Arnarflugs, að félagið hefði sagt
upp því starfsfólki sem starfar að innan-
landsfluginu og hygði á gagngera uppstokk-
un á rekstri þess. Arnarflug hefur haldið
uppi innanlandsflugi síðan haustið 1979 og
flýgur nú reglulega til tíu staða á landinu,
auk þess sem félagið sinnir umtalsverðu
leigu- og sjúkraflugi.
„Við höfum reynt flestar venjulegar að-
ferðir til að skera niður og auka tekjurnar
eins og unnt er,“ segir Haukur Björnsson,
stjórnarmaður í Arnarflugi. ,,En það hefur
ekki borið tilætlaðan árangur þótt útkoman
sé kannski örlítið skárri en 1982. Nú þurfum
við að fara að leita annarra óhefðbundnari
leiða, en á þessu stigi málsins er ekki alveg
ljóst hverjar þær verða."
„Farþegaflutningarnir hjá okkur hafa
dregist saman um svona 2000 farþega milli
ára, og hið sama er að segja um frakt,“ segir
Agnar Friðriksson, framkvæmdastjóri
Arnarflugs. „Hins vegar hafa póstflutningar
stóraukist, á sama tíma og allir taxtar og far-
gjöld hafa staðið í stað. Kostnaðarlega hefur
þetta velt utan á sig eins og bolti og virðist
erfitt að vinda utan af honum nema að skera
algjörlega upp. Það fer heldur ekki á milli
mála að rekstrarkostnaðurinn og alls konar
sameiginlegur kostnaður við innanlands-
flugið hefur verið of hár. Það getur enginn
staðið í taprekstri ár eftir ár, ekki Arnarflug
fremur en aðrir. Verði það ljóst eftir þessa
skoðun að ekki sé hægt að komast hjá veru-
legum taprekstri, þá er ég alveg sannfærður
um að við hættum þessu flugi.“
Heimildir Helgarpóstsins herma að innan
Arnarflugs hafi menn fráleitt verið á eitt sátt-
ir um hvernig bregðast bæri við vandanum.
Háværar raddir hafi verið uppi um það inn-
an framkvæmdastjórnarinnar, sem mun öllu
valdameiri stofnun en aðaistjórn félagsins,
að leggja bæri innanlandsfiugið niður hið
• •
Orninn lækkar flugiö
fyrsta — það sé farið að höggva talsvert
nærri eignum félagsins, auk þess sem heldur
hafi hallað undan fæti í millilandafluginu.
Slík úrræði hafa mætt harðri andstöðu, eink-
um meðal fulltrúa flugmanna, sem eðlilega
vilja sem minnstan samdrátt á fiugleiðum.
„Arnarflug hefur haidið uppi flugi á mörg-
um heldur mögrum rútum, svo þessir erfið-
leikar hjá þeim eru auðskildir," segir
Matthías Bjarnason samgönguráðherra.
Þarna er nokkur kjarni máls. Arnarflug flýg-
ur á litla og fámenna staði, oft við mjög erfið
fiugvallarskilyrði, en flugvélakostur félags-
ins hefur að mörgu leyti ekki þótt hentugur
til að slíkur rekstur skili arði. Til marks um
það er að Arnarflug seldi aðra Twin-Otter
vél sína á síðasta ári, en slíkar vélar rúma 19
farþega, á meðan meðalfarþegafjöldi hjá
félaginu er á bilinu 7-8 farþegar í flugi.
Hvað sé til ráða? Enn sem komið er tala
þeir Arnarfiugsmenn helst um innri skipu-
lagsbreytingar á rekstrinum, breytingar á
mannahaldi, einhverja fækkun starfsfólks,
auk þess sem leitað verði leiða til að áuka
tekjur af innanlandsfiuginu, til dæmis með|
auknu leiguflugi, „þótt ekki sé um auðugan
garð að gresja þar, eins og innanlandsflugið
er nú rígbundið í bak og fyrir," segir Agnar
Friðriksson. Ekki telja þeir heldur neitt svig-
rúm til fargjaldahækkana, enda þótt fargjöld
á innanlandsleiðum hérlendis séu tiltölulega
lægri en gerist í nágrannalöndunum. Hins
vegar vilja þeir gera sem minnst úr því, að
minnsta kosti enn sem komið er, að til ein-
hverrar fækkunar geti komið á ferðum eða
, jafnvel að flug verði aflagt til einstakra staða
fyrr en i fulla hnefana, enda eru þá likur á að
flug á slíka staði þar sem aðstæður eru mjög
erfiðar, til dæmis Súgandafjörð og Siglu-
fjörð, mundi leggjast niður um langt skeið.
