Helgarpósturinn - 16.02.1984, Síða 19

Sunna Borg leikur Önnu í uppfærslu LA á Súkkulaöi handa Silju.
Ljósm. Páil Pálsson
Barirnir hafa komið sér vel
segir Sunna Borg leikari um uppfœrslu Súkkulaöi
handa Silju sem L.A. frumsýnir í Sjallanum á
föstudagskvöld
Anna
Já, það er stærsta hlutverkið í
leikriti Nínu Bjarkar Árnadóttur,
Súkklaði handa Silju, sem Leikfé-
lag Akureyrar frumsýnir innan
um bari Sjallans á föstudaginn.
„Alveg dúndrandi rulla," segir
Sunna Borg sem tekst á við Önnu,
„nógu er hún nú stór..
Hlutskipti Önnu í leikritinu er
færibandastreð í kexverksmiðju
frá átta til fimm á daginn, plús
átök við táningsdóttur sína eftir
uppvaskið á kvöldin. „Mjög raun-
sætt verk finnst mér um einstæða
móður, kjör hennar og sálarpínu,"
segir Sunna og neitar því ekki að
það hafi verið obbolítið erfitt að
munstra sig inn í Önnu.
„Það eru talsverð átök í þessum
'leik, áreynsla — og þegar við það
hafa bæst þrotlausar æfingar síð-
ustu daga er því ekki að neita að
leikarinn ég er svolítið þreyttur.
En maður valdi sér nú þetta starf
einu sinni, þetta hlutverk, að leika
og maður má því andskotakornið
ekkert vera að kvarta."
Áfram með þreytuna. Fimmtug-
asta sýning á May Fair Lady á
laugardag. Ertu orðin þreytt
Sunna, á leikritinu því?
„Nei veistu, ég gæti vel hugsað
mér að leika hálft ár til viðbótar í
því stykki. May Fair Lady er ótrú-
leg sýning í alla staði, svo uppörv-
andi og hressandi að þreyta kemst
ekki í nálægð við hana. . .
En þetta var útúrdúr. Meira af
Súkkulaði handa Silju. Nína Björk
hefur breytt þessu verki sínu tals-
vert fyrir uppfærsluna í Sjallan-
um, meðal annars með tilliti til
þeirra vistarvera. „Breyting til
batnaðar," segir túlkandi Önnu í
stykkinu og heldur áfram: „Þeir
sem séð hafa báðar útgáfurnar
segja mér að L.A.-afbrigðið sé
mun snaggaralegra, áhrifameira."
Haukur .1. Gunnarsson hefur
leikstýrt Sunnu og hinum átta leik-
urum sem taka þátt í uppfærsl-
unni. Eitt af húsgögnum Sjallans,
lngimar Eydal, sér um hljóðfæra-
flutning með verkinu ásamt dótt-
ur sinni tvítugri, Ingu.
Sunna og hin hjá L.Á- kalla orð-
ið Sjallann „litla sviðið" sitt. Ætli
sé hentugt að leika í öldurhúsi, ég
bara spyr?
„Ekki laust við að mér hafi fund-
ist tilhugsunin fyndin í fyrstu,"
segir Sunna. „En stykkið passar
ágætlega hérna. Ég get nefnt sem
dæmi aö tvö atriði leiksins gerast
á bar. Eðli Sjallans samkvæmt,
lækkaði sú staðreynd leiktjalda-
kostnaðinn verulega."
— Þakka þér fyrir samtalið *
Sunna og gangi ykkur vel á frum-
sýningunni annaðkvöld. . .
„Þakka þér fyrir og ég bið að
heilsa suður..
LEIKHUS
Sveyk sveik ekki
Þjódleikhúsid: Sveyk í sídari heimsstyrjöld-
irtni
eftir Bertolt Brecht, byggt á sögu eftir Jaro-
slav Hasek.
Þýding: Þorsteinn Þorsteinsson og Þórarinn
Eldjárn (bundið mál).
Tónlist eftir Hanns Eisler.
Leikstjóri: Þórhildur Þorleifsdóttir.
Leikmynd og búningar: Sigurjón Jóhanns-
son.
Umsjón með tónlist og hljómsveitarstjórn:
Hjálmar H. Ragnarsson.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Leikendur: Bessi Bjarnason, Þóra Friðriks-
dóttir, Gunnar Eyjólfsson, Baldvin Halldórs-
son, Gísli Rúnar Jónsson, Pálmi Gestsson,
Margrét Guðmundsdóttir, Bryndts Péturs-
dóttir, Kjartan Bjargmundsson, Anna Kristín
Arngrímsdóttir, Kristján Viggósson, Helgi
Skúlason, Flosi Ólafsson, Hákon Waage,
Guðmundur Ólafsson, Andri Örn Clausen,
Ellert A. Ingimundarson, Árni Eiríkur Berg-
steinsson, Randver Þorláksson, Hilmar Jóns-
son, Sigurþór Albert Heimisson, Lilja Guð-
rún Þorvaldsdóttir, Tinna Gunnlaugsdóttir,
Rúrik Haraldsson, Sigurður Sigurjónsson,
Guðjón P. Petersen o.fl.
