Helgarpósturinn - 11.09.1986, Blaðsíða 34

Fiðlu- og píanóleikur
á Austfjörðum
Guðný og Catherine.
„Við ætlum að nota tækifærið áður
en vetrarverkin hefjast," sagði Guð-
ný Gudmundsdóttir fiðluleikari og
konsertmeistari Sinfóníuhljómsveit-
ar íslands í samtali við HP en hún
leggur ásamt Catherine Williams
píanóleikara upp í tónleikaför um
Austfirði á fimmtudag. Þar halda
þær 5 tónleika en ferðinni lýkur
með tónleikum í Norræna húsinu
þriðjudaginn 16. september.
„Okkur líkar svo ljómandi vei að
starfa saman," hélt Guðný áfram.
„Við fórum í tónleikaferð til Vest-
fjarða í vor og komum líklega fram
á kammertónleikum síðar í vetur."
Guðnýju er óþarfi að kynna en
Catherine sem fluttist til íslands árið
1985 er óperuþjálfari við Söngskól-
ann og íslensku óperuna.
Efnisskrá hljómleikaferðarinnar
er þessi: Sónata í C- dúr eftir Mozart,
Nigun eftir Ernest Bloch, Vals-
Scherzo eftir Tschaikowski og
Introduction et Rondo Capriccioso
eftir Camille Saint-Saens. Auk þess
leikur Guðný tvö einleiksverk fyrir
fiðlu, sónötu í g-moll eftir Bach og
Vetrartré eftir Jónas Tómasson.
Fyrstu tónleikarnir verða í Egils-
búð á Neskaupstað, fimmtudaginn
11. september kl. 21. Þaðan færa
stöllurnar sig yfir til Eskifjarðar og
halda tónleika í Valhöll kl. 21 á
föstudag. Og þær verða í Félags-
lundi á Reyðarfirði kl. 17 á laugar-
dag, Herðubreið á Seyðisfirði kl. 15
á sunnudag og loks í Egilsstaða-
kirkju kl. 21 að kveldi sama dags. Og
svo má auðvitað ekki gleyma Reyk-
víkingum sem gefst kostur á að
hlýða á leik þeirra í Norræna húsinu
þriðjudaginn þar á eftir kl. 20.30.
Aðgangur verður seldur við inn-
ganginn hverju sinni. Mrún
KVIKMYNDIR
Látlaus, fögur,
hrífandi
Austurbœjarbíó: Purpuraliturinn (The
Color Purple). ★★★
Bandartsk, árgerd 1985.
Leikstjóri og framleibandi: Steven
Spielberg.
Handrit: Menno Meyje eftir samnefndri
Pulitzer-verblaunaskáldsögu Alice Walker.
Kvikmyndataka: Allan Daviau.
Tónlist: Quincy Jones.
Aðalhlutverk: Whoopi Goldberg, Margaret
Avery, Danny Glover, Akosua Busia,
Oprah Winfrey o. fl.
Hrífandi saga, heillandi mynd. Fyrsta kvik-
myndin sem Steven Spielberg leikstýrir eftir
tveggja ára hlé á meðan hann starfaði sem
framleiðandi. Sagt er að Pulitzer-verðlauna-
skáldsaga Alice Walker hafi snortið hann svo
mjög að hann hafi grátið við lesturinn. Og
þar kemur kannski skýringin á því hvers
vegna tilfinningalegir hápunktar myndar-
innar eru svolítið yfirdrifnir. Spielberg hefur
ætlað að veita áhorfendum sömu útrás. En
öllu má nú ofgera. Yfirleitt eru 1—2 grátperí-
óður í bandarískum kvikmyndum af alvar-
legri gerðinni en Spielberg hefur þær a.m.k.
4—5. Þess ber þó að geta að myndin er rúm-
lega hálftíma lengri en gengur og gerist. En
að auki er myndin á köflum svolítið lang-
dregin, hún hefði síður en svo verið verri ef
hún hefði verið skorin svolítið niður, en ég
skil ósköp vel þá ást sem Spielberg hefur á
þessari sögu. . .