„Það hefur ekki verið rætt í aivöru að
hætta flugi til einstakra staða," segir Örn
Helgason, yfirmaður innanlandsdeildar
Arnarflugs. „En hins vegar er ekki loku fyrir
það skotið að reynt verði að taka út þá staði
þar sem tapið er mest. Við getum heldur
eftir Egil Heigason
ekki kvartað yfir því að sætanýtingin sé ekki
með betra móti hjá okkur, hún hefur verið
yfir 60 prósent. Svo er líka möguleiki að fara
aðrar leiðir i samdrættinum, til dæmis að
hætta að fijúga um helgar og spara með því
einhvern launakostnað."
Það hefur ekki verið gert opin-
bert ennþá, en ljóst er að Flugleiðir hafa
einnig farið talsvert halloka í innanlands-
fluginu á síðasta ári og mun helsta ástæðan
vera nokkur fækkun á farþegum, um 8
prósent að því sagt er. Þó munu Flugleiðir
ekki hyggja á neinar breytingar á innan-
landsflugi sínu. Einnig mun hafa harðnað í
dalnum hjá minni félögunum, leiguflugfé-
lögunum hér í Reykjavík og landshlutaflug-
félögunum, þótt rekstur þeirra sé mun ein-
faldari í sniðum. Heimildamaður Helgar-
póstsins segir að þar beri menn sig heldur
illa undan undirboðum Arnarflugs i leigu-
fiucinu. ,
Samræmd stefna? Matthias Bjarnason
samgönguráðherra telur að aukið samstarf,
samhliða samkeppni milli félaganna, muni
skila sér í bættri þjónustu og bættum rekstri.
Hann telur hins vegar ekki tímabært að ríkið
taki annan þátt í flugrekstrinum innanlands
en þann að bæta aðstöðu á flugvöllum og
þjónustu þar. Hins vegar telur hann alls ekki
á döfinni að ríkið taki upp beinar styrkveit-
ingar til að auðvelda flugfélögunum að
halda uppi innanlandsfluginu.
Framtíð innanlandsflugs Arnarflugs mun
ráðast á næstu vikum og líklegt að margur
sveitarstjórinn og oddvitinn bíði í ofvæni eft-
ir útkomunni. Agnar Friðriksson:
- „Við munum reyna til þrautar hvað hægt
er að gera til að koma rekstrinum á réttan
kjöl. En hitt er alveg ljóst að Arnarflug er
ekki í nokkurri aðstöðu ti! að styrkja sam-
göngukerfið hér að íslandi með beinum fjár-
framlögum, að minnsta kosti ekki lengur og
hefði kannski aldrei átt að gera það.“
ERLEND YFIRSÝN
Robert O. Goodman (t.v.) sýnir séra Jesse Jackson (t.h.) og Jesse yngra syni hans
flugsveitarmerkið á bolnum sínum, þegar forsetaefnið hitti fangann í Damaskus.
Bandarísk kosningabarátta
hád fyrir Miöjaröarhafsbotni
Fyrstu daga á nýju ári er barátta fyrir for-
setakosningar í Bandarikjunum hafin fyrir
alvöru, og fer í svipinn einkum fram á blóð-
völlum Líbanons og í höfuðborgum ná-
grannaríkja, sem reynt hafa að notfæra sér
upplausnina í þessu hrjáða landi. Með því að
senda bandarískan herafla til að hlutast um
innanlandsófriðinn í Líbanon og átök ná-
grannaríkjanna Sýrlands óg Israels um
áhrifasvæði, hefur Ronald Reagan forseti
tryggt að athygli Bandaríkjamanna er bund-
in við Beirut öllum öðrum stöðum fremur.
