Helgarpósturinn - 12.01.1984, Qupperneq 10

HP
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar: Árni Þórarinsson
og Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarf ulltrúi:
Hallgrlmur Thorsteinsson
Blaðamenn: Egill Helgason
og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Útlit: Björn Br. Björnsson,'
Björgvin Ólafsson
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Hildur Finnsdóttir
Útgefandi: Goðgá h/f.
Framkvæmdastjóri:
Guðmundur H. Jóhannesson
Auglýsingar:
Áslaug G. Nielsen
Skrifstofustjóri:
Ingvar Halldórsson
Innheimta:
Jóhanna Hilmarsdóttir
Afgreiösla: Þóra Nielsen
Lausasöluverð kr. 30.
Ritstjórn og auglýsingar eru
aö Ármúla 36, Reykjavík, simi
8-15-11. Afgreiösla og skrif-
stofa eru að Ármúla 36. Slmi
8-15-11.
Setning og umbrot:
Alprent hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Heróín
Fíkniefnavandamálið
hefur fyrir löngu skotið upp
kollinum hér á landi. Fíkni-
efni af öllu tagi hafa flætt
inn í landið undanfarin ár í
sfauknum mæli og vandinn
hefur farið vaxandi.
Lif þúsunda ungmenna
standa tilbúin til niðurrifs
fíkniefnavágestsins ef ekk-
ert verður að gert. Það er
eins og yfirvöld hafi ekki
fyllilega áttað sig á þeirri
öfugþróun sem hefur verið
að eiga sér stað í þessum
málum. Það vantar þó ekki
yfirlýsingarnar. Þaðerverið
að skipa starfshópa á
nefndir ofan en árangurinn
er lítt eða ekki merkjanleg-
ur.
Helgarpósturinn skýrir
frá ömurlegri reynslu ís-
lenskrar stúlku i sólarlönd-
um ( blaðinu í dag. Saklaus
sólarlandaferð hennar
snerist upp í heils árs mar-
tröð í skugga öflugasta eit-
urlyfs sem þekkt er, heró-
fns. Hún ánetjaöist þessu
sterka efni og það lagði
næstum llf hennar f rúst.
Heróínneysla hefur auk-
ist gríðarlega hin allra sið-
ustu ár I Evrópu og Banda-
ríkjunum. Það sem er
kannski mest sláandi við
þessa þróun er sú stað-
reynd, að nú neytir þessa
efnis ekki aðeins fólk i
lægstu lögum þjóðfélags-
ins, þar sem vonleysið og
tilgangsleysið er allsráð-
andi, heldur hafa ungmenni
í millistétt og þaðan af bet-
ur stætt fólk í síauknum
mæli gefið sig heróíninu á
vald. Margir undirrita þann-
ig sitt eigið dánarvottorð.
Fyrir þetta unga fólk virðist
ekkert skipta máli í þessu
llfi, síst af öliu það sjálft.
I sögu ungu stúlkunnar í
Helgarpóstinum í dag er
skyggnst inn i þennan hug-
arheim. Hann ernöturlegur,
ógnvekjandi. Ótal spurn-
ingar vakna, sem þjóðfélag-
ið verður að finna svör við,
svör sem koma að gagni.
Unga íslenska stúlkan
fann svar. Henni tókst það
sem fáum tekst sem hefja
neyslu heróíns: Hún hætti.
Það gekk ekki þrautalaust
fyrir sig, en það tókst.
Mörg ungmenni hafa lát-
ist af ofneyslu fíkniefna hér
á landi. Heróin er ekki alveg
óþekkt fyrirbæri á íslensk-
um fíkniefnamarkaði og á
eftir að verða algengara
verði ekkert gert. Getum við
horft upp á þessa krakka
deyja?
