Morgunblaðið - 21.08.1964, Blaðsíða 15

Fösiudagur 21. ágúst 1964
MORGUUBLAÐIÐ
15
Fellum niður skyldusparnað
— eflum frjálsan sparnað
15% skyldusparnaður of hár — takmarkaður
þáttur í lausn húsnæðismála
Greín eftir Styrmi Gunnarsson, formann Heimdallar
miiiiiuiiiiiiiiiiitiiiiiiiiimiiiiimiiiimiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiimmiiiiiiiimiiiiiiiiituiimiiiitmiiiiiiiiiiiiiiiiim
Þátttaka í alþjóð-1
legu hjálparstarfi I
ALÞINGI samþykkti s.l. vor
breytingar á löguin um skyldu-
sparnað, sem fólu í sér verulega
aukningu skyldusparnaðar ungs
fólks á aldrinum 16—25 ára. —
Skyldusparnaður, sem var 6%
er nú 15% launa fólks í þessum
aldursflokkum.
Breytingar þessar voru sam-
þykktar samhljóða og litlar sem
engar umræður hafa orðið um
þær í blöðum eða á öðrum vett-
vangi, svo mér sé kunnugt. Virð-
' ist svo sem flestir iþeir, sem áður
voru andvígir skylduspamaði,
! hafi sannfærzt um kosti hans, en
| talsverðar deilur urðu um skyldu
sparnað, þegar vinstri stjórnin
beiti sér fyrir lögfestingu rans á
valdaárum sinum.
Ungir Sjálfstæðismenn lýstu
íig þá þegar andvíga skyldusparn
*ði og er afstaða þeirra óbreytt.
Þá er mér ekki grunlaust um,
að þeir sem nú verða að greiða
15% af mánaðarlaunum sínum í
skyldusparnað, auk greiðslu opin
berra gjalda, telji ýmislegt at-
hugavert við þessa lagasetningu.
Á að skylda fólk til að spara?
Þetta er auðvitað sú grundvall
arspurning, sem svara verður,
þegar fjallað er um skyldusparn
að. Ég svara henni afdráttarlaust
neitandi. Við sem fylgjum Sjálf-
stæðisstefnunni að málum telj-
um, að frelsi einstaklinga í orð-
um og athöfnum sé öllum fyrir
beztu, þeim og þjóðfélaginu sem
þeir lifa í. Þetta er hvorki stirðn-
uð kennisetning eða útjaskað
slagorð. Þetta er dómur reynsl-
unnar, lærdómur lífsins.
Frá mínu sjónarmiði séð, er
Bréf ungru
Sjdlfstæðis-
manna
um aðstoð við
þróunarlöndin
STJÓRN Sambands Ungra
Sjálfstæðismanna leyfir sér
að koma eftirfarandi á fram-
færi við stjóm Æskulýðssam-
bands islands:
Stjóm S.U.S. ræddi nýlega
á fundi sínum mikilvægi þess
að hin félagsbundna æska á
íslandi leggi eiithvað af mörk
um til þess hjálparstarfs, sem
stöðugt færist í vöxt gagnvart
hinum vanþróuðu þjóðum.
I.ítur stjórn S.U.S. svo á að
hér sé um að ræða verðugt og
þroskandi verkefni fyrir æsku
þessa lands og að smæð okk-
ar íslenzku þjóðar þurfi ekki
ekki að standa í vegi fyrir
verulegum aðgerðum á þessu
sviðL
Stjóm S.U.S. telur eðlilegt
að Æ.S.Í. hafi í máli þessu
forgöngu og lýsir sig reiðu-
búna til samstarfs um fram-
angreind atriði.
ráðstöfun á. eigin fé mál þeirra,
sem þess afla og ekki annarra,
allra sízt ríkisvaldsins. Fólk á að
hafa frelsi til þess að fara með
fé sitt að vild, vel eða illa eftir
atvikum. Það á einnig að hafa
tækifæri til þess að verja því
skynsamlega, spara á hagkvæm-
an hátt eða verja því til upp-
byggingar atvinnuvegum ökkar.
En fyrsta boðorðið í ráðstöfun

Styrmir Gunnarsson
eigin fjár hlýtur að vera frelsi
til þess að fara með það eins
og hverjum sýnist.
Með lögfestingu skyldusparnað
ar og aukningu hans nú heldur
íslenzka ríkið áfram á þeirri
braut, sem farin hefur verið um
margra ára skeið, og hefur þá
litlu skipt hver stjórnar, að hafa
meiri og meiri afskipti af mál-
efnum þegnanna, málum sem eðli
sínu samkvæmt eiga að vera
einkamál hvers manns. Fjárþörf
ríkisins er nú orðin svo mikil
("það kostar að halda uppi vel-
ferðarríki), að það lœtur greipar
sópa hvar sem von er um fjár-
magn. Nú í vetur og vor urðu
vátryggingarfélögin og ungt fólk
fyrir barðinu á þessari pólitík.
