Helgarpósturinn - 08.11.1984, Blaðsíða 12

Á íslandi er merkilegt þjóðfélag,
þó ekki sé nema vegna þeirra
ógrynna merkja sem landsmenn
hafa komið sér upp og klínt á svo til
hvert einasta fyrirbæri sem tengist
viðfangsefnum þeirra. Lúðrasveit
austur á fjörðum, smáfyrirtæki suð-
ur með sjó, félagsskapur fuglavina,
glímusamband í gagnfræðaskóla;
ekkert af þessu virðist vera starf-
hæft nema það geti státað af ein-
hverslags tákni sem minnir á tilveru
þess. Annað þykir að minnsta kosti
harla ómerkilegt.
Og merkisfólk má það heita, liðið
hérna á síðunni, meðal annars í
þeim skilningi að allt á það að baki
gerð nokkurra þeirra fjölmörgu
merkja fyrirtækja eða félaga sem
þjóðkunn mega teljast. Merki þessa
fólks ber fyrir augu okkar nær dag-
lega, ef ekki á göflum húsa, þá í
blaðhausum eða greypt í neonljós
nútímans. Vinnan að baki þeim var
að gera þau þannig úr garði að þau
næðu athygli.
Svona merkisvinna getur verið
söguleg á sinn sérstaka máta, enda
er til mikils unnið að skapa einkenni
fjölmennustu félaga landsins eða
stærstu fyrirtækja þess. Og hér
koma sögurnar...
DÁLÍTIÐ ÓRÓLEGT
MERKI
— segir Gísli B. Björnsson,
höfundur að tákni Sjón-
varpsins.
„Bíddu nú við, hvenær byrjaði
Sjónvarpið sína starfsemi. Mig
minnir það hafi verið einhverntíma
í kringum 1966 og það hefur þá ver-
ið skömmu áður en ég lauk við gerð
þessa merkis, reyndar með dyggri
aðstoð starfsfélaga minna," segir
Gísli B. Björnsson ásamnefndri aug-
lýsingastofu, en hann er höfundur
sjónvarpssymbólsins sem allir ættu
að þekkja.
„Við hérna á stofunni fengum að
vita um þetta verkefni með góðum
fyrirvara og þannig hafði maður
ekki þá afsökun að vera í tímahraki
við gerð merkisins. Ætli ég hafi ekki
verið einhverjar vikur að íullmóta
þetta. Fyrst þegar ég setti þetta
verkefni niður fyrir mér, komu mér
í hug útgangspunktar eins og auga,
spegill, skermur, stafurinn S, geislar
og reyndar flest það sem má tengja
sjónvarpi. Þegar merkið fór að taka
á sig einhverja mynd, héldust flest
ef ekki öll þessi atriði inni, og gott ef
Hilmar Sigurösson, hönnuður F.l.l.-merkisins.
þau er ekki öll að finna í endanlegu
útkomunni."
Hvernig er með svona merkja-
vinnu, er þetta nokkuð sem dettur
allt í einu inn í hausinn, eða er hug-
myndin lengi að velkjast í kollinum?
„Þetta er voðalega misjafnt. Yfir-
leitt er þetta mjög Iangur prósess,
miklu lengri en ég held að almenn-
ingur geri sér grein fyrir. Það er að
minnsta kosti mjög sjaldan sem
svona merki verður til svona einn,
tveir, þrír.
Það fyrsta sem maður gerir er að
reyna að útvega sér einhverja til-
finningu fyrir því fyrirtæki sem unn-
ið er fyrir, svo og sem gleggstar og
mestar upplýsingar um starfsemina
sem þar er innt af hendi. Þetta tekur
yfirleitt sinn tíma og er erfitt viður-
eignar, einkanlega þetta með upp-
lýsingarnar. Á þessu stigi vinnsl-
unnar hangir maður svolítið í lausu
lofti. En svo koma þetta hundrað
uppdrættir, kannski þúsund skissur.
Stærstur hluti af því er náttúrlega
hreint rugl og ómerkilegt pár út í
loftið. Svo vinsar maður úr, þrengir
möguleikana, og fyrr eða síðar glitt-
ir í það hæfasta í þessum frumskógi
hugmynda."
Hvað tekur svona lagað langan
tíma?
„Ég held því fram að maður eigi
að vera svona fjórar til átta vikur að
vinna að einu merki, en með góðum
pásum inn á milli. Mér finnst gott að
demba mér í þetta í lotum, en gera
kannski ekkert annað þess á milli
en virða möguleikana fyrir mér.
Spá í hlutina."
Sjónvarpsmerkið er að verða tví-
tugt. Ertu enn ánægður með það?
„Já, svona tiltölulega. Mér finnst
það hafa vanist vel. Að vísu hefur
mér alltaf fundist það dálítið órólegt
og klofið og gott ef það þarf ekki á
einhverri andlitslyftingu að halda
innan tíðar," segir Gísli B. Björns-
son.
HUGMYNDIN KOM
VIÐ SÍMABORÐIÐ
— segir Hilmar Sigurösson
sem gerði merki F.Í.I.
„Það var samkeppni um þetta
merki á sínum tíma, og mitt merki
var sem sagt hlutskarpast. Ég man
ekki alveg hvenær þetta var, en er
þó ekki enn búinn að gleyma því að
ég fékk sextíu þúsund gamlar í
verðlaun fyrir þetta, og kannski það
varpi ljósi á það hvað langt er síðan
þetta merki var teiknað," segir
Hilmar Sigurðsson framkvæmda-
stjóri á auglýsingastofunni Argus,
en hann er höfundur að merki Fé-
lags íslenskra iðnrekenda, því stíl-
hreina og góða tákni F.I.I.
„Það er dálítið merkilegt frá því
að segja hvernig þetta merki varð
til. Ég var búinn að velta því fram og
aftur í kollinum á mér, og þess þá
meira á rissblöðum, en svo virtist
sem dæmið ætlaði aldrei að ganga
upp. Svo var það einhverju sinni
sem ég sat annarshugar við síma-
borðið heima hjá mér og var eitt-
hvað að krassa, að allt í einu, eins og
neðan úr undirmeðvitundinni,
rann merkið nær fullskapað fram úr
pennanum mínum, bara si sona."
Hvernig túlka^ðu þetta merki
þitt?
„Ég er með í merkinu upphafs-
stafi félagsins, sem í sameiningu
mynda nokkurs konar iðnaðarhús,
og jafnframt má lesa út úr þessu
ákveðna velgengni, fyrsti stafurinn
sveigist upp á við eins og lína í línu-
riti. Þetta eru þrír grunnþættir sem
ég vann með frá því ég byrjaði að
eiga við þetta verkefni."
Það eru margir á því að þetta
merki F.Í.I. sé eitthvert besta tákn
fyrir félag í landinu. Ertu á því, að
þetta sé þitt besta merki hingað til?
„Ég er ekkert fjarri því að svo sé.
Merkið hefur staðið af sér tímann
með ágætum, og stendur enn fyrir
sínu, finnst mér. En hvort þetta sé
mitt besta? Er maður nokkurntíma
dómari í sjálfs sín sök?“
FLETTI UPP í
FUGLABÓKINNI!
— segir Þórhildur Jóns-
dóttir, höfundur Arnar-
flugsmerkisins.
„Vinna mín við þetta merki Arn-
arflugs gekk eiginlega mjög fljótt
fyrir sig. Það var gert svona einn,
tveir, þrír, enda fékk ég svo til eng-
an umhugsunarfrest eða undirbún-
ingstíma undir þennan starfa. Þetta
var því dálítið stressandi," segir
12 HELGARPÓSTURINN