Helgarpósturinn - 16.02.1984, Page 8
Stefán Hilmarsson,
bankastjóri í Búnaðar-
bankanum.
f. 23. maí 1925 í Reykjavík.
kvæntur: Sigríði Kjartansdóttur
Thors, 3 dætur.
heimili: Efstilundur 13, Garðabæ.
bifreið: Mitsubishi Gallant 1983.
Stúdent frá MR 1945, lögfræð-
ingur frá HÍ 1951, fulltrúi hjá
flugvallarstjóra, blaðamaður á
Morgunblaðinu, fulltrúi í utan-
ríkisráðuneytinu 1951-56, sendi-
fulltrúi og sendiráðsritari í Was-
hington 1956-62, bankastjóri í
Búnaðarbankanum frá 1962.
Situr í stjórn Sambands ís-
lenskra viðskiptabanka, stjórn
Iðnþróunarsjóðs, samstarfsnefnd
um gjaldeyrismál og langlána-
nefnd.
starfssvið innan bankans: gjald-
eyrismál, verslunar- og iðnaðar-
mál, lögfræðideild.
áhugamál: íslenskar bókmenntir,
tunga og listir.
pólitísk staða: nokkuð óljós, en er
þó af framsóknarkyni.
Stefán Pálsson, banka-
stjóri í Búnaðarbank-
anum.
f. 7.desember 1934 á Skinnastað í
Öxarfirði, N.—Þing.
kvæntur: Arnþrúði Arnórsdóttur
kennara, 4 börn.
heimili: Hrauntunga 54, Kóp.
bifreið: Volvo 240 ’83.
Próf frá Samvinnuskólanum
1955, verslunarnám í London
1955-57, gjaldkeri hjá Búnaðar-
bankanum 1958-67, starfsmanna-
stjóri bankans 1967-76, fram-
kvæmdastjóri stofnlánadeildar
1976-83, bankastjóri frá 1. janúar
1984.
Situr í stjórn framleiðnisjóðs.
starfssvið innan bankans: enn
nokkuð óákveðið.
áhugamál: hestamennska, er for-
maður Landssambands hesta-
mannafélaga.
pólitísk staða: bankamaður fyrst
og fremst og ráðinn eftir harðar
deilur við pólitíkusa sem girntust
stöðuna, þó talinn hallur undir
Framsóknarflokkinn, enda hefur
staðan löngum verið ,,eign“ þess
flokks.
Ármann Jakobsson,
bankastjóri í Útvegs-
bankanum.
f. 2. ágúst 1914 í Reykjavík.
kvæntur: Hildi Svavarsdóttur, 2
synir.
heimili: Skólavörðustígur 23, Rvk.
bifreið: engin.
Stúdent frá MR 1932, lögfræð-
ingur frá HÍ 1938, við Iögfræði-
störf á Akureyri frá 1939, lögfræð-
ingur Útvegsbankans á Akureyri
1942-49 og Útvegsbankans á
Siglufirði 1949-66, eftirlitsmaður
útibúa bankans 1966-72, banka-
stjóri í Útvegsbankanum frá 1972.
Situr í stjórn Fiskveiðisjóðs,
samstarfsnefnd um gjaldeyrismál
og langlánanefnd.
starfssvið innan bankans: almenn
stjórnun.
áhugamál: bóklestur.
pólitísk staða: tók við bankastjóra-
stöðunni af mági sínum, Finnboga
Rúti Valdimarssyni, og telst vera á
nokkuð svipaðri hillu pólitískt séð
— á „vinstri vængnum".
Jón Adolf Guðjóns-
son, bankastjóri í
Búnaðarbankanum.
f. 17. mars 1939 á Stokkseyri.
kvæntur: Ingibjörgu Sigurðardótt-
ur bankamanni, 2 börn.
heimili: Grenimelur 3, Rvk.
bifreið: Peugeot 505 ’83.
Stúdent frá MR 1960, viðskipta-
fræðingur frá HÍ, starfsmaður í
ýmsum deildum Landsbankans,
forstöðumaður hagdeildar Búnað-
arbankans frá stofnun 1970—77,
aðstoðarbankastjóri 1977-84,
bankastjóri í Búnaðarbankanum
frá 14. febrúar 1984, nýjasti
bankastjórinn sumsé.
starfssvið innan bankans: enn
óráðið.