BRÉF TIL RITSTJÓRNAR
Ó já, vid höfum
heyrt þad áöur
í síðasta tölublaði Helgarpósts-
ins er rætt um inntak áramótaboð-
skaps þjóðarleiðtoganna og því
velt upp, hvort við höfum heyrt
það áður. Blaðið hefur einhvern
grun um, að slíkar ræður kunni að
samanstanda af klisjum að mestu
leyti, þó að ræðumenn sjálfir telji
ekki að svo sé. Greinarhöfundur
hefur svo verið beðinn að segja
sitt álit á því og veit ekki sjálfur
hvort það er vegna eigin klisju-
brúks eða hins gagnstæða. Trú-
lega er þó ástæðan sú, að ,,klisj-
urnar eru sennilega mest áber-
andi í máli stjórnmálamanna" að
sögn Svavars Sigmundssonar mál-
fræðings í sama blaði, og þá verð-
ur ekki undan vikist beiðni blaðs-
ins.
Það skal upplýst alveg strax, að
þeirri spurningu, hvort áramóta-
ræður séu klisjukenndar, er hik-
laust svarað játandi. Þar með er
engri rýrð varpað á ræðumenn og
allra síst þá síðustu. Þessir ræðu-
menn, sem og forverar þeirra, eru
fangar þeirrar þjóðlegu hefðar, að
þjóðarleiðtogar skuli tala til fólks,
en ekki viö það. Enda þarf ekki
nema að horfa framan í þá til þess
að sjá hversu upphafnir þeir verða
undir flutningnum. Má geta nærri
að skammdegislúnir þegnarnir
fyllast tilhlýðilegri lotningu, þegar
þessi heiðríku og púðruðu andlit
birtast á skerminum til þess að
segja okkur öllum að vera góð
þjóð og samstillt. Og svo fáum við
fannhvíta jöklanna tinda á eftir
þeim og þjóðsönginn eða aðra
ættjarðarsöngva, og við réttum úr
bognu bakinu og hugsum um
stund, hvort þetta sé kannski ekki
allt í lagi. Og til þess er leikurinn
gerður. í því er hefðin fólgin, að
ekkert sé sagt sem rótar við nein-
um.
En hefðin er engin afsökun. Hún
ætti að vera í því einu fólgin, að
áramótaræður séu fluttar. Og það
er ágæt hefð. Það er hins vegar
ekkert sem bannar leiðtogum
okkar að tala við okkur eins og
hugsandi fólk og í einhverju sam-
ræmi við það líf sem við lifum, þó
að mér sé fullljóst að þeir fengju
eitt allsherjar gúmoren á latínu ef
þeir leyfðu sér það. Ekki síst á
þetta við forseta okkar og biskup,
sem verða að lifa við það að hafa
nánast engar skoðanir á neinu
máli, þó að allir viti að víst hafa
báðar þessar fjölhæfu og gáfuðu
manneskjur, sem embættin skipa,
ákveðnar skoðanir á þjóðmálum
og hugsjónir íslensku þjóðinni til
handa. En mikið væri nú
skemmtilegra að heyra biskupinn
okkar skilgreina friðarboðskap
sinn nánar og skýra fyrir mönn-
um, að ófriður og styrjaldir eru
verk mannanna, sem ákvörðun er
tekin um hverju sinni, en ekki eitt-
hvað sem gerist þrátt fyrir gæsku
mannfólksins. En þar með væri
biskupinn farinn að tala um póli-
tík, og það má hann víst ekki, þó
að sjálfur Jesús Kristur hefði talað
þannig, að hann hefði ekki fengið
boðskap sinn birtan í Morgunblað-
inu nú á dögum. Og víst væri gam-
an að forsetinn okkar gæti sagt
okkur um hver áramót, hvernig
hún teldi að til hefði tekist um litlu
lífin okkar á liðnu ári, hvað hún
hefði séð á ferðum sinum í öðrum
löndum, sem við gætum lært af,
og hvernig hún teldi að við gætum
bætt okkar ráð. En þá væri hún
líka farin að tala um stjórnmál, því
að allt okkar líf byggist á því sem
við gerum og hvernig við bregð-
umst við því sem gerist og við fá-
um ekki við ráðið og það eru
reyndar stjórnmál. Sérhver lifandi
manneskja ber mikla ábyrgð á lífi
sínu og annarra, undan því verður
ekki vikist. Sé reynt að fjarlægja
menn frá þeirri ábyrgð til þess að
þeim líði betur er verið að blekkja
fólk, enda varir sú vellíðan ekki
lengi. Það er þetta sem áramóta-
ræðumenn gera um hver ártala-
skil, og þess vegna verða ræður
þeirra að mestu leyti klisjur.