Enn á hann eftir að bíta úr nálinni eftir að
hafa sent 241 landgönguliða í dauðann af
völdum einnar bílsprengju 23. október i
haust. Og nú hefur séra Jesse Jackson, svert-
ingi sem leitar eftir forsetaframbóði í ár fyrir
Demókrataflokkinn, gert forsetanum
skömm til, með því að sækja í greipar Sýr-
lendinga handtekinn flugmann úr banda-
rískri árásarferð.
Robert Ö. Goodman komst af, þegar Sýr-
lendingar skutu niður tvær árásarflugvélar
af flugvélaskipum, sem að skipan Reagans
gerði árás á loftvarnastöðvar þeirra norð-
austur af Beirut. Goodman er svertingi, og
Jackson gerði að ádeiluefni á stjórnina í
Washington, að hún lægi á liði sínu við að
frelsa fangann. Hafði prestur samband við
sendiráð Sýrlands og hélt með fríðu föru-
neyti til Damaskus, en í fullri óþökk
Reagans, sem kvað slíkt flan tii þess eins
fallið að flækja mál Goodmans. En sú varð
raunin, að eftir að séra Jackson náði fundi
Assads Sýrlandsforseta var honum afhentur
stríðsfanginn til heimflutnings. Varð þá
Reagan að senda forsetaflugvél eftir
Jackson og ferðaféiögum hans og taka á
móti þeim Goodman í Hvíta húsinu.
Þessi uppákoma skall ofan í gusugang út af
skýrslum rannsóknarnefnda Bandaríkja-
þings og landvarnaráðuneytisins um orsakir
manntjónsins mikla, þegar sprengjubíl var
ekið rakleitt inn í aðalstöðvar bandarísku
landgönguliðanna á Beirutflugvelli. í báðum
skýrslum er átalið andvaraleysi allra sem
ábyrgð báru á öryggi hermannanna, jafnt
herforingja og embættismanna. Skýrsla
rannsóknarnefndar landvarnaráðuneytis-
ins, sem Robert L.J. Long, aðmíráll á eftir-
launum, hafði formennsku fyrir, er þó sýnu
skorinorðari og tekur fyrir víðara svið. Þar
er lýst ábyrgð á hendur yfirmönnum í Beirut
og Washington fyrir andvaraleysi og van-
rækslu, en auk þess gagnrýnd sú ákvörðun
að leitast við að ná markmiðum Bandaríkja-
stjórnar í Líbanon með hernaðarlegum ráð-
um í stað þess að einbeita sér að diplómatisk-
um ráðstöfunum.
Reagan forseti tafði birtingu skýrslunnar
frá nefnd Longs aðmíráls í viku, og greip að
auki fram fyrir hendur herstjórnarinnar með
því að lýsa yfir, að sjálfur bæri hann alla
ábyrgð en ekki einstakir menn í herstjórnar-
röðinni. Með því kom forsetinn i veg fyrir
herréttarhöld, sem orðið hefðu til þess að
málið væri rannsakað niður í kjölinn og
óþægilegar staðreyndir leiddar í ljós.
Hafið er í Washington kapphlaup milli for-
setaembættisins og þingsins, um hvor aðii-
inn eigi frumkvæði að ráðstöfunum til að
færa landgönguliðana í Beirut úr hættu.
Stjórnin veltir fyrir sér að flytja þá um borð
í herskipin úti fyrir ströndinni, og forustu-
menn beggja fiokka í Fulltrúadeild þingsins
búa sig undir að taka málið upp, þegar þing
kernur saman 23. þessa mánaðar. Tip
O’Neill, foringi demókrata og forseti Full-
trúadeildarinnar, hefur látið hafa eftir sér,
að þingið hefði frekar átt að heimila Reagan
að hafa landgönguliðana í Beirut í eitt
misseri en þrjú, og Robert H. Michel, for-
maöur þingflokks repúblíkana, hefur lagt til
að landgönguliðarnir yfirgefi Beirut hið
fyrsta.
