Helgarpósturinn - 26.02.1987, Page 19

— Fannst þér fólk vilja ad þú málaöir ödruvísi
en þú geröir?
„Nei, í rauninni ekki, því það skipti sér einfald-
lega ekkert af mér. Fólk hefur aldrei skipt sér af
mér.“
— Hefdi þad skipt list þína máli?
„Akkúrat engu. .
— Ertu sjálfstœðari en svo?
„Já. Ég er alltof sjálfstæður til að taka mark á
fóíki. Ég hef aldrei málað til þess eins að geðjast
fólki. Ég tek ekki þátt í svoleiðis vitleysu. Ég
mála eins og ég þarf, eins og ég finn mig knúinn
til, ekki eins og fólk vill hverju sinni, enda skiptir
fólk mig ekki máli...“
— Nú finnst mér þú bitur, Finnur?
„Nei, þú sérð ekki biturð í mér.“
— En einmanaleika?
„Listamenn eru einir.“
— Hefur þessi einmanaleiki aukist eftir aö ell-
in kom?
„Ég hugsa það.“
— Hvernig leggst þetta tímaskeið œvinnar í
þig að öðru leyti?
„Æ, ég kann illa við að vera gamall, ég vil
helst vera tvítugur. Það er þægilegra tímaskeið,
maður hefur meiri möguleika. En ég hef nú
samt gert margar ágætar myndir eftir að ég varð
áttræður."
— Finnst þér ellin beinlínis leiðinleg?
„Ég hugsa ekki um hana. Ég sé nefnilega að
það er besta ráðið til að losna við hana — gefa
henni ekki stakasta þanka, ekki rnínútu."
— Gleyma henni?
„Akkúrat..
— En þú ert minntur á ellina reglulega?
„Hún lætur mann auðvitað æ sjaldnar í friði.
Og verst hvað hún truflar augað. Ég myndi líða
henni margt ef hún léti það friði."
SVAVAR GUÐNASON GAT
ALDREI NEITT
Prátt fyrir háan aldur og dapra sjón dreifFinn-
ur sig á abstraktsýninguna á Kjarvalsstöðum,
sem þar hefur verið margar síðustu vikur. Par er
hann hafður fremstur í flokki, eins og vera ber
að eigin dómi, en hann hafði reyndar á orði þeg-
ar hann gekk inn á þessa yfirgripsmestu sýningu
í sögu íslenskrar abstraktlistar, að nú loks vœri
búið að leiðrétta listasöguna; hans verk vœru
höfð fyrst.
Við tölum um þessa sýningu. Við tölum um þá
menn sem komu á eftir honum í abstraksjón-
inni. Við tölum um krit. Hann nefnir Svavar
Guðnason sérstaklega í sömu andrá og hann
fussar: „Hann gat aldrei neitt — og komst fljótt
að því, held ég. Þegar hann sá að hann gat
ekkert, æddi hann bara yfir allan flötinn með
einhverju bannsettans krassi. Svavar Guðnason
gat aldrei neitt. Hann gat ekki málað natúral-
isma, hann gat ekki málað impressjónisma, og
ef hann var að reyna eitthvað svoleiðis endaði
það bara allt saman í einum graut hjá honum. . .
Apagraut.
Þjóðverjar eru nú andsvíti djarfir og nákvæm-
ir menn — og þeir gerðu einu sinni könnun á
þessu. Þeir hóuðu saman allskyns apategundum
og létu þær mála í þeim tilgangi að vita hvort
þessi dýr gætu hugsað listrænt eins og maður-
inn. Þjóðverjarnir létu þá mála hópa jafnt og
einstaklinga, en gáfu þeim að öðru leyti frjálsar
hendur. En veistu, niðurstaðan var alltaf eins,
sama hvað þeir reyndu: Svavar Guðnason."
ABSTRAKT ÞÝÐIR EINFALDLEGA
ÖÐRUVÍS
Hann segir um aöra abstraktmálara á sýning-
unni á Kjarvalsstöðum: „Þeir kunna lítið. Þetta
er aðallega hamagangur og djöfulskapur í þeim.
Þá vantar allan aga og verkin eru svo lík að þau
gætu verið eftir einn og sama manninn. Þá vant-
ar stíl og persónuleika. Og abstrakt. . . Þeir vita
nú ekkert hvað það þýðir.
Það vantar líka að öllu leyti ballans í þessi
verk," segir Finnur eftir andartaks umhugsun.