Einn er þó sá ræðumanna, sem
ekki þarf að lifa við hlutleysið,
hvorki um áramót né ella. Við lof-
uðum mörg hver að hafa Jesú
Krist að leiðtoga lífsins, þegar við
fermdumst, og þar með líklega
fulltrúa hans, biskupinn, en aldrei
Steingrím Hermannsson. Fyrir
hann er því engin ástæða til að
lygna aftur augunum framan í
þjóðina um áramót og tala um
málefni hennar eins og hann eigi
þar engan hlut að máli. Sjálfur seg-
ir hann í Helgarpóstinum: ,,Eg
vona svo sannarlega að endur-
tekning góðra óska um áramót sé
góður siður.“ Við getum verið
honum sammála um það. En svo
segir hann: „Það er hollt að líta
yfir farinn veg og átta sig á því
hvar við stöndum. Það mætti gera
oftar.“ Þetta er lík^-alveg rétt, en
forsætisráðherra var órafjarri því
í ræðu sinni um þessi áramót. Satt
að segja setti hann algjört staðar-
met í klisjum að þessu sinni, og
bendir því allt til að Svavar Sig-
mundsson hafi rétt fyrir sér um
klisjubrúk stjórnmálamanna.
Til þess að „átta sig á því hvar
við stöndum" eru þjóðskáldin og
guð í bakgrunninum. Forsetinn og
biskupinn eru á þeirra sviði. Það
sem forsætisráðherrann á að gera
í áramótaræðu er að segja okkur,
hvað hann og ráðherrar hans ætl-
ast fyrir á nýju ári, hvernig til hef-
ur tekist á hinu liðna og hvaða
kröfur hann gerir til okkar lands-
manna á nýju ári. Hann má gjarn-
an skýra og skilgreina ástand
heimsmála og greina frá hlut ís-
lenska lýðveldisins í baráttunni
fyrir bættum heimi og betra
mannlífi. Sá hlutur fellur og stend-
ur nú með ákvörðunum Stein-
gríms Hermannssonar sjálfs og
ráðherra hans, og undan þeirri
ábyrgð getur hann ekki vikist.
„Góðar óskir" hans til lands-
manna er að verulegu leyti á valdi
hans sjálfs að færa til veruleikans.
Forsætisráðherra hefur þegar tek-
ið afdrifaríkar ákvarðanir um líf
fólksins í landinu þann stutta tima
sem hann hefur setið við völd, og
sumar þeirra hafa hoggið mjög
nærri lífi íslenskra fjölskyldna. I
áramótaræðu sinni vék ráðherr-
ann lítiliega að erfiðleikum þess-
ara fjölskyldna, en hann lét ekki
uppskátt hvers þær mættu vænta
á árinu 1984, heldur ráðlagði
þeim að aka til fjalla og horfa á
fegurð jöklahringsins þegar
áhyggjur sæktu að, og hyrfi þá
kvíðinn sem dögg fyrir sólu. Gall-
inn við þessa ráðgjöf er, að mjög
eiga menn misgóðar bifreiðir og
jafnframt er hinn íslenski veru-
leiki margólíkur innbyrðis. Nokk-
ur efi sækir á um, að einstæðar
mæður landsins, sem í býti hvern
morgun yfirgefa rándýrar og
ótryggar leiguíbúðir sínar með
smábörnin dúðuð og flytja þau
með strætisvögnum á dagheimil-
in, taka annan vagn í vinnuna og
fara sömu leiðir dauðþreyttar
heim, hafi alvegskilið ráðlegging-
ar forsætisráðherra. Þær eiga þó
um 6000 litla íslendinga samtals,
sem sömu kröfur verða gerðar til
og annarra þegna þjóðfélagsins,
þegar þeir eru fullvaxta. Og nokk-
ur efi er einnig ríkjandi um fjalla-
ferðir þeirra hundruða atvinnu-
lausra verkamanna, sem nú lifa
ásamt ellilífeyrisþegum og öryrkj-
um, langt undir framfærslumarki í
landinu. Þjóðin hefur ekki
minnsta gagn af þessum áferðar-
fallega boðskap ráðherrans.
