Helgarpósturinn - 07.02.1985, Blaðsíða 22

SKÁK
Slembilukka
eftir Guðmund Arnlaugsson
Flestar kunnustu skákþrautir
heims eru eftir fræga snillinga á
því sviði, afrakstur langrar yfir-
legu, tindur á sköpunarverki sem
á sér langan og erfiðan aðdrag-
anda. En til eru þó undantekning-
ar. Einhverjir lesendur þáttarins
kannast væntanlega við þá tafl-
stöðu sem sýnd er hér á 1. mynd,
en vísast vita færri nokkur deili á
þeim manni sem oftast er talinn
höfundur hennar: D. Joseph. Eftir
hann eru engar aðrar þrautir
kunnar. Hvað dettur þér í hug þeg-
ar þú sérð þessa mynd? Að hvítur
vinni? Vegna þess að hann vekur
upp drottningu og kemur þar með
í veg fyrir að svartur geri hið
sama? Hvað segirðu? — Er þetta
ekki nema jafntefli vegna þess að
svartur vekur upp drottningu og
kærir sig kollóttan — taki hvítur
drottninguna, er hann patt! Rétt
hjá þér! En hvítur gæti þá vakið
upp biskup í stað drottningar í
fyrsta leik. Þá er ekkert patt leng-
ur og hvítur á mann yfir og vinnur.
Hvað segirðu nú — dugar það ekki
til vinnings? Já, það er víst rétt hjá
þér: Engin leið er til þess að hrekja
svarta kónginn af reitunum a8 og
b8. Svo að þetta er þá jafntefli eftir
allt saman!
Ekki veit ég hvort eintal Davids
Josephs við sjálfan sig hefur verið
eitthvað þessu líkt, þegar hann sat
með nýja vasataflið sitt í lest-
inni frá Warrington til Manchester
á leið í vinnu sína dag einn í lok
desembermánaðar árið 1921.
Hann var þá 25 ára að aldri,
áhugasamur og snjall skákmaður
sem tefldi í meistaraliði skákfé-
lagsins í Manchester. Á jólum 1921
var honum gefið vasatafl í jólagjöf.
Gjöfinni fylgdi áskorun sem sett
var fram í gamni, en þó vottur al-
vöru með, eins og oftar: Hann
skyldi semja eina taflþraut fyrir
hver’n dag vikunnar.
Á leiðinni í vinnu þennan dag
hafði hann tekið vasataflið fram
og farið að fikta við það, og þá var
þessi staða allt í einu komin upp;
hvernig það hafði gerst getur ver-
ið erfitt að rekja eftir á. Lestarferð-
in frá Warrington til Manchester
er ekki löng, svo að sennilega hef-
ur David stungið taflinu í vasann
aftur, ánægður með árangurinn:
Við nánari athugun kemur í ljós að
tafl sem virðist auðunnið er ekki
nema jafntefli.
Við getum gert okkur í hugar-
lund að David hafi ekki gleymt
þessari stöðu alveg strax, heldur
verið að hugsa um hana og skoða
hana næstu daga á vasataflinu. Og
þá skýtur ný hugmynd upp kolli:
Svarti kóngurinn er lokaður inni í
borði. Er ekki hægt að vinna eftir
allt saman? Ef drottningin stæði
ekki í uppnámi eftir leikina 1. h8D
alD, gæti hvítur mátað með Ke7
eða Kd7. Hvernig væri að leika 2.
Dg8? Svartur verst með sömu að-
ferð áfram: 2. — Da2! Og nú get-
um við rakið áfram: 1. h8D al D 2.
Dg8 Da2 3. De8 Da4 4. De5 +
Ka8 5. Dh8! Það gerir gæfumun-
inn að kóngurinn er kominn til a8:
Drottningin getur ekki farið til al,
því að þá fellur hún — með skák!
Þessi vinningsleið er ljómandi
snotur, og það kemur í ljós að
þetta er eina leiðin til vinnings. Að
leika 2. De8 strax strandar á 2.
Dg7, sem lokar hvíta kónginn
inni. Og 2. (eða 3.) Df8 dugar ekki
vegna Da3 og síðan Dd6+ Þar
með er þessi gletta orðin að skák-
þraut sem hefur orðið svo vinsæl
að enn er verið að birta hana í
blöðum og tímaritum úti um allan
heim.
„Þegar ég komst að því að hvít-
ur gat unnið, fannst mér vinning-
urinn fallegur, en mér datt aldrei í
hug að þetta yrði klassísk tafl-
þraut," sagði Joseph síðar. Hann
samdi nokkur tafllok önnur, en
engin þeirra hafa náð svipaðri
frægð og þessi litla þraut.
Því miður birti Joseph þrautina
aldrei sjálfur í þessu einfalda og
minnisstæða formi. Honum fannst
hann þurfa að prjóna framan við
hana: 2. D. Joseph, Manchester
Sunday Express 1922.
Lausnin er:
1. Bf2+Kb8 2. Bb6 Hxb6
3. ab6 a3 4. h7 a2
o.s.frv.
Þessi viðbót bætir litlu við gildi
þrautarinnar, frekar mætti segja
að hún skyggi á hugmyndina,
enda er þrautin aldrei birt í þessu
formi. En annað form hennar sést
stöku sinnum, ýmist án þess að
höfundar sé getið eða það er
kennt við Joseph. Það er sýnt hér
á 3. mynd. Ég þykist vita að les-
endur sjái lausnina án aðstoðar.
Rétt er þó að nefna að 1. ba6 leiðir
til taps vegna 1. — b5!, og 1. h4
Framhald ó bls. 27
VEÐRIÐ SPILAÞRAUT
Ókei, þá eru það skíðin. Veður S D-G-10-9 H K-D-5 T K-8-2 L Á-G-7-5
fer heldur kólnandi um helgina. S 4-3-2
Vindur fer að hallast í norðan- H Á-10-9
og norðaustanátt. Norðanlands T Á-G-5
má búast við éljagangi föstu- dag og laugardag, en sunnan- L 6-4-3-2
lands verður líklega hægviðri Sagnir voru eitt grand og þrjú
og léttskýjað; fjallaferðaveður grönd. Norður lét lítinn spaða sem
fyrir snjóþyrsta. suður tók á ásinn. Lausn á bls. 10
LAUSN Á KROSSGÁTU
D L fí
H T V '0 rí Æ F fí F fí 5 T U R
6 fí F o L V u fí U m fí 5 T R o
l< 8 P fí L L G h R F / V fí F fí R
B R fí U T fí R G £ N € / 0 T m fí /< fí Ð /
£ / T R fí V / R L fí 6 fí 5 T K fí N / L
Ú r r fí L L /V fí R T fí K fí /r/ fí H G L
■ L fí V fí ó N J 'fí L ■ /< /\ '0 R fí L fí
m /9 /V / O R fí O m fí 5 J fí T rJ fí £
R ■ R fí K fí /V U m K L fí U F fí L fí 5 fí
R / 5 • R fí N G R / F U 6 L fí R £ T T U
V / V V y R N fí R * fí L L F £ / T ft R
F o L fí R fí L > /V fí R N fí V fí F N fí /
5 rÐfíSTa
TÍrflRBíL
/tviunfí k
stor
6LOF/IR