áhugamál: bóklestur og fjöl-
skyldulíf.
pólitísk staða: sjálfstæðismenn
hafa ,,átt“ þessa stöðu, nú síðast
Magnús Jónsson frá Mel, og
ætluðu hana Lárusi Jónssyni þing-
manni. Jón Adolf er fyrst og
fremst bankamaður, en „líka sjálf-
stæðismaður" eins og það var orð-
að í dagblaði á dögunum.
Bragi Hannesson,
bankastjóri í Iðnaðar-
bankanum.
f. 10. desember 1932 í Reykjavík.
kvæntur: Ragnheiði Gunnarsdótt-
ur, 3 dætur.
heimili: Starmýri 6, Rvk.
bifreið: Range Rover '80.
Stúdent frá MR 1953, lögfræð-
ingur frá HÍ 1958, framkvæmda-
stjóri Landsambands iðnaðar-
manna, bankastjóri í Iðnaðar-
bankanum frá 1963.
Er formaður framkvæmda-
stjórnar Iðnþróunarsjóðs og fram-
kvæmdastjóri Iðnlánasjóðs.
starfssvið innan bankans: almenn
stjórnun.
áhugamál: listmálun, hefur haldið
málverkasýningar, útivist,
klassísk tónlist, bókmenntir.
pólitísk staða: sat í borgarstjórn
fyrir Sjálfstæðisflokkinn 1966-70,
en hefur síðan að mestu haldið sig
utan við stjórnmál.
Er bcmkapólitíkin ó krossgötum?
Tvær síðustu bankastjóraráðningar í Bún-
aðarbanka íslands hafa valdið deilum. í
bæði skiptin voru ráðnir „bankamenn" og í
bæði skiptin tók bankaráð Búnaðarbankans
þá framyfir „pólitíkusa" sem sóttust eftir
stöðunum.
Þessar tvær ráðningar hafa vakið menn til
umhugsunar um hvort hin gamla bræðra-
lagsregla stjórnmálaflokkanna, sú hefð, að
þeir „skipti á milli sín“ bankastjórastöðum
hjá ríkisbönkunum sé nú á undanhaldi. í-
ráðningum þessum var reyndar ekki um
það að ræða að bankaráðið hundsaði hefð-
ina algerlega, að það réði mennina án tillits
til þess hvaða flokkur teldi sig „eiga“ við-
komandi stöður. Þau átök, sem urðu út af
ráðningunum, áttu sér aðra skýringu: Frá-
hvarfið frá hefðinni fólst einkum í því hvert
bankaráðsmennirnir sóttu leiðbeiningar við
atkvæðagreiðsluna í ráðinu. Deilurnar um
þessar ráðningar snúast þannig einkum um
það hverjir og hvað eigi að ráða atkvæðum
hinna þingkjörnu bankaráðsmanna. Á þing-
flokkurinn að ráða, flokksforystan, eða
formaðurinn, eða er ráðsmaðurinn óbund-
inn af öðru en því sem samviska hans býður
honum?
Inn í þessar deilur hefur að sjálfsögðu
spunnist hin vel þekkta umræða um það
hvort alþingismenn eigi yfir höfuð að sitja í
bankaráðum og eins það hvort stærsti hluti
bankakerfisins eigi að lúta pólitískri stjórn.
Skoðanir eru allskiptar um það hvort tvær
síðustu ráðningar í Búnaðarbankanum boði
breytingar, og þá e.t.v. til batnaðar, á því
kerfi sem hefur verið í gildi í þessum efnum
síðustu 15 árin eða svo. Um eitt eru menn þó
upp til hópa sammála: að það kerfi sem við-
gekkst fram til loka sjöunda áratugarins hafi
verið óhæft. Fram að þeim tíma voru engar
hömlur lagðar á það að þingmenn störfuðu
sem bankastjórar meðfram þingmennsk-
unni eða sem þingmenn meðfram banka-
stjórastarfinu. í þá daga var allt leyfilegt.
En hvað segja alþingismenn núna; er hin
hefðbundna skipting að riðlast, eru tök
flokkanna á bönkunum að linast?