Þegar rauða tjaldið rennur frá stóra sviði
Þjóðleikhússins blasir við ein glæsilegasta
og áhrifamesta sviðsmynd sem sést hefur
hér á landi um árabil. Sannur glæsileiki
byggir yfirleitt hvorttveggja í senn á einfald-
leika og frumleika og svo er um þessa leik-
mynd. Fram á sviðið hallar risastórum haka-
krossi sem þekur allt sviðið og er trúlega yfir
fjórir metrar á hæð þar sem hann rís hæst.
Inn í þennan hakakross eru síðan byggðar
þær vistarverur sem á þarf að halda í sýning-
unni, kráin Bikarinn, fangelsi Gestapó, járn-
brautarstöð og snæviþaktar sléttur Rúss-
lands o.s.frv.
En glæsileg sviðsmynd ein og sér dugar
skammt, hún þarf að hafa tilgang og hana
verður að nota. Og einmitt þar koma fram
bestu kostir Þórhildar Þorleifsdóttur sem
leikstjóra því enginn íslenskur leikstjóri
stenst henni snúning við að notfæra sér
víddir sviðsins og setja upp myndir gerðar af
fólki með stórum línum, hvort heldur sem
um er að ræða margar persónur eða fáar.
Þannig er sýningin til dæmis vörðuð í upp-
hafi og að lokum með tveimur stórglæsileg-
um senum þar sem í fyrra skiptið eru aðeins
fjórar manneskjur á sviðinu en í hið seinna
er nær allur leikhópurinn og bæði eru atrið-
in þannig að langt er frá að augljóst mál sé
hvernig setja eigi upp. Leikmyndin og svið-
setningin skapa hvað eftir annað sjónrænt
spil sem fangar auga áhorfanda svo að unun
er á að sjá.
Sagan
Bertolt Brecht skrifar þetta leikrit árið
1943 og var það fyrst sýnt í Varsjá árið 1957.
Leikritið ber þess sterk merki að vera samið
í miðri seinni heimsstyrjöld, er innlegg í
baráttu augnabliksins og geldur þess nokk-
uð. Það er ákveðinn klofningur á milli lýs-
ingarinnar á óhugnaði stríðsins og ofbeldis
nasistanna annarsvegar og hinsvegar hinn-
ar kómísku persónu Sveyks, klofningur sem
ég held að mjög erfitt sé að yfirstíga. Leik-
stjórinn kemst þó b.ýsna nærri því með því
að nánast snúa hlutunum við, þ.e.a.s. með
því að gera Þjóðverjana að nánast stílfærð-
um skrípafígúrum en undirstrika vandlega
að Sveyk og hans fólk, fólkið á kránni Bik-
arnum, eru ósköp venjulegar manneskjur
með það markmið í lífinu að komast af með
einhverri reisn.
Sveyk leikritsins býr yfir flestum eiginleik-
um Sveyks Haseks, er kannski ekki alveg
eins útfarinn í kjánaskap sínum, enda við
nokkuð ólíka andstæðinga að eiga. Sveyk er
eða þykist vera einfeldningur og er með
vottorð uppá vasann um að vera löggiltur
hálfviti. Með fávísina og hreinskilnina að
vopni snýr hann sig útúr ólíkustu vandræð-
um, sem reyndar eru oftar en ekki afleiðing-
ar sömu eiginleika. En undir niðri veit hann
sínu viti.
Leikritið er saman sett úr mörgum þáttum
þar sem kjarninn er andrúmsloftið og fólkið
á kránni Bikarnum. Þaðan liggur leið Sveyks
í yfirheyrslu hjá Gestapó, í lögskipuðu þegn-
skylduvinnuna, í fangelsi og loks í her-
þjónustu á vígstöðvunum við Stalíngrad.
Á öllum þessum stöðum á Sveyk skipti við
margt fólk og þó eru mest áberandi vinur
hans Balón ljósmyndari sem þjáist af
krónískri svengd og reyna vinir hans að forða
honum frá að fremja óhæfuverk þess vegna,
Gestapóforinginn Brettschneider, Bullinger
stormsveitarforingi, Anna Kopetska veit-
ingakona á Bikarnum og fleiri gestir hennar.