Ekki bætir úr skák fyrir Reagan, að farar-
snið er komið á hersveitir Evrópuríkjanna,
sem sendar voru til Beirut samtímis banda-
rísku landgönguliðunum. Frakkar hafa flutt
500 af 2000 manna liði sínu á gæsiusvæði
Sameinuðu þjóðanna í Suður-Líbanon. Frú
Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, hefur
lagt til að sveitir á vegum SÞ taki við af fjór-
veldaliðinu í Beirut. Lengst hefur þó Pertini
Ítalíuforseti gengið. Hann hefur hvatt til
heimkvaðningar 2100 ítalskra hermanna frá
Beirut, með þeim rökum að komið sé á dag-
inn að markmið Bandaríkjastjórnar þar sé
ekki að verja friðinn heldur landvinninga
ísraels, og skýrasta sönnun þess sé að banda-
rískum sprengjum rigni yfir Líbanon í tonna-
tali.
Donald Rumsfeld, sérstakur sendimaður
Reagans til landanna fyrir botni Miðjarðar-
hafs, er nýfarinn til Sýrlands með skilaboð
frá Bandaríkjaforseta til Assads Sýrlands-
forseta. Hefur Reagan tekið líklega uppá-
stungu séra Jacksons, um að þeir forsetarnir
eflir Maghús Torfa Ólafsson
hittist í kjölfar árangursríkrar farar sinnar til
Damaskus að leysa Goodman flugliða úr
haldi.
Að auki er komið á daginn, að Bandaríkja-
forseti hefur ákveðið að sækja að Assad eftir
diplómatískum leiðum á nýjum vígstöðvum.
Sýrlandsstjórn hefur getað skákað í því
skjóli, að erfðaféndur hennar í írak eru
bundnir í báða skó af Persaflóastríðinu við
íran. Lokað hefur verið fyrir olíuleiðslur frá
írak sem um Sýrland liggja, og hefur þess
vegna þrengt mjög að fjárhag íraks. í staðinn
sér í Sýrlandi fyrir olíu, að verulegu leyti
ókeypis. Fyrir nokkrum vikum var Rums-
feld í Bagdad og ræddi við Saddam Hussein
forseta íraks, en ekkert stjórnmálasamband
hefur verið milli landanna frá því 1967. Að
heimsókn sendimanns Reagans til Bagdad
afstaðinni, fór sendinefnd skipuð háttsettum
mönnum úr utanríkisráðuneyti og land-
varnaráðuneyti Bandaríkjanna milli höfuð-
borga Persaflóaríkjanna, og kunngerði þeim
að Bandaríkjastjórn hefði ákveðið að leggj-
ast á sveif með írak í stríðinu við íran.
ísraelsstjórn er ekki rótt út af fálmi banda-
manna sinna í Washington eftir leið úr klíp-
unni í Beirut. Síðan séra Jackson fékk Good-
man frjálsan í Damaskus, hefur ekki linnt
árásum ísraelskra flugvéla á yfirráðasvæði
Sýriandshers í Líbanon. Síðast var gerð
hermdarárás á Baalbek, þar sem að minnsta
kosti 500 óbreyttir borgarar fórust og særð-
ust að sögn Rauða krossins.
Tilgangurinn með árásum sem þessum er
tvíþættur, annars vegar að torvelda Sýr-
landsstjórn að ganga tii málamiðlunar við
Bandaríkin, en hins vegar að sýna ísraelskan
hernaðarmátt einmitt þegar ísraelsher í
Suður-Líbanon hörfar til nýrra stöðva og
breytir um hernámsaðferðir í þvi skyni að
draga úr mannfalli.
Auk þess er ísraelsstjórn nauðbeygð til að
spara fé. Greiðsluhalli ríkissjóðs, erlend
skuldasúpa og 200% verðbólga hafa þrengt
svo fjárhag ríkisins, að komið hefur til tals að
taka að sinni fyrir fjárveitingar til landnáms
Gyðinga á herteknum svæðum, helgasta
hugsjónamál núverandi stjörnarflokka.
ísrael er því ekki í neinni aðstöðu til að bjóða
Bandaríkjastjórn byrginn, en telur sig ekkert
hafa að óttast á kosningaári.
6 HELGARPÓSTURINN