Helgarpósturinn - 08.11.1984, Blaðsíða 21

ÓPERA
Carmen, miskunnarlaus og sexý
Óperan Carmen e. Bizet í þýdingu Þor-
steins Valdemarssonar.
Hljómsveitarstjóri: Marc Tardue. Leikstjóri:
Þórhildur Þorleifsdóttir. Adalhlutuerk:
Carmen: Sigríður Ella Magnúsdóttir,
Micaela: Ólöf Kolbrún Harðardóttir, Don
José: Garðar Cortez, Escamillo: Simon
Vaughan. Kór og hljómsveit íslensku óper-
unnar.
Leiktjöld: Jón Þórisson, lýsing: David
Walters, búningar: Una Collins.
Af þeim ríflega 40.000 óperum sem sögur
fara af í heiminum frá upphafi, er varla
nema rúmt hundrað sem mönnum þykir
taka að nefna nútildags. Ég veit svosem ekki
hvað titlarnir eru margir á efnisskrám
óperuhúsa hér og þar, en eitt er víst, að það
eru aðeins örfá verk sem telja má örugg
göngustykki. Eitt þeirra er óperan Carmen
eftir Bizet, sem íslenska óperan frumsýndi í
Gamla bíói sl. föstudagskvöld.
Og af hverju er Carmen sívinsæl? Afhverju
er t.d. Fidelio eftir Beethoven ekki hálf-
drættingur á við hana þrátt fyrir alla sína
músíkölsku dýrð? Er það af því að tryggð
Leonóru við maka sinn er ekki nógu spenn-
andi á leiksviði? Ætli það ekki bara? í það
minnsta virðast leikhúsgestir aldrei þreytast
á að bera sig saman við hina „frjálsu"
Carmen, miskunnarlausa og sexý og
„óheppna öðlinginn" Don José og gráta
þeirra grimmu örlög. Hvað sem hver segir
er „libretto" þeirra Meilac og Halévy líka eitt
hið magnaðasta sem samið hefur verið (eftir
skáldsögu Mérimée) og gefur tónskáldinu
ótal möguleika til að velta sér upp úr leik-
húsbrögðum, sem stundum jaðra að vísu við
að vera einum of augljós, jafnvel „billeg". En
þetta virkar. Alltaf. Líka í Gamla bíó.
Auðvitað er óðs manns æði að sýna
Carmen á þessum stað. Að láta sér detta í
hug að vera með sýningu sem krefst hátt í
hundrað manns á sviðinu er í rauninni slík
fásinna að maður getur ekki annað en dáðst
að fantasíunni. Og það sem meira er: Þetta
tekst furðanlega. Þrátt fyrir næstum lífs-
hættulegar aðstæður tekst leikstjóranum,
Þórhildi Þorleifsdóttur, að gæða sýninguna
slíkum funandi krafti og markvissum vilja,
að maður hlýtur að hrífast með og hrópa
bravó í hjarta sínu. Það er samt enginn vandi
að vera óhress yfir ýmsu: Alltof lítilli hljóm-
sveit og daufri á köflum, afar misjöfnum
söngvurum og fátæklegum og hugmynda-
snauðum tjaldbúnaði. Búningarnir voru
hinsvegar góðir og skrifast víst á Unu Collins
og ljósabeiting David Walters reddaði vissu-
lega ýmsu og sumu raunar frábærlega vel.
I titilhlutverkinu er Sigríður Ella Magnús-
dóttir. Hún hefur sannarlega margt og mikið
til að bera sem söngkona og hún á margt
gott skilið fyrir þessa Carmen sína. En ein-
hvernveginn hreif hún mig ekki agnar ögn
og er það eflaust útaf persónulegum fordóm-
um á hlutverkinu, sem mér finnst að þurfi að
leikast „galopið" tilfinningalega og af taum-
lausri einlægni. Tillærðir „carmenskir"
söngkækir segja mér í öllu falli ekki neitt.
Hinsvegar kom Garðar Cortez mér á margan
hátt á óvart í Don José, þrátt fyrir að hann
væri dálítið fálmkenndur framan af og hefði
ekki „legatóið" sem þarf í blómaaríunni. Það
var einsog hann dytti stundum útúr hlut-
verkinu augnablik, sem eflaust stafaði frum-
sýningartauginni frægu og á eftir að lagast.
En það var einhver réttur og einlægur tónn
í þessu hjá honum og í lokin var hann bein-
línis átakanlegur og söngurinn gullfallegur.
En stjörnusigurinn átti svo sannarlega Olöf
Kolbrún Harðardóttir sem Micaela og var
söngur hennar í þriðja þætti hápunktur
kvöldsins. Tilfinningalega var hún einlæg og
sterk og röddin full af hárfínum og markviss-
um blæbrigðum. Þó að ekki sé nema hennar
vegna ætla ég að sjá Carmen aftur!
Það má ekki gleyma minni hlutverkum,
sem sum voru skipuð afbragðs fólki, einsog
t.d. Sieglinde Kahman og Sigurði Björnssyni,
Kristni Hallssyni og Katrínu Sigurðardóttur,
sem öll sungu og léku af miklu öryggi og
kórnum með börnum og fullorðnum, sem
var til mikillar gleði. Og þetta leiddi hljóm-
sveitarstjórinn Marc Tardue af miklum móð
og öryggi sem hvergi brást.
„Einhvern veginn hreif
Sigríður Ella
Magnúsdóttir mig
ekki agnar ögn sem
Carmen. Hins vegar
kom Garðar Cortez
mér á margan hátt á
óvart," segir Leifur
Þórarinsson i umsögn
sinni um sýningu
íslensku óperunnar á
Carmen eftir Bizet.