„Pólitísk ítök í bankakerfinu voru lengi
talin sérviskumál Bandalags jafnaðar-
manna,“ segir Guðmundur Einarsson þing-
maður þess. „Nú virðast menn hins vegar al-
mennt vera að vakna til vitundar um að
þetta sé aktúelt mál—ekki aðeins út úr eins
manns haus. Eg veit ekki hvort þetta hefur
svo mikið breyst hjá stjórnmálaflokkunum
—atburðir síðustu daga benda til að þeir
leggi nú ekki minni áherslu á að fá sitt fram
en áður. Hins vegar finnst mér, að viðhorf til
þessara mála sé að breytast meðal fag-
manna og ekki síður meðal almennings."
Stefán Benediktsson, einnig þingmaður
BJ, telur líka að breytt viðhorf innan bank-
anna hafi hér áhrif: „Bankarnir hafa stækk-
að og þeim mönnum hefur farið fjölgandi
innan þeirra sem hafa þekkingu og hæfni til
að sækja um og gegna þeim bankastjóra-
stöðum sem losna. Þetta eitt sér hefur leitt til
þess að stjórnmálaflokkarnir hafa þurft að
lina takið. Ég tel að þetta sjónarmið, að
bankastjórastöðum skuli úthlutað pólitískt,
sé á undanhaldi og að þeir sem hafa haldið
því á lofti séu að verða undir. Ég tel að síð-
ustu atburðir séu fyrstu skrefin í þá átt að ná
bönkunum undan ríkisvaldinu. Ríkisvaldið í
bankakerfinu gerir það að verkum að ennþá
er mögulegt að misnota fjármuni bankanna
án tillits til hagsmuna viðskiptavina þeirra.”
Sighvatur Björgvinsson, Alþýðuflokki,
segir að þrýstingur frá almenningi í þá átt að
þingmenn gegni ekki öðrum störfum en
þingstörfum sé ekki raunverulegur. „Ég hef
aldrei orðið þess var að fólk gæfi því gaum
hvaða alþingismenn það eru sem eingöngu
sinna þingstörfum." Sighvatur segir það
gamalt stefnuatriði Alþýðuflokksins að þing-
menn sitji ekki í stjórnum peningastofnana.
En hann vill líta raunhæft á núverandi
ástand: „Á meðan stjórnir ríkisbankanna
eru kosnar af Alþingi, er ekki hægt að gera
ráð fyrir ópólitískum ákvörðunum í málum
sem bankaráðin fjalla um. Ef menn viija
ópólitískar ákvarðanir, þá á að fela öðru en
pólitísku valdi að velja stjórnirnar.”
Friðrik Sophusson, varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins, er sammála þessu. „Ríkis-
bönkunum hlýtur að vera stjórnað af póli-
tískum aðilum sem bera ábyrgð á þeim á
meðan núverandi kerfi er við lýði,“ segir
hann. „Hitt er svo annað mál að við sjálf-
stæðismenn höfum lagt til breytingar á
bankakerfinu. Við viljum að ríkisbankarnir
verði gerðir að hlutafélögum. Fyrir því virð-
ist þó ekki pólitískur vilji sem stendur."
Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, nefndi nýlega aðra leið, „dönsku
sparisjóðsleiðina”, til að minnka pólitísk af-
skipti af bankakerfinu. „Það kemur fyllilega
til álita að innistæðueigendur í viðskipta-
bönkunum velji sjálfir bankaráð."
Helgi Seljan þingmaður, fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins í stjórn Búnaðarbankans,
studdi Jón Adolf Guðjónsson í stöðu banka-
stjóra í Búnaðarbankaslagnum gegn Lárusi
Jónssyni, þingmanni Sjálfstæðisflokksins.
Hann segir að forysta Sjálfstæðisflokksins
hafi beitt óvönduðum meðulum í slagnum,
„söguburði um afstöðu annarra bankaráðs-
manna sitt á hvað og hótunum um aðrar
bankastjórastöður”. Helgi segir forystu Sjálf-
stæðisflokksins hafa beitt hörku og óbilgirni
sem ekki hafi verið til að dreifa í þessu máli
af hálfu Framsóknarmanna. „Sjálfstæðis-
menn voru sannfærðir um tilnefningarrétt
sinn í þessu máli,“ segir Helgi.
