Helgarpósturinn - 26.02.1987, Side 36

ÉG hygg að allflestir sem leið eiga
um Reykjanesbrautina nokkuð
reglulega séu löngu hættir að taka
sérstaklega eftir álverinu í Straums-
vík. Helst að fólk taki eftir hinum
háu hvítu og rauðu súrálstönkum og
nær kílómetra löngu kerskálum. I
slabbinu og slyddunni sem var, er
ég ók suður í síðustu viku, féll verk-
smiðjan eins og sniðin inn í grámygl-
una og snæviþakið hraunið. Erfitt
að melta það almennilega að þetta
væri vinnustaður hundruða manna
og kvenna, þótt skálar og skúrar og
höfn næðu yfir stórt svæði.
Verksmiðjan var reist á miðjum
sjöunda áratugnum og skapaði þá
vel þegna atvinnu, mitt í aflabresti,
atvinnuleysi og fólksflótta. Ekki síst
hefur verksmiðjan reynst gullkista
fyrir „Gaflara", sem eru um helming-
ur starfsmanna. Nú orðið telst ís-
lenska álverið orðið nokkuð gamalt
á markaðnum, en miklar viðbætur
og endurbætur hafa átt sér stað á
undanförnum árum, ekki síst á
þeim tíma þegar Hjörleifur Gutt-
ormsson dundaði sér við að ergja ál-
VÆRUM VIÐ HESTAR!
Séð inn eftir öðrum
hinna kílómetra löngu
kerskála. Fyrr á árum
sá varla handa skil, en
nú er öldin önnur. Þó
er loftið ekki nógu
gott núna vegna þess
að gallað hráefni barst
og er f notkun. i for-
grunni er glóandi
heitur úrgangur úr
einu hinna 320 kerja.
Enginn er með úr
þarna inni, segul-
sviðsins vegna. Seiko-
úr Jim Smarts seink-
aði sér um 20 mfnútur
á tveimur klukku-
stundum!
furstana. Og nú leitar stóridjunefnd
að vænlegum þátttakendum vegna
fyrirhugaðrar stækkunar álversins.
Sjálfir aðaleigendur álversins, Sviss-
lendingarnir í Alusuisse, hafa ekki
áhuga á að taka þátt í því verkefni.
Varðmannaskúr og farartálmi bera
því vitni að hver sem er fær ekki að
valsa inn á svæðið óboðinn. „Það
fer ekki hátt, en hingað er ótrúlegur
straumur af fólki, fólk að rúnta og
fólk utan af landi sem vill skoða
verksmiðjuna," upplýsir Jón
Stefánsson hliðvörður. Það þarf
auðvitað að hafa hemil á hinum for-
vitnu. En blaðamaður er með leyfi
upp á vasann og fyrri hluti skoðun-
arferðarinnar hefst í fylgd með
Jakobi Möller starfsmannastjóra og
Sœmundi Stefánssyni, ráðunaut
framkvæmdastjórnarinnar. Verk-
smiðjan er skoðuð hátt og lágt og
tæknilegar upplýsingar fylgja eftir
því sem við á. Hér verður ekki tí-
undaður hinn flókni framleiðslufer-
ill, við látum nægja að segja að raf-
orka, súrál, kolefni og álflúoríð séu
meðhöndluð þannig að úr verður
ál! Sjálfsagt þykir tæknimenntuðum
starfsmönnum álversins þetta þunn-
ur þrettándi, en það verður bara að
hafa það. Markmiðið með heim-
sókninni er enda ekki að læra allt
sem læra má um framleiðsluna,
heldur að skoða umhverfið og
kynnast mannlífinu.
UM síðustu áramót voru starfs-
menn ÍSAL alls 582 (voru um 800
þegar mest var), en þar af vinnur
helmingurinn við hina eiginlegu
framleiðslu; í kerskálunum, ker-
smiðjunni, skautsmiðjunni og
steypuskálanum. Þá vinnur fjórð-
ungur starfsmanna á hinum ýmsu
verkstæðum álversins. Flestallir
starfsmenn álversins hafa unnið
þarna árum saman, enda er meðal-
starfsaldurinn á svæðinu tæplega 12
ár í þessari aðeins 18 ára verk-
smiðju. Margir hafa verið með frá
upphafi.