Vel má vera að hún geri sér alls
ekki ljóst, hversu gagnslaus þessi
boðskapur er. Það má einnig vera
að þjóðin skilji ekki lengur, hversu
stéttskipt þjóðfélagið okkar er.
Veruleiki Steingríms Hermanns-
sonar, fyrrverandi ráðherrasonar
og núverandi ráðherra, er óra-
fjarri veruleika almenns launa-
fólks í landinu, enda talar hann til
fólksins eins og sá sem ekkert
þekkir það. Og það er líklega
meinið.aðstjórnmálamenn koma
gjarnan úr þjóðfélagshópum for-,
réttindafólksins, og þess vegna
verður allt tal þeirra til fólksins, en
ekki viö það. Menn tala vid jafn-
ingja sína, en til undirsáta sinna.
Við jafningja sína tala menn í al-
vöru, til undirsáta sinna tala menn
í klisjum. Og því miður sætta
menn sig við að vera undirsátar
forréttindafólksins í stað þess að
taka völdin í sínar eigin hendur,
hlusta á leiðtogana segja sér að
allir séu jafnir á íslandi, góðir og
göfugir, í stuttu máli gömlu sérís-
lensku klisjuna um að allt sé í lagi
hjá okkur.
Það er það auðvitað ekki fremur
en í öðrum mannanna samfélög-
um, og síðasta færa leiðin til að
bæta líf okkar er sú að tala ekki
saman. Þess vegna eru klisjur ekki
einasta heimskulegar og hvim-
leiðar, heldur einnig hættulegar.
Og engir ættu síður að leyfa sér að
nota þær en einmitt stjórnmála-
menn. Guðrún Helgadóttir
alþingismaður
Staglkenndur
boöskapur?
Það kom mér á óvart þegar rit-
stjóri Helgarpóstsins hringdi á
dögunum og bað mig að setja á
blað fáein orð um það hvort mér
þætti nýársboðskapur forseta,
biskups og forsætisráðherra stagl-
kenndur eður ei. Þvílikur þanki
hafði aldrei ónáðað mig áður. Ég
flýtti mér að ganga úr skugga um,
að spurningin væri óháð þeim
persónum sem nú um stundarsak-
ir gegna þessum þremur af æðstu
embættum þjóðarinnar.
Staglkenndur — í þeirri merk-
ingu að hvert nýársávarpið sé
öðru líkt? — Það held ég alls ekki,
þó ég staðhæfi, að nútímamaður-
inn sé mörgum árþúsundum of
seint uppi til þess að hugsa þá
hugsun sem aldrei hefur verið
hugsuð áður á jörð. Og þó ein-
hverjum yrði það á, myndi honum
sjálfum síðast allra detta í hug, að
svo hefði verið, svo að það kemur
í einn stað niður.
Á hinn bóginn tilheyra viss orð
vissum tíma og engin önnur. Jóla-
guðspjallið er lesið á aðfangadags-
kvöld og þó flestir kunni það
meira og minna utanbókar fyrir
löngu hlusta allir með jafnmikilli
athygli og þeir séu að heyra það í
fyrsta skipti. Um leið og 12.
klukkuslagið hefur dáið út á ný-
arsnótt hljómar Nú árið er liðið í
aldanna skaut. Á þessu augnabliki
vaknar þjóðkórinn hans Páls ís-
ólfssonar til nýs lífs og syngur ein-
um munni.