ROKK
Bágborinn Bowie
Dauid Bowie — Tonight
Það hefur lengi talist til stórviðburða í
poppheiminum þegar David Bowie sendir
frá sér plötu. Ég efa að á undanförnum tíu ár-
um hafi nokkrum popptónlistarmanni tekist
að gera jafn margar góðar plötur og hann
hefur gert og eins á ég erfitt með að koma
auga á eitthvað sérlega lélegt sem frá hon-
um hefur komið.
Eftir velgengni plötunnar Let’s Dance,
sem kom út í fyrra átti ég fremur von á að
Bowie reyndi aftur fyrir sér með svipaðri
tónlist og á nýju plötunni sem heitir Tonight,
er að finna einhverja þá léttustu tónlist, sem
komið hefur frá honum fyrr og síðar. Eftir að
hafa hlýtt á fyrri hlið skífu þessarar var ég
þess raunar fullviss að nú væri Bowie orðinn
gamall og sáttur við tilveruna. Er tónlistin
sem þar er að finna yfir höfuð fremur af-
slöppuð og lítið spennandi.
Tónlistin sem þar er að finna, er eitthvað
það lélegasta sem hann hefur gert.
Platan hefst á ágætu lagi, sem nefnist Lov-
ing the Alien og er það langbesta lag fyrri
hliðarinnar, þó svo að Arif Mardin geri heið-
arlega tilraun til þess að eyðileggja það með
strengjaútsetningu sinni. Mardin þessi er
einn af virtari strengjaútsetjurum Banda-
ríkjanna, hverju svo sem það sætir, því út-
setningar hans eru yfirleitt með eindæmum
sætar og glassúrlegar. Ef einhver er ekki
sammála mér vísa ég til útsetninga hans fyr-
ir Bee Gees á sínum tíma. Honum tekst líka
að gera algerlega út af við hið ágæta gamla
Beach Boys lag God Only Knows, sem er að
finna á Tonight. Mér varð bara að orði þegar
ég heyrði það: Fyrir hverja er David Bowie
að gera plötur í dag?
Þá eru einnig á fyrri hliðinni lögin Don’t
Look Down og Tonight, sem bæði eru í
reggae útsetningu. Þetta eru hvoru tveggja
þokkaleg lög en heldur finnast mér útsetn-
ingar þeirra máttlausar og aftur er Arif
Mardin á ferðinni með skemmdarstarfsemi
sína.
Fyrri hlið Tonight er sem sé ekki í þeim
gæðaflokki, sem maður hefur átt að venjast
frá David Bowie. Það er svo sem ósköp
þægilegt að renna þessu í gegn jafnframt því
sem maður gerir eitthvað annað, en ég mæli
ekki með því að fólk setjist niður til þess eins
að hlusta á þessa tónlist.
Sé plötunni snúið við er engu líkara en fyr-
ir verði önnur plata, þar sem Bowie er likari
sjálfum sér hvað gæðin varðar. Þar eru það
einkum þrjú lög sem eru góð, þ.e. Neigh-
bourhood Threat, Dancing With the Big
Boys og Tumble and Twirl. Það síðastnefnda
er raunar uppáhaldslag mitt á plötunni enn
sem komið er. Það er leikið með kraftmikl-
um fönktakti og er blásturshljóðfæraleikur-
inn sérlega góður. Það er og margt skemmti-
legt sem leynist í hljóðfæraleik lags þessa,
svo sem kassagítarleikurinn nálægt enda
þess.
Þá er á seinni hliðinni að finna lagið Blue
Jean, sem þó nokkurra vinsælda nýtur um
þessar mundir. Er þar um þokkalegt lag að
ræða, þó vissulega hafi Bowie oft komið
betri og bitastæðari lögum inn á vinsælda-
lista. Loks ber að geta lagsins Keep Forgett-
in’ sem samið er af þeim Leiber og Stoller, en
var upphaflega flutt af Chuck Jackson í
kringum 1962 og síðar af Procol Harum. Er
útgáfa Bowies af þessu ágæta lagi hin hressi-
legasta og skemmtilegasta.
Það er í rauninni óþarfi að fjölyrða um
hljóðfæraleikinn, því hann er eins og best
verður á kosið, þó vissulega mætti hann
vera ævintýralegri og frumlegri á köflum.
Það eru að nokkru leyti sömu hljóðfæraleik-
ararnir á Tonight og léku á Let’s Dance, þ.e.
trommuleikarinn góði Omar Hakim, flestir
blásararnir og bakraddasöngvararnir, svo
og ásláttarhljóðfæraleikarinn Sammy Figu-
eroa. Þá er gítarleikarinn Carlos Alomar aft-
ur genginn til liðs við Bowie og hann stendur
alltaf fyrir sínu. Loks ber að geta þess að
Bowie bregst ekki sem söngvari fremur en
fyrri daginn.
Seinni hliðin á þessari plötu stendur síður
en svo að baki því sem var að finna á Let’s
Dance en þessar plötur eru í sama flokki og
Young Americans og Station to Station, sem
fyrst og fremst eru skemmtiplötur en góðar
plötur samt sem áður. Þess má svo að lokum
geta að Bowie lofaði í viðtali við NME fyrir
skömmu að á næstu plötu myndi hann taka
fyrir djúpstæðari tónlist og er því enn von á
góðu frá honum í framtíðinni.
„Tónlistin er einhver
sú lélegasta sem hann
hefur gert," segir
Gunnlaugur Sigfússon
í dómi sínum um
nýjustu plötu David
Bowie, „Tonight".
HELGARPÓSTURINN 21