Á milli aðalþáttanna koma atriði þar sem
fram koma máttarstólpar þriðja ríkisins,
Hitier, Himmler, Göbbels og Göring. Þessi
milliatriði voru flutt í bundnu máli, mest
vangaveltur þeirra fjórmenninga um hvað
þeir væru að gera fyrir litla manninn í
Evrópu, allt að því öfugmælavísur. Þeir eru
algjörar skrípafígúrur í ágætum meðförum
þeirra Sigurðar Sigurjónssonar, Guðjóns P.
Petersen, Kjartans Bjargmundssonar og
Guðmundar Ólafssonar.
Leikur
Sveyk er algjört kjarnahlutverk í leikritinu
og ræður meðferð þess úrslitum um hvernig
sýningin í heild tekst. Það er kannski
heimskulegt að tala um leiksigra þegar í hlut
á fólk sem hefur haft það fyrir atvinnu að
leika í 30 ár eða lengur — og þó. Svo mikið
er víst að Bessi Bjarnason skilar hér undir
stjórn Þórhildar ákaflega vel unnu verki. Frá
Sveyk hans stafar svo mikilli mannlegri
hlýju að það verður nánast hrollvekjandi
Bessi Bjarnason í
hlutverki Sveyks,
Rúnar Jónsson
sem Bullinger og
Baldvin Halldórs-
son sem Gestapó-
skúrkurinn — sumt
I sýningunni feyki-
lega flott, en gallar
verksins og texta-
framsetningin
skemma dálítið
fyrir.
eftir Gunnlaug Ástgeirsson
andspænis vélmennum herveldisins. Gunn-
ar Eyjólfsson skapar einnig eftirminnilega
persónu með átvaglinu brjóstumkennan-
lega, Balón ljósmyndara. Þóra Friðriksdóttir
leikur veitingakonuna Kopetsku af næmri
tilfinningu. Fastagestirnir á Bikarnum eru
flestir ágætar smámyndir fremur en heil
hlutverk, nema helst vonbiðillinn Prohaska
yngri sem Pálmi Gestsson býr til skemmti-
lega mynd af. Af Þjóðverjunum eru það helst
þeir Bullinger og Brettschneider sem eru
veigamikil hlutverk eins og áður getur. Gísli
Rúnar Jónsson skopfærir Bullinger fremur
ísmeygilega og manni stendur bein ógn af
Gestapóskúrkinum í gervi Baldvins Hall-
dórssonar. Aðrir Þjóðverjar eru ýmist smá-
myndir, svo sem foringjarnir sem Hákon
Waage og FIosi Ólafsson gera sér þokkaleg-
an mat úr, eða hlutar af stærri hóp. Af öðrum
hlutverkum má einnig minnast á ágæta túlk-
un þeirra Tinnu Gunnlaugsdóttur og Lilju
Guðrúnar Þorvaldsdóttur á vinkonum
tveimur sem aðeins koma við sögu.
I stuttu máli sagt þá skila flestir leikendur
sínum hlutverkum með ágætum og sannast
hér enn að Þórhildur hefur styrka stjórn á
þeim leikurum sem með henni vinna. Þó var
einn brestur á frumsýningu.
Um texta
Það er trúlega ekkert áhlaupaverk að
þýða Brecht. Ég gat ekki betur heyrt en þeir
Þorsteinn og Þórarinn slyppu fremur vel frá
því. Textinn er víða ágætlega fyndinn en
annarsstaðar nokkuð þungur. En það getur
alls ekki verið afsökun fyrir því að leik-
ararnir þurfi hvað eftir annað að bryðja text-
ann uppí sér til að koma honum út úr sér.
Hvað eftir annað gerðist það á frumsýningu
að leikarar hikstuðu á textanum og er ég
ekki viss um að alltaf hafi átt að koma það
sem síðan hljómaði um salinn. Þetta hlýtur
að lagast þegar sýningum fjölgar, en það er
alls ekki hægt að kalla að leikrit sé fullæft ef
leikarar kunna ekki almennilega textann.
Ekki veit ég við hvern er að sakast í þessu
efni, en mig grunar að leikritum sé almennt
ætlaður allt of skammur æfingatími (sjálf-
sagt af „fjárhagsástæðum") en slíkt eru bæði
svik við listina og áhorfendur, svo ekki sé
minnst á þá listamenn sem hlut eiga að máli.
Sú ánægja sem var af því að sjá sýningu á
Sveyk í síðari heimsstyrjöldinni var því
nokkuð blendin. Sumt í sýningunni er feyki-
lega flott og vel gert en gallar verksins og
textaframsetningin skemma dálítið fyrir.
HELGARPÓSTURINN 19