Helgarpósturinn - 12.01.1984, Blaðsíða 22

SKÁK
Að reikna eða reikna ekki
eftir Guðmund Arnlaugsson
í síðasta þætti vitnaði ég til
þeirrar ágætu bókar sem Bron-
stein hefur ritað um skákmótið í
Ziirich 1953. Þessi bók kom út í
enskri þýðingu árið 1978, og að
þeirri útgáfu ritar Euwe sérstakan
formála.
Mér finnst einn kafli þessa for-
mála mjög áhugaverður, líklega
einkum vegna þess að þar setur
Euwe fram hugmyndir svipaðar
þeim sem ég hef stundum verið að
velta fyrir mér, þótt ég hafi aldrei
sett þær á blað. Ég ætla að endur-
segja þessar hugmyndir lauslega.
Euwe setur fram þá skoðun að
skipta megi taflmeisturum í tvo
flokka: þá sem reikna og þá sem
reikna ekki eða, nákvæmar orð-
að: þá sem eru síreiknandi og hina
sem reikna minna. Orðið að
reikna er hér notað í merkingunni
að rekja leikjaraðir í huganum.
Munurinn á Bronstein, Tal og
ef til vill Spasskí öðrum megin, og
Petrosjan, Smyslov og ef til vill
Karpov hinum megin, er sá að
Bronstein og Tal reikna í sífellu og
oft ótrúlega djúpt, stundum án
Ijósrar niðurstöðu, en stundum
líka með svo furðulegum árangri
að vekur aðdáun allra sem ti!
þekkja. En Smyslov og Petrosjan
leggja ekki á sig að reikna nema
þeir telji að eitthvað komi út sem
sé áreynslunnar virði, þótt þeir
geti reiknað á við leikfléttusnill-
ingana. Þannig tefla þeir á spar-
neytnari hátt. Gegndarlaus grein-
ing og hugarreikningur eru þreyt-
andi, ekki aðeins meðan á taflinu
stendur, heldur hefur hann áhrif á
allan feril skákmannsins, tekur
sinn toll af orku hans. Bronstein
og Tal eru ljós dæmi um þetta,
segir Euwe ennfremur. Þótt þeir
hafi ljómað skærar en nokkrir
aðrir, fyrr eða síðar, þá entist sá
ljómi ekki nema áratug eða
naumlega það; þeir hafa ekki
slokknað en kulnað, þeir eiga ekki
lengur sæti í efsta þrepi metorða-
stigans, þeir hafa brennt of miklu
af sköpunargáfu sinni.
Stíll Karpovs er afar heilbrigð-
ur: allir menn hans taka þátt í bar-
áttunni, þaó er undantekning að
einhver þeirra sé óvirkur lengi í
senn. Einhver hefur lýst honum
þannig að það sé engu líkara en að
menn Karpovs séu tengdir með
ósýnilegum þræði. Karpov ber
svo gott skyn á taflstöðuna að
hann getur lengstum teflt af inn-
sæi og getur sparað sér orku með
því að nota reiknigáfu sína aðeins.
þegar þörf krefur. Karpov er full-
trúi hins gullna jafnvægis milli
sparneytni og framtakssemi.
Svipað má segja um Smyslov á
Zúrichmótinu 1953, þó með ögn
meiri áherslu á sparneytni.
Svo mælir Euwe, og er enginn
vafi á því, í hvorn hópinn hann
myndi skipa Kasparov. Þetta eru
skemmtilegar bollaleggingar, en
ég er hræddur um að hann ein-
faldi málið um of. Smyslov hefur
að vísu enst betur en Bronstein, en
Tal virðist ekki ætla að endast síð-
ur en Petrosjan, þrátt fyrir van-
heilsu.
Heldur er sjaldgæft að fegurð-
arverðlaunum fyrir skák sé skipt á
milli þeirra sem tefla hana. En
þetta var gert á skákmóti í Búda-
pest 1952, og hér geta menn séð
þessa skák.
GELLER — GOLOMBEK
1 d4-Rf6 4 e3-c5
2 c4-e6 5 a3-c\d4
3 Rc3-Bb4 6 axb4-dxc3
Geller sem tvímælalaust er í
flokki þeirra sem eru ósparir á
andlega orku sína fórnar nú peði,
og Golombek lætur undan freist-
ingunni.
7 Rf3-cxb2 10 Bb5 + -Bd7
8 Bxb2-d5 H Bxd7-Rfxd7
9 c5-b6
En ekki Rbxd7, c6. Svartur verður
að halda valdi á c6 og tekst það.
12 Dc2-Rc6 13 Bxg7-Rxb4
Taflstaðan er orðin skemmtilega
tvíeggjuð!