„Pað vantar alveg að þessi verk gefi manni íde-
ur. Pessir menn hafa ekkert á heilanum, meina
ekki nokkurn skapaðan hlut. Sjáðu þetta verk
mitt þarna," segir hann svo og bendir á eitt verka
sinna frá 1921, sem hangir á stofuveggnum
gegnt okkur, en það heitir „Músík". „Já, einmitt,
það hefur alltafheitið Músík. Og sjáðu ballans-
inn. Og sjáöu; það leggur alveg ídeur af þessu
verki."
Finnur er kominn í ham af volgum bjórnum
Guðnýjar... „Menn voru alltaf að koma til mín
og segja: Þú málar abstrakt, þú málar abstrakt,
abstrakt, abstrakt, abstrakt, abstrakt. Það voru
allir að staglast á þessu nafni, en það skildu það
fæstir, ef einhverjir. í mínum huga þýðir abstrakt
einfaldlega öðruvísi — ekkert annað — og það
segir manni ekki neitt.“
Hann leggur gamla, hrukkótta og rauöa lóf-
ana saman áður en hann heldur enn lengra:
„Ég var búinn að mála alla stíla í heimi áður en
ég byrjaði á abstrakti. Ég var búinn að vera
sterkur natúralisti og expressjónisti og im-
pressjónisti. Kjarval var alltaf impressjónisti.
Hann var eiginlega bara impressjónisti. Hann
var aldrei öðruvísi, eða í þessu svokallaða
Finnur Jónsson er
fyrsti framúrstefnu-
málari Islendinqa.
Hann verður
95 ára f haust.
Hann er í HP-viðtali
abstrakti. En þótt Kjarval hafi kannski verið full
einhæfur impressjónisti var hann duglegur
impressjónisti; hann málaði þessi líka býsnin öll
af mosa."
LISTIN HEFUR HELTEKIÐ MIG
— Hefurðu verið hamingjusamur maður
Finnur, þessi 94 ár þín?
„Já.“
— Hverju þakkarðu það helst?
„Ég hef verið giftur svo góðri konu, henni
Guðnýju minni. Hún og listin hafa fært mér þá
hamingju sem dugar.“
— Pið Guðný giftust seint og eignuðust aldrei
börn. Saknarðu þess aö vera ekki foreldri?
„Nei.“
— Hvað veldur því?
„Ég er ósköp hræddur um að ég hefði aldrei
gefið mér nægilegan tíma til að kynnast börn-
um, ef ég hefði eignast þau. Listin hefur heltekið
mig. Um leið og ég eignaðist hana, eignaðist
hún mig.“
— Berðu heitar tilfinningar til verka þinna?
„Já... eins og þau væru mín eigin börn, sem
þau eru. Maður gengst allur upp í listinni."
— Heldurðu meira upp á ákveðin verk en önn-
ur?
„Ég veit það ekki, það er svo mikið sem ég hef
pródúserað. Ég á erfitt með að taka eitthvert
stakt verk út úr og segjast kunna betur við það
en öll önnur. Ég held að ef ég gerði það, sæi ég
eftir því.“
— Hvernig myndirðu lýsa sjálfum þér sem
persónu?
„Ég held ég geti sagt með góðri samvisku að
ég sé bæði heiðarlegur maður og töluvert góð-
hjartaður. Ég féll aldrei í þá gryfju á mínum
yngri árum að stela og brjótast inn til að nálgast
annarra fé. Ég hef aldrei stolið fimmeyringi á
minni löngu ævi, alltaf fundið önnur ráð. Það er
gæfulegt."
— Er heiðarleikinn kannski aðalatriðið í líf-
inu?
„Já, aðalatriðið er að vera sjálfum sér sam-
kvæmur og sínu lífi til sóma. Heiðarleikinn skil-
ar fólki og þjóðum lengra en allt annað sem
kemur við sögu í þessu lífi manns."
HELDUR SLAPPUR TIL
DRYKKJUNNAR
V7ð Finnur sitjum lengi eftir að þessi orð eru
sögð og horfum út um stofugluggann sem snýr
í vestur. Petta er búinn að vera fallegur dagur, lit-
ríkur og athyglisverður. Úti ígarði stinga síðustu
sólstafir dagsins sér niður úr himninum. Við eig-
um enn eftir smásopa á botni bjórkannanna
okkar, klingjumþeimogskálum. „Égfékk kassa
af þessum bjór sendan að utan um daginn. Hann
er hollenskur af þýskum uppruna, andskoti góð-
ur, en Guðný hefði mátt kæla hann betur," segir
Finnur.
„En ég hef alltaf verið heldur slappur til
drykkjunnar. Ja, mér fannst gaman að þessu
sem strákur, en ég hef ekkert stundað þetta á
efri árum. Ég veit samt ekki alveg af hverju, því
mér finnst þetta nú alltaf frekar gott þegar ég
smakka það.“