PUNG 940

5 I<il.
yRV!
Þb'FA
Y/PPfl
Ljqpur
miifíÐI
,nYhiu i
SliTúr
ÚT

77? Lfl
BfífT
v/LNT
SfímTE
NEFTÓ&
fíKlÐ
MfíH
SuéUíi
5Æ
z>y/?/A'
VÆóJfí
ýpýju
QoX&fí
MtRGÐ
mvufí
fífíRVI
/LmfíR
’ERfíS
TOL
RUóLfí
LfíúG
fíL-
fftDtR
KYN
KruK
'RVITfíÐ
PiGNIR.
TRfíUfíR
HOGG
RhsiU
l<U6fí
URDfíR.
mEL--.
RfikftJL
LTflNDt
SteFuu/n
RGim
V/EGÐI
5T/?auRi
KftST
RUV5T.
ÚT
fíUGL
vrr-
GToLfí
5KOI?fí
SÖ6H
/tftLl
RlFftN
/<
7^
URÐft
Vft
tTErft
'ONfíÐ!
EKUT
ÞESSfí
ryRR
STr’RK
ur/nH
BLfeR
/ AZ/V'
6REMR
FjftER
urn ■
/ft/LLl
ihoólR
VftNS
'Æ
6JXENjR
KlN2>U/n
Xo.
RÆ.NÞ/
Q/BL-,
NfíF/V
El$kr
I.LL
HyjER/
VEI5LFI
óRbÐUp
L'ÓNO
FoRSk.
HRRUt
/R
TftLft
OSRD!
SflrnHL
Bí^TlÍP

FTWóJ
T/T/LL
ERFlÐfl
1EINS
5ToRm
UR
fíT-
VlNNfí
HLJOÐ
FflLLfo
fíYftXffí
SULTfl
T
ORrfífí
22 HELGARPÓSTURINN