14 Dbl-Hg8 16 Dxh7
15 c6-Rxc6
Nú er ekki annað sýnna en svartur
tapi skiptamun. Það gerir hann
reyndar, en á annan hátt en maður
á von á!
16 ...,Rf6!
17. Bxf6-Dxf6
18. Dxg8 + -Kd7!
En vitaskuld ekki Ke5, Dg5 og
hvítur á hrók yfir í endatafli. Nú
skjóta báðir inn skemmtilegum
millileikjum.
19. Re5 + !-Rxe5!
En ekki Dxe5, Dxf7 + og síðan Ö-
O og vinnur.
20. Dxa8-Rf3 + !
Lokahnúturinn! Með því að fórna
riddaranum tryggir svartur sér
jafntefli með þráskák. Ljósast
kemur þetta fram við 21. Ke2
Db2+ 22. Kxf3 Df6 + , og kóng-
urinn sleppur ekki undan skákun-
um, eins og auðvelt er að sann-
færa sig um.
21. gxf3-Dxal +
22. Ke2-Db2 +
og heldur jafntefli með þráskák
(23. Kfl Dbl + 24. Kg2 Dg6 +
o.s.frv.).
VEÐRIÐ
SPILAÞRAUT
Norðanáttin heldur
sínu striki yfir helgina.
Veður fer heldur kóln-
andi og éljagangur mun
ganga yfir norðanvert
landið. Sunnanlands
verður veðrið hins vegar
bjart.
S 6-2 S D-G-9-8-5 H 10-9-8-7-6 T K L 8-7 S Á-K-7-4-3
H Á-4-2 H K-G-3 Vestur spilar sex lauf. Norður
T Á-2 T 10-5-4
L Á-K-D-G-10-9 L 6-5 lætur tromp.
S 10 H D-5 T D-G-10-9-8-7-6 L 4-3-2 Lausn^ábls. 10:'
LAUSN Á KROSSGÁTU
fí fí • • £ 0 k ■ , S • V
b s L fí u F F fí J G L fí N O B 0 /
R £ y T T u R 'fí N / N G . N fí R fí R
• V F) K L fí R / G N / /V G 'O D U <5 N fí D
K £ r L 17 /< fí N N fí N fí u T 5 -T fí N G fí
• R EL U N 6 'O D Æ R N fí N fí kr fí / N
N L fí a/ fí R m F fí N 6 fí /V o R fí fí u
N * 5 * U F S fí fí S K U 7? 5 T • F fí R G
L y s T / F '£ L L L / /o fj R • / L L R o G
T 'fí • fí L 1 N 'o N s £ /< /í) fí N G fí
V / T U m fí T fí ■ R /V fí • F £ R U T fí N *
i fí r fí R 6 / L 7> fí R fí U L S K Ú R / U
U N s K £ / V / R ■ O ö H R fí T • R 'O N fí
vpp s'flfkl 7/ RlvF6, fío/n. LfíNV lyttfj GFjoT FRÍÐUR 2?™ S TIRVlV RVI „ 5 fírf) HL . KjfíRN UVN S£KHl 1/ ftF BuRÚfí rftfípt/V 1 -5— /ntfuR NOKK utz
ToRih ULlftP -TOGftft
> FuCrifí /nftL. OHKB/ NfíN
v BRÉF \ PoKl 6YÓ1H6R PRESTUR MftSfíS
fAYHT Vrykk uk
l<úiNfí R£6N Li Skjo Ko/nfí fJlVuR Fisul BÚÍTAD URBSH £J<K/ KfíTum
6LÍTT/) ÓLÍft
PlZIK ifímn'. F/SKftR UftSbVt HlJUpLft VOHP/R SoRftft VRftUG UR BRunfíÐ
9 kyflöflK. bSRI BELjftXft
5KÍT- SLg/f/rJ 'OL'lKlfl
4 TóNr/ VL'LTUR KoNfí GBUT
UÚll. Sfi/nrt &RBB fíV 'fÓKfíR
e/íwöfl korBr 6EPÍ//7 /ÝIRGT V/KftU SFúlKiJ 5 KV£Tr //?
TdN/v híFfíK
l KÝRiN FkNíTr eftjk DKftT l/V/V RFKo/n cnvuk
HfíGLl V
A RHKfí ‘/ £66/ weLj! V*
RfíUS KFVRft
IfíoRG' UfVbj r/£>- /ArO! U ’OþoKK fík V/E>- BREr/H 27 un.
kmjrÐ s/<. sr. -ró/v/J
þVfíV UP HRUdfí '/LRTlO
f?Eim KtfSío BR Bæh- IN
22: HELGARPÓSTURINN