Helgarpósturinn - 30.04.1987, Síða 18

eftir Önnu Kristine Magnúsdóttur mynd Jim Smart
ÉG VIRÐIST HAFA
ÓENDANLEGT ÍMYNDUNARAFL
Það svaraði enginn símanum í Bretlandi. Eftir heilan dag var nœstum út-
séð um að við nœðum sambandi við Karólínu Lárusdóttur listmálara. Og
hér sátum við með úrklippur úr bresku blaði þar sem haft var viðtal við
hana og við hreinlega urðum að ná sambandi til að fá samþykkt það sem
við vildum sagthafa ÍHP. Enn ein tilraun ogsvo hœttum við. Síminn hringdi
og hringdi. Um leið og ákveðið var að gefast upp svaraði hún. Sagðist vera
á leiðinni heim og hœgt vœri að fá viðtal við sig.
MAN HVAÐ ÍG VORKENNDI
FERTUGUM KONUM!
Klukkan hálf tíu næsta kvöld var Karólína
komin til íslands, nokkuð mörgum klukkutím-
um á eftir áætlun. Mætti í HP viðtalið snemma
að morgni annars sumarsdags, hress og kát: ,,En
yndislegt veður! Það er svo gaman að koma
heim á vorin" sagði hún en hafði varla sleppt
orðinu þegar dró fyrir sólu og í staðinn kom él.
Hún hló að veðráttunni og sagðist ekkert hafa út
á hana að setja.
Karólína sagðist frekar vilja te en kaffi, enda
væri hún búin að drekka of mikið kaffi þennan
morgun. Lét samt ekki plata sig í að drekka þetta
fína, breska te í dósunum sem kom í formi jóla-
gjafar yfir hafið í desember: „Drekkur nokkur
þetta? Mér finnst pakkateið miklu betra!“ sagði
hún og sýndi þar með eiginiega að hún er ekk-
ert mjög bresk í sér þrátt fyrir 23 ára búsetu í
Bretlandi. Þangað lagði hún leið sína að loknu
stúdentsprófi frá MR 1964 tii að nema við lista-
háskóla:
„Eg var aldrei framúrskarandi námsmaður"
segir hún um menntaskólaárin sín, „en einhvern
veginn rétt náði ég öllum prófum. Ég skemmti
mér mikið á þeim árum og fannst gaman að
vera til. Þegar ég lít til baka finnst mér mennta-
skólaárin mín hafa verið einhver bestu ár ævi
minnar fram að þessum tíma. Núna iíður mér
betur en nokkurn tíma áður — sem er í rauninni
fyndið miðað við að ég er komin yfir fertugt. Ég
man hvað ég vorkenndi fertugum konum þegar
ég var í Menntaskólanum!"
Karólína nam við „Ruskin School of Art“ í
Oxford sem er einn virtasti iistaskóli Bretlands:
„Þegar ég byrjaði þar í námi var hann það sem
kallaðist íhaldssamur skóli, sá eini í Énglandi
sem kenndi bæði teikningu og anatómíu. í þá
daga litu margir niður á slíka kennslu en nú hef-
ur hugsunarhátturinn aftur breyst og Ruskin er
orðinn einn eftirsóttasti iistaskóli Bretlands
núna."
Karólína sneri ekki aftur heim að námi loknu.
Hún giftist breskum manni og eignaðist tvö
börn, Stephen og Samönthu. „Stephen er 19 ára
og nemur nú við Ruskin," segir hún. „Ég held
samt ekki að það sé vegna áhrifa frá mér að
hann leggur út á listabrautina. Hann er einfald-
lega fæddur listamaður. Það sýnir sig líka hversu
góður hann er að hann skyldi komast inn á
Ruskin núna. Þar eru teknir inn sautján nem-
endur árlega af tvö hundruð umsækjendum. ..
Hann hefur hæfileika strákurinn, á því er eng-
inn vafi.“
Dóttirin Samant ha er að verða 17 ára og hefur
ekki gert upp hug sinn varðandi framtíðina.
„Hún er alveg íslensk í útliti," segir Karólína
brosandi. „Með þetta rauða hár úr pabba ætt,
hlédræg og feimin. Ég efast um að hún fari út á
listabrautina, þó veit maður aldrei." („Pabba
ætt“ er ætt Lárusar G. Lúðvígssonar, föður Karó-
línu, en móðir hennar er Daisy Jósepsson, Jó-
hannesar Jósepssonar á Hótel Borg.)