Skoðunarferðin með þeim Jakobi
og Sæmundi tekur sinn tíma, enda
svæðið stórt og margt að sjá. Sér-
staka athygli vekur mikill fjöldi
hjóla um allt svæðið. „Það veit í
rauninni enginn hvað hjólin eru
mörg. Þú gætir alveg eins spurt
hversu margir skiptilykiar séu á
svæðinu," segir Jakob. Víða má sjá
skilti með innanhússmottóinu
„Hreint svæði — aigjört æði". Háir
sem lágir eru sammála um að meng-
un innan dyra og utan og öll um-
gengni hafi batnað veruiega með
árunum, svona í það heila tekið.
Hvað varðar starfsandann voru þeir
sammála um það Jakob og Sæ-
mundur að yfirleitt væru samskipti
stjórnenda og verkamanna mjög
góð, og undir það tók Ingvar Páls-
son verkfræðingur, sem benti á há-
an meðalstarfsaldur, en bætti því
við að auðvitað kæmu upp deilur
eins og á öðrum vinnustöðum.
DAGINN eftir skoðunarferðina
fengu blaðamaður og ljósmyndari
að valsa frjálsir um svæðið. Aðal-
lega var þó staldrað við í kerskálun-
um, steypuskálanum og skautsmiðj-
unni. Kerskálarnir eru tveir og sam-
hliða, hvor um sig tæpur kílómetri á
lengd. Hávaðinn er mikill en ekki
yfirþyrmandi. Skyggnið þarna inni
er ágætt, en þó er gasmistur til stað-
ar, sem sogað er frá kerjunum, safn-
að saman í stokka og leitt í kerfi þar
sem það er hreinsað með súrálinu,
sem gleypir í sig flúorefnið. Eitt og
eitt hinna 320 kerja er opið og sér í
biágula loga. Hvert ker framleiðir
yfir 700 kíló af áli yfir sólarhringinn,
framleiðslan er í gangi sólarhring
eftir sólarhring árið út í gegn og
framleiðslugetan um 85 þúsund
tonn yfir árið. Álið er flutt úr ker-
skála í steypuskála og verður þar að
föstu efni. Vinnslan öll er orðin
mjög tæknilega þróuð núorðið og
erfið líkamleg vinna úr sögunni að
mestu. En það þýðir ekki að verka-
mennirnir séu yfir sig ánægðir með
lífið á vinnustaðnum. Þegar biaða-
maður settist með nokkrum ker-
skálakörlum í þröngan kaffiskúr
kom nefnilega fram talsverð ólga.
Sömu ólgu var að finna hjá mönn-
um í steypuskálanum og skautsmiðj-
unni.
„Loftið í kerskálunum er rnjög
slæmt núna og hefur verið í 3—4
mánuði. Það er miklu meira gas í
loftinu, því að hráefnið sem við er-
um að vinna með er handónýtt. Það
kemur hmgað með reglulegu milli-
bili handónýtt hráefni. „Þeir hjá Alu-
suisse virðast stíla upp á það að
henda í okkur þessu hráefni, sem
þeir geta sjálfsagt ekki sent annað,"
segir „kerskálakarl" og annar bætir
við: „Mér finnst allt of lítið gertað
því hjá fjölmiðlunum að þeir komi
hingað og upplýsi alþjóð um helvítis
óloftið, og það er vel gert af þér að
koma hingað. Og að ræða við okk-
ur, en ekki bara toppana. Það er
reyndar merkilegt að þú skulir fá að
sitja einn hérna inni með okkur;
yfirleitt eru þeir yfir öllum gestum
eins og varðhundar og leiða menn
eftir ákveðnum sparirúnti sem búið
er að þrífa fyrirfram — og halda
mönnum frá okkur körlunum." Þeir
kvarta flestir mjög yfir óloftinu, en
mest er þó kvartað yfir skilnings-
leysi yfirmannanna í garð verka-
mannanna. Samskiptin greinilega
ekki upp á það besta um þessar
mundir.
„Eg hef unnið bæði til sjós og
lands, hin margvíslegustu störf. Hér
er stjórnunin hins vegar sú skrýtn-
Svæöiö er stórt og hjól algeng farartæki.
„Það veit enginn hversu mörg hjól eru á
svæöinu. Þú gætir eins spurt hversu
margir skiptilyklarnir eru".
Nýlega voru þessir áltökubdar teknir f
gagnið. Að sögn eins kerskálamannanna
hafa þeir nokkrum sinnum farið niður um
ristarnar í gólfinu. „En það er ekki hlustað
á okkur. Eitthvert verkfræðifyrirtæki I
Reykjavík segir að þetta sé allt ílagi og þá
er náittúrlega ekkert að marka okkur".
eftir Friðrik Þór Guðmundsson
36 HELGARPÓSTURINN