Með því að greiða Jóni Adolf atkvæði sitt
var Helgi Seljan að viðurkenna meginregl-
una, að sjálfstæðismenn ,,ættu“ þessa til-
teknu stöðu. Hann viðurkenndi hins vegar
ekki tilnefningarrétt þingflokks sjálfstæðis-
manna.
„Bankaráðsmenn starfa með umboði þing-
flokkanna ogfylgja stefnu þeirra," segir Þor-
steinn Pálsson. „Meginhlutverk bankaráða
er að ráða stjórnendur bankanna og í slíkum
meginákvörðunum er tekin sameiginleg af-
staða. Slíkt er eðlilegt á meðan núverandi
kerfi er við lýði. Kjarninn er sá, að meðan
stjórnvöld eru handhafar eigendavaldsins í
ríkisbönkunum, þá er óeðlilegt að banka-
stjórar útnefni eftirmenn sína án ábyrgðar.
Við vildum vera lausir við þetta vald, sem
ætti að liggja annars staðar, en við viljum
heldur ekki hlaupast undan ábyrgðinni sem
því fylgir."
„Síðasti slagur bendir til þess að þessi regla
sé að gerbreytast," segir Friðrik Sophusson.
„Ef Helgi Seljan, Stefán Valgeirsson og
Haukur Helgason viðurkenndu að sjálfstæð-
ismenn „ættu" þessa stöðu, þá áttu þeir að
viðurkenna okkar tilnefningu. Það sem er
hættulegast í þessu er það, að þeir menn sem
hafa verið valdir pólitískt í bankastjórastöð-
ur hafa tekið upp þann sið að velja eftirmenn
sína. Það er nákvæmlega jafnmikil pólitík i
því,“ segir Friðrik.
Og Ólafur G. Einarsson segir að það sem
hafi ráðið úrslitum í Búnaðarbankaslagnum
hafa verið að „freisting bankaráðsmann-
anna þriggja, sem réðu Jón Adolf til að
klekkja á þingflokki okkar, formanni og Lár-
usi Jónssyni, hafi orðið skynseminni yfir-
sterkari."
Helgi segir faglegt mat ogsiðferðilegt hafa
ráðið afstöðu sinni og að hann hafi tekið
þessa afstöðu fljótlega. „Einkennilegast
fannst mér frá hendi forystu Sjálfstæðis-
flokksins hvað hún taldi auðvelt fyrir mig að
skipta um skoðun," segir hann.
„Þessi landaparís er ekki í mjög föstum
skorðum," segir Friðrik Sophusson um
„eign“ flokkanna á bankastjórastöðunum.
„Það er tekið tillit til styrks flokkanna á
þingi. En ríkisbönkum hlýtur að verða stýrt
af þeim aðilum sem bera ábyrgð á þeirn."
„Flokkarnir hafa viljað hafa eitthvað um
það að segja hverjir fá þessar stöður," segir
Guðmundur Bjarnason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, „en þessi tvö síðustu mál
virðast e.t.v. benda til breytinga á þessu.
Þetta síðasta mál var ekki tekið fyrir í okkar
þingflokki og mér finnst líka óeðlilegt að
þingflokkur ákveði slíkt. Það er lýðræðisleg
skipun að bankaráðsmenn séu kjörnir á
þingi en hvert einstakir ráðsmenn sækja sín-
ar leiðbeiningar er svo aftur annað mál.
Og það felst í því viss hætta þegar almenn-
ingsálitið snýst á þann veg, að maður sem
hefur reynslu af, segjum bankamálum, telst
ekki lengur gjaldgengur í þau störf vegna
þess að hann hefur gerst þingmaður."
„Þessi skipting á bankastjórastöðunum hef-
ur fyrst og fremst átt við Sjálfstæðisflokkinn
og Framsóknarflokkinn," segir Ólafur Ragn-
ar Grímsson. „Við í Alþýðubandalaginu telj-
um okkur ekki „eiga“ neinar stöður. Þessi
skipting hefur aldrei verið jafn skýr og menn
hafa viljað vera láta. Ef við lítum á hverjir
hafa verið ráðnir bankastjórar síðustu árin,
þá sér maður mjög fáa þar sem hafa setið á
þingi.”
8 HELGARPÖSTUK .NN i