Karólína býr ásamt fjölskyldu sinni í Bishops
Stortford sem liggur fyrir norðan London. „Það
er þægilegur staður að búa á. Fjarri ys og þys
stórborgarinnar en samt tekur svo stutta stund
að fara til London ef maður hefur eitthvað þang-
að að sækja," segir hún. „Nei, ég fer ekki mikið
á sýningar í London, ekki lengur. Ég hef svo
mikið að gera við að mála mínar eigin myndir
að ég má ekkert vera að því að horfa á myndir
annarra!" segir hún hlæjandi. „En auðvitað fylg-
ist ég með því sem er að gerast og sæki sýningar
ef eitthvað sérstakt er.“
MARGIR VILJA FINNA
SÁLFRÆÐILEGAR SKYRINGAR
Fyrstu einkasýningu sína á Islandi hélt Karó-
lína árið 1982. Hún hafði þá bætt við sig meira
námi við „Barking College af Art" þar sem hún
stundaði nám í grafík árin 1977 og 1978: „Það
er næstum ómögulegt að mála með lítil börn í
kringum sig,“ segir hún. „Ég beið því með frek-
ara nám þar til tímabili barna og bleiu var lokið.“
Hún tók einnig að sér teiknikennsiu hjá full-
orðnu fólki í námsflokkum og starfaði við það í
sex ár, en segist ekki hafa orku lengur í að mála
og kenna: „Ég er heppin að þurfa ekki að
kenna," segir hún. „Það þarf gífurlegan kraft í að
vera við kennslu og mála í frístundum. Sumum
tekst það alls ekki en svo eru líka til góðir málar-
ar sem sinna jafnframt fullri kennslu." Hún segir
það hafa verið erfitt að koma upp fyrstu sýning-
unni á Islandi: „Ég hafði gengið í gegnum skiln-
að og erfitt tímabil um það leyti og það sem hélt
í mér lífinu á þeim tíma voru börnin mín og það
að ég hafði fengið Kjarvalsstaði til að halda sýn-
ingu. Ég á mikið að þakka Þóru Kristjánsdóttur
fyrir að hafa stuðlað að sýningu á verkum mín-
um á þeim tíma. Aftur á móti hafði ég ekki gert
mér nokkra grein fyrir því hversu mikil vinna
það er að koma svona sýningu upp og ég er
þakklát Guðmundi í Klausturhólum fyrir alla þá
hjálp sem hann veitti mér. Ég hefði aldrei komið
þeirri sýningu upp án hans hjálpar."
Karólína hélt sína aðra einkasýningu hér á
Kjarvalsstöðum síðastliðið haust og greinilega
kunna landar hennar vel að meta verkin því þau
seldust upp á ótrúlega skömmum tíma, líkt og á
fyrri sýningunni. Hún er ekkert á því að útskýra
myndirnar sínar en segir: „Ég geri fullt af blý-
antsteikningum, venjulega pínulitlum til að
byrja með. Svo þegar þetta er komið á léreftið
eru þær kannski svolítið dularfullar. .. Á því
tímabili sem ég vinn að þeim bæti ég við fólki
eða steinum — eða tek það í burtu. Það er engin
bein skýring á þessum myndum. Ég finn bara á
mér þegar allt er komið á réttan stað.“
í tilefni af sjöundu einkasýningu Karólínu sem
haldin var í apríl i galleríi á Saffron Waldens var
haft viðtal við hana í bresku blaði. Blaðamaður-
inn leggur áherslu á að fá Karólínu til að segja
hvað hún meini með myndunum sínum og hún
svarar okkur varðandi það atriði: „Á þessari
sýningu voru nokkur stór, ókláruð málverk á
veggjum af fólki í íslensku landslagi og hann
vildi endilega fá að vita hvað ég væri að reyna
að segja...“ Ég bendi henni á hluta viðtalsins
þar sem blaðamaðurinn spyr hana hvað valdi
því að fólkið á myndunum hennar sé svona
alvarlegt á svip en hún sé sjálf alltaf brosandi:
„Fólkið mitt er ekkert alvarlegt!" segir hún hlæj-
andi. „Þetta er mjög ánægt fólk. Ég vil mála fólk
úti í landslagi, ekki inni í húsi. Þegar ég er svo
spurð að því hvað ég sé að reyna að mála svara
ég: „Ég er að reyna að mála fólk í landslagi." Svo
kemur fólk og vill endilega láta mig vera að
meina eitthvað — og reynir að finna sálfræðileg-
ar skýringar á þessum myndum! Þá hlæ ég. ..!
Þetta er ósköp einfaldlega fólk úti í landslagi,
annað hvort saman — eða næstum því saman;
það eru tengsl á milli þess... En það er enginn
sérstakur boðskapur, pólitík eða áróður í þess-
um myndum en mér finnst mjög gaman að fólk
virðist geta túlkað þær hver á sinn hátt.“
ENDURMINNINGAR OG
ÍMYNDUNARAFL
„Annars mála ég í rauninni tvenns konar mál-
verk,“ bætir hún við. „Aðra tegundina getum við
kallað „heimamyndir", það eru myndir sem ég
mála af hlutum sem eru beint fyrir framan mig,
til dæmis það sem ég sé út um gluggana hjá mér.