Spurningin þeirra á Helgarpóst-
inum olli því, að ég las nýársboð-
skapinn betur en ella að þessu
sinni. Forseti íslands átti þá ósk
þjóð sinni til handa að hún minnt-
ist stofnunar lýðveldis á Þingvöll-
um fyrir 40 árum í sátt við sjálfa
sig og „sem fyrirmynd friðarvilja
öðrum þjóðum til eftirbreytni."
Biskupinn yfir íslandi sagði
m.a.: „Það mætti þó leiða hugann
að nýárstextanum: Svo segir
Drottinn, frelsari yðar: „Sjá, nú
hefi ég nýtt fyrir stafni, það tekur
þegar að votta fyrir því — sjáið þér
það ekki?“ Hið nýja fyrir stafni er
ný og samstilltari þjónusta við ná-
ungann, þjónusta við Guð, þjón-
usta við land og þjóð. Fordæmið
lýsir sér í guðspjalli friðarins . . .“
Forsætisráðherra ræddi erfið-
leika líðandi stundar og sagði, að
bæði af efnahagslegum og mann-
legum ástæðum væri nauðsynlegt
að ná traustum tökum á grund-
vallarforsendum heilbrigðs þjóð-
lífs: „Þessi vandamál eru inn-
lend,“ sagði hann. „Lausn þeirra
er í okkar eigin höndum og í raun
óafsakanlegt, ef við fáum ekki við
þau ráðið.“
Við þekkjum kjarnann í þessum
boðskap og vitum að hann er jafn-
sannur nú og hann var fyrir einu
ári eða tíu árum. Mennirnir geta
ekki leyst vandamál sín í eitt skipti
fyrir öíl og nýjar kynslóðir öðlast
nýja reynslu. Staglkenndur eður
ei? Nýársboðskapur forseta, bisk-
ups og forsætisráðherra var orð í
tíma töluð og þjóðin hlustaði á
það, sem sagt var. _
Halldór Blöndal
alþingismaður
Helgarpóstinum hafa jafn-
framt borist tvö bréf, — frá
Jóni Viðari Jónssyni, leiklistar-
stjóra hljóðvarps, og Bríeti
Héðinsdóttur leikstjóra —,
vegna gagnrýni Páls Baldvins
Baldvinssonar um leikritið
Mörð Valgarðsson í hljóðvarp-
inu um jólin. Af óviðráðanleg-
um ástæðum af tæknilegum
toga verða þessi bréf því mið-
ur að bíða næsta tbl. HP. og
birtast þá ásamt svari Páls
Baídvins. Beðist er velvirð-
ingar á þessu.
LAUSNÁ
SPILAÞRAUT
Vestur byrjar á að taka trompin.
Lætur síðan spaða, sem hann gef-
ur. Suður fær á spaðatíuna og læt-
ur tíguldömuna, sem vestur tekur
á ásinn. Tekur á spaðaás og kóng
og kastar tígultvisti. Trompar svo
fjórða spaðann. Sé lega spaðanna
ekki verri en 4-2, þá á hann tólf
slagi. Eigi suður fimm eða sex
spaða, þá spilar vestur öllum
trompunum, því þá reynir hann
hjartasvínun. Eigi norður spað-
ann, spilar vestur öllum trompun-
um og þegar þrjú spil eru eftir, þá
getur norður ekki varið bæði
spaðann og hjartadömuna, eigi
hann hana. Ávinningurinn við
það að vestur gefur er sá, að þá
getur hann reiknað út hjörtun og
látið suður fá á hjartadömuna.
NOACK
l;7:l ín Viii':';!
FYRIR ALLA BÍLA OG TÆKI
Saensku bilatramleiðendurnir VOLVO. SAAB og SCANIA
nota NOACK lalgeyma vegna kosta þeiira.
Rakarastofaa Klapparstíg
Sími 12725
Hárgreiðslustofan Klapparstíg
Tímapantanir
13010
10 HELGARPÓSTURINN