Að öðru leyti er myndin mjög góð, kvik-
myndatakan frábær, sömuleiðis klippingin,
tónlist Quincy Jones og leikur, þar sem
Whoopi Goldberg rís hæst, að öðrum ólöst-
uðum, en langflestir leikaranna höfðu enga
reynslu í kvikmyndaleik, þegar þeir voru
ráðnir til þessa. Kvikmyndatökumaðurinn
Allen Daviau (hans er ekki getið í prógramm-
inul), sem m.a. vann með Spielberg að E.T.,
valdi þann kost að hafa bakgrunn allan í
dekkra lagi og fatnað leikaranna frekar lit-
lausan, öfugt við það sem oftast hefur verið
gert þegar leikarahópur samanstendur nær
eingöngu af svörtum. Með þessu móti gat
hann betur notfært sér þann gulina glampa
sem ljós bregður á blakkt andlit. Og þetta
verður svo skínandi fagurt og mjúkt. Kvik-
myndatakan er í heild látlaus, tæknibrellur
svo til engar, aðeins svolítill reykur. Óvenju-
legt þegar Spielberg sem hefur svo gaman af
tæknibrellum á í hlut. En hann lýsti því líka
yfir að Purpuraliturinn væri mesta ögrun
starfsferils síns.
Spielberg er sögunni trúr og þótt hin kúg-
aða svertingjakona Celie sé miðpunktur
myndarinnar, fjallar hún líka um a.m.k. 7
aðrar persónur. Og segir eins og bókin ekki
bara frá lífi svartra Bandaríkjamanna á fyrri
hluta þessarar aldar heldur fjallar hún líka í
víðari skilningi um kvennakúgun, rangs-
leitni hvítra í garð svartra, annan ójöfnuð og
um réttlætið sem sigrar að lokum.
Það er erfitt að afgreiða þessa mynd í
stuttu máli, boðskapur hennar á erindi til
allra, sama á hvaða aldri þeir eru. Og hún átti
svo sannarlega skilið einhverja af þeim 11 út-
nefningum sem hún fékk til Óskarsverð-
launa. Óskiljanlegt, því oft hafa verri myndir
hreppt þau verðlaun, sem auðvitað eru eftir-
sóknarverð, þótt verðlaunaveitingin hafi oft
verið umdeild. En svörtum hefur löngum
reynst erfitt að hreppa Óskarinn og auðvitað
hafa kynþáttafordómar þar sitt að segja. . .
Mrún
Pólitískur
áróður?
Háskólabíó: Top Gun (Þeir bestu). ★★★
Bandarísk. Árgerd 1986.
Framleibendur: Don Simpson, Jerry
Bruckheimer.
beikstjórn: Tony Scott.
Handrit: Jim Cash, Jack Epps, jr.
Tónlist: Harold Faltermeyer.
Abalhlutverk: Tom Cruise, Kelly McGillis,
Val Kilmer, Anthony Edwards, Tom Skerrit
o.fl.
I flotastöð Bandaríkjahers í Mirimar í Kali-
forníu var 1969 stofnsettur skóli, sem annast
skyldi sérþjálfun efnilegustu orrustuflug-
manna hersins. Kvikmyndin Top Gun fjallar
um nokkra einstaklinga, nemendur og kenn-
ara þessarar æruverðugu stofnunar.
Það sem þessi mynd hefur framyfir aðrar
áróðurskvikmyndir sömu tegundar, sem í of-
gnótt hafa fylgt í kölfar aukinnar hernaðar-
umsvifa Pentagons á liðnum árum, er hversu
blátt áfram og manneskjuleg hún er; þrátt
fyrir hið öllu gruggugra eiginlega innra eðli
hennar. En slíkt er auðvitað eðli allra vel
unninna áróðurskvikmynda: Þeim er m.ö.o.
ekki einvörðungu ætlað að koma vissum
upplýsingum um viðkomandi málefni til
skila til áhorfenda, heldur umfram allt að
hvetja þá til að taka „rétta" afstöðu í málinu.