Ég hef sem betur fer lært að það þarf ekki að
ferðast langar leiðir til að fá hugmyndir. Þær eru
allar beint fyrir framan okkur — ef við bara
kunnum að sjá hlutina. Þetta er allt í okkur sjálf-
um. Ég gæti eytt mörgum árum í að mála það
sem ég hef fyrir augunum alla daga. Hinar
myndirnar mínar eru þær sem ég kalla „ís-
lensku myndirnar". Þær eru sambland af endur-
minningum og ímyndunarafli. Þær eru kannski
svolítið þungar og draugalegar — en hvað um
það? Fyrir mér eru þetta málverk sem ég tek
alvarlega. íslensku myndirnar krefjast meiri
vinnu og ég gef miklu meira af sjálfri mér í þær
heldur en „heimamyndirnar". Eg virðist hafa
óendanlegt ímyndunarafl í myndir af fólki í
landslagi. Ég sé þær endalaust fyrir mér. Annars
finnst mér ég aldrei hafa nægan tíma til að
mála,“ bætir hún við. „Ég fæ svo margar hug-
myndir að ef ég byrja að vinna út frá einni
þeirra, þá er það gefið mál að ég fær margar aðr-
ar hugmyndir út frá henni."
Hún segist ekki lengur þjást af heimþrá: „Nú
er svo mikill friður í mínu lífi og ég er sátt við
lífið," segir hún. „Aftur á móti var ég haldin gíf-
urlegri heimþrá í fyrstu, enda var það algjört
„kúltúr-sjokk" að koma til Bretlands 1964. Ég
held góðu sambandi við vini mína hér á íslandi
og stelpurnar úr Menntaskólanum eru bestu
vinir í heimi." Þær halda enn sambandi eftir öll
þessi ár og Karólína segir þær boðnar og búnar
hvenær sem hún þurfi á að halda, hvort sem
hana vantar húsnæði eða annað.
Þegar ég spyr hana hvort hún haldi að það sé
auðveldara að lifa á listinni í Englandi heldur en
hér svarar hún: „Nei, ég held það hljóti að vera
auðveldara að lifa á list hér á íslandi því almenn-
ingur hér kaupir mun meira af málverkum en
Bretar og fólk hér heima hefur meiri áhuga á
listum. En ég verð þó að viðurkenna að ég er
mjög heppin því mér hefur sem betur fer alltaf
gengið vonum framar í Englandi frá því ég loks-
ins byrjaði að mála. Ég hef sýnt í góðum sýning-
arsölum og gengið vel að selja."
Hún segir að meðal eftirlætis málara sinna sé
Kitaj: „Hann var í Ruskin nokkrum árum á und-
an mér. Kitaj er Bandaríkjamaður en á árunum
upp úr 1960 fóru margir Bandaríkjamenn í list-
nám við Ruskin. Svo finnst mér Loucian Freud
einhver besti portrait málari sem ég veit. Tvo
vatnslitamálara held ég líka mikið upp á, Eliza-
beth Blackadder og Edward Bawden. Bawden
er nú kominn yfir áttrætt og hann var nýlega
með sýningu í Saffron Walden Gallery, sama
galleríi og ég sýndi í fyrir skömmu."
En hvað finnst henni sjálfri skemmtilegast að
gera, vinna í olíu, vatnslitum eða grafík?
„Ja — grafíkin er svona „jarðbundin" — vatns-
litir svífandi. Ég er fljót að vinna í vatnslitum og
vinn mest með þá.Ég geri oft skissur með vatns-
litum og ef mér finnst þær ekki nógu vel heppn-
aðar geymi ég þær og nota úr þeim í olíumál-
verkin. Mér finnst ég vera sitt hver manneskjan
eftir því hvað ég er að gera. Þegar ég vinn olíu-
myndir þá er allt einhvern veginn svo þungt —
kannski ekki þungt heldur sterkt... í raun og
veru hugsa ég allt öðru vísu í olíulitum heldur en
vatnslitum. . .“
LIFI ÓSPENNANDI LÍFI
Karólína er ekki mikið fyrir að tala um einkalíf
sitt. Getur þó ekki stillt sig þegar ég spyr um
manninn hennar og segir brosandi: „Við höfum
verið gift í fjögur ár og það er sennilega fremur
óvenjulegt hjónaband. Maðurinn minn heitir
Frederik Roberts og er miklu eldri en ég. Hann
er doktor í sálarfræði og rekur stofu í Bishops
Stortford — í húsinu við hliðina á okkar. Auk
þess er hann með stofu í Harley Street í London
þar sem hann tekur á móti sjúklingum einn dag
í viku. Þótt Frederik sé miklu eldri en ég er hann
yngri í anda en flest fólk sem ég þekki. Mér þykir
sérstaklega vænt um hann og er alveg viss um
að ég gæti aldrei fundið mann sem hentaði mér
betur. Hann er óvenjulegur maður með óendan-
lega þolinmæði og jákvæð viðhorf gagnvart líf-
inu — nema þegar símareikningarnir koma eftir
að ég hef talað mikið til íslands!!" bætir hún við
grallaraleg á svip og hlær. „Við lifum lífi sem
margir myndu örugglega kalla „óspennandi",
förum sjaldan út að skemmta okkur og vinnum
bæði mikið á kvöldin. Hér áður fyrr gerðum við
mikið af því að fara í gönguferðir en nú er sá tími
eiginlega liðinn — í bili að minnsta kosti. Við