Vænlegust þeirra leiða, sem áróðursmeistur-
um samtímans stendur til boða, er þeir vilja
hafa áhrif á skoðanamyndun meðal áhorf-
enda, er að notast við tilfinningar og hughrif,
sem liggja utan vib þab svib, sem fólk undir
venjulegum kringumstœbum álítur tengjast
stjórnmálum, eba pólitískri afstöbu. Það er
m.ö.o. tilfinningalíf okkar, sem er meginvett-
vangur þeirra er lengst hafa náð á sviði póli-
tískrar áróðursmyndagerðar. Sannleikurinn
er einfaldlega sá að þegar áróðursmeisturun-
um hefur tekist að hleypa tilfinningum okkar
áhorfenda að meira eða minna leyti í upp-
nám, þá erum við mun móttækilegri fyrir
hverskyns áróðri, sem rökhyggja okkar hefði
undir venjulegum kringumstæðum tekið til
nánari athugunar, áður en afstaða væri tekin
í málinu. Á þennan hátt hræra hugvitsam-
lega gerðar áróðurskvikmyndir fyrst dug-
lega upp í tilfinningalífi okkar, áður en hugs-
unum okkar og hughrifum er beint á braut
nánar tiltekinnar og fyrirfram ákveðinnar
pólitískrar afstöðutöku.
Top Gun er á margan hátt dásamleg kvik-
mynd, og einkum fyrir þá sök, að hún getur
skoðast sem skólabókardæmi um það,
hvernig staðið skuli að gerð áhrifaríkrar
eftir Margréti Rún Guðmundsdóttur og Ólaf Angantýsson
áróðurskvikmyndar fyrir nánar tiltekinn
málstað. Skref fyrir skref er samúð okkar
gagnvart höfuðpersónum verksins byggð
upp. Hið innsta eðli tilfinningalífs þeirra
opinberast okkur í allri sinni nekt, í gleði og
sorg. Jafnvel hinum 30 milljón dollara morð-
tólum þeirra er lýst af slíkri alúð og angur-
værð, að áhorfendur komast enganveginn
hjá því að finna til samhygðar með þeim og
þ.a.l. taka þá í sátt. Ivan Ivanovich, hinum
allegóríska staðgengli heimskommúnism-
ans er á hinn bóginn lýst sem ópersónulegu
vélmenni, sem ógerlegt er að komast í nán-
ara tilfinningalegt samband við. Og þrátt fyr-
ir að hann aki um háloftin í nákvæmlega
samskonar milljón-rúblna lúxuskerru og
„strákarnir okkar", þá hlýtur hann óneitan-
lega að vera réttdræpur hvar sem svo til hans
næst. . . af þeirri einföldu ástæðu, að tilvera
hans einber er bein ögrun við það lífsmunst-
ur, eða þann lífsstíl, er myndin gerir sér öðru
fremur far um að dásama.
Ó.A.
Rannsóknar-
blaðamaður
svona samanburður er kannski út í hött, því
hér fjúka stjórnmálamenn ekki, hér eru þeir
heldur trauðla neyddir til að segja af sér þótt
þeir bendi á einhver skandalmál og hér eru
blaðamenn varla drepnir þótt þeir krukki
svolítið í kerfið. En Bretar eru öðruvísi, þeir
eru svo ósköp sómakærir...
Myndin er önnur kvikmynd David Drurys
í fullri lengd og hann er efnilegur. David
Puttnam, framkvæmdastjórinn, hefur sjálf-
sagt hrósað happi yfir að hafa komið auga á
hann. Leikur er góður og kvikmyndatakan
ágæt. Skotin í myrkrinu eru falleg og takan
ýtir eins og áður sagði oft undir spennuna
með því að oft er t.d. tekið á háls og hnakka
rannsóknarblaðamannsins og þá býst áhorf-
andinn jafnvel við að einhver óvæntur birtist
með hníf og sálgi honum...
Þeir sem séð hafa um prógrammið fyrir
þessa mynd hafa gleymt að geta þess þar
hver kvikmyndatökumaðurinn sé. Háskóla-
bíó/Regnboginn eru að vísu ekki ein um slíka
gleymsku, en þetta er alltof algengt og auð-
vitað gróf móðgun í garð þeirrar listgreinar
sem kvikmyndatakan er. — Höfundar hand-
rits, tónlistar og framleiðendur fá heldur
ekki inni. Það þarf varla mikið átak til að
bæta úr þessu.
Mrún.
ógnar
krúnunni
Regnboginn: Til varnar krúnunni (Defence
of the Realm). ★★★
Bresk, árgerb 1986.
Framleibendur: Robin Douet og Lynda
Myles.
Leikstjórn: David Drury.
Handrit: Martin Stellman.
Framkvœmdastjóri: David Puttnam.
Abalhlutverk: Gabriel Byrne, Greta
Scacchi, Denhom Elliot, Ian Bannen o.fl.
Hörkuþriller. Annars vegar rannsóknar-
blaðamaðurinn sem uppgötvar að hann hef-
ur verið notaður í fréttaskrifum sínum til að
breiða yfir sannleikann og reynir eftir að koll-
egi hans hefur verið drepinn að komast að
hinu sanna í málinu. Hins vegar svipbrigða-
lausir, kaldrifjaðir, kurteisir breskir ráðu-
neytismenn og blaðakóngar. Spennandi, en
spennan er af billegu tegundinni, áhorfand-
inn skilur ekki fyrr en á lokamínútunum
hvað um er að vera en veit allan tímann með
hjálp tilvísana og kvikmyndatökunnar að
rannsóknarblaðamaðurinn hlýtur að fá svip-
aða meðferð og kolleginn, veit að eitthvað
hræðilegt á eftir að gerast. Tónlistin er líka
mikill spennuvaldur, það er í það minnsta
langt síðan ég hef haldið fyrir eyrun í bíó og
kalla þó ekki allt ömmu mína í þeim efnum...
Það væri úr takt við myndina ef ég færi að
rekja söguþráðinn en rannsóknarblaðamað-
urinn kemst að óvæntum hlutum. Plottið í
myndinni er þó helsti þunnt, einhvern veg-
inn hefur maður á tilfinningunni að svona
skandall þætti ekki mikið tiltökumál á ís-
landi og vegna almannaheillar hefðu ófarir
lítilmagnans ekki vakið verulega samúð. En
Arnoldsk
langloka
Bíóhöllin: Raw Deal (Svikamyllan). ★
Bandarísk. Árgerb 1986.
Framleibandi: Martha Schumacher.
Leikstjórn: John Irvin.
Handrit: Gary DeVore, Norman Wexler.
Kvikmyndun: Alex Thomson.
Abalhlutverk: Arnold Schwarzenegger,
Kathryn Harrold, Sam Wanamaker, Paul
Shenar, Robert Davi, Ed Lauter o.fl.
Það er á takmörkunum að það taki því að
eyða orðum á þessa nýju langloku þeirra
Irvins og Schwarzeneggers. Þema myndar-
innar er það sama og allra annarra sömu teg-
undar: Kerfið abbast uppá Arnold; Arnold
blöskrar og þykir nóg um; Arnold brettir
upp ermarnar og gerir stórhreingerningu.
Kerfiskarlarnir fórna í fyrstu höndum yfir
áræði kappans og gera allt sem í þeirra valdi
stendur til að afstýra blóðbaðinu óumflýjan-
lega. Þeir rífa þó undantekningarlaust fullir
lotningar og þakklætis í lúkurnar á honum
að lokinni flugeldasýningunni og fella gull-
vægar replíkur um vanmátt réttarfarskerfis-
ins og nauðsyn þess, að áræðnir og dugandi
einstaklingar taki lögin í eigin hendur, þá er
þeim þykir í óefni komið.
Raw Deal er óvenju slælega gerð, ef mið er
tekið af síðustu stórvirkjum meistara
Schwarzeneggers. Stígandi myndarinnar er
með slíkum eindæmum hæg og seinvirk, að
hún verður jafnvel langdregin á köflum. í
ofanálag er síðan leikur kappans í slakari
kantinum, enda handritið í flestu tilliti svo
hroðvirknislega unnið, að það gefur honum
í raun aldrei tilefni til að ná sér almennilega
á strik. O.A.
34 HELGARPÓSTURINN