Talsmenn skyldusparnaðar hafa
fært fram ýmis rök til réttlæt-
ingar honum. Því hefur m.a. ver
ið haldið fram að skyldusparnað
ur hefði mikil uppeldisáhrif og
góð. Ég er þeirrar skoðunar, að
uppeldi með nauðung sé engum
til góðs og fremur til ills og á
það ekki síður við um nauðung-
arsparnað en annað. Og alkunna
er, að nauðung og höft eru ungu
fólki sízt að skapi og fremur til
þess að fallinn að espa það upp
á móti þeim sem slíku beita.
Þá hefur það einnig verið fært
fram til stuðnings skyldusparnað
arhugmyndinni, að eðlilegt sé að
unga fólkið á íslandi taki á sig
einhverjar byrðar vegna þjóðar
sinnar, eins og t.d. jafnaldrar
Iþeirra í öðrum löndum verða að
gera með hermennsku. Um það
er út af fyrir sig allt gott að
segja, að íslenzkt æskufólk taki
á sig einhverjar byrðar af því
tagi og þá t.d. með þegnskyldu-
vinnu um ákveðinn tíma. En ég
fæ ekki séð, að 15% skyldusparn
aður um 9 ára skeið sé rétta leið
in fyrir ungt fólk til þess að
veita þjóð sinni einhvern stuðn-
ing og finnst hún heldur ekki
réttlát leið til þess. Við skulum
ekki gleyma því að einmitt fólk
á þessum aldri, sem er að hefja
sitt lífsstarf og er að koma sér
fyrir í lífinu, undirbúa stofnun
heimilis o.s.frv. má sízt við því,
að 15% af tekjum þess sé tekið
á mánuði hverjum í skyldusparn
að jafnvel þótt það fáist greitt
síðar meir.
Loks hefur því verið haldið
fram, að eðlilegt sé að unga
fólkið leggi eitthvað af mörkum
til þess að auðvelda lausn lána-
mála húsbyggjenda, enda komi
það því sjálfu að góðu. Þessi
rödsemd er góð svo langt sem
hún nær. Gegn henni má hins
vegar færa það sem sagt var hér
að framan, að einmitt fólk á þess
um aldri má sízt við því að stór
hluti af tekjum þess sé bundin
og svo hitt sem mestu máli skipt-
ir, að skyldusparnaður er sára-
lítill liður í lausn lánamála hús-
byggjenda svo sem sýnt verður
fram á hér á eftir.
15% greiðsia er alltof Iiá
En víkjum nú að skyldusparn-
aði í framkvæmd. Nú eru 15%
tekin af launum fólks í fyrr-
nefndum aldursflokkum á mán-
uði hverjum. Auk þess greiðir
þetta fólk svo stórar fúlgur í
opinber gjöld á mánuði hverjum.
Mér er spurn: af hverju er þessu
fólki ætlað að lifan meðan
skyldusparnaðartíminn stendur
yfir? Hugsuðu hæstvirtir alþing-
ismenn nokkuð um það, þegar
þeir samþykktu samhljóða aukn
ingu á skyldusparnaði í 15%.
Af hverju er ungum iðnverka-
manni eða iðnverkakonu, ungum
skrifstofumanni eða skrifstofu-
stúlku ætlað að lifa, þegar búið
er að taka af mánaðarlaunum
þeirra 15% skyldusparnað og
opinber gjöid svo nemur sam
tals um helmingi launanna?
Sannleikurinn er sá, * að þetta
fólk getur engan veginn lifað af
útborguðum launum nema það
hafi ókeypis húsnæði og fæði hjá
foreldrum sínum eða annars
staðar.
Þetta er köld og óhrekjanleg
staðreynd sem engan veginn
verður komist í kringum. Og það
er sannast sagna aldeilis furðu-
legt að engin rödd skuli hafa
heyrzt um það á Alþingi, að
þessi prósenttala sem nú hefur
verið lögfest væri of há. Hvað
sem sagt verður um skyldu-
sparnað sem slíkan, hljóta menn
að sjá að of langt er gengið
þegar 15% af mánaðralaunum
þessa fólks er tekin og bundin
um nokkurt árabil, fyrir utan
greiðslur opinberra gjalda.
Er skyldusparnaður mikiivægur
liður í lausn lánamála
húsbyggjenda?
Því hefur verið haldið fram til
réttlætingar 15% skyldusparn
aði, að hann væri mikilvægur
liður í lausn húsnæðismálanna,
Þetta er ekki rétt. Byggingar
þörfin á öllu landinu er áætluð
um 1500 íbúðir á ári. Sú úrlausn,
sem nú er stefnt að í húsnæðis
málunum er að tryggja fjármagn
til þess að veita lán að upphæð
um kr. 28* þús. út á hverja íbúð
STJÓRN Sambands ungra
Sjálfstæðismanna hefur ritað
Æskulýðssambandi Lslands
bréf, þar sem hvatt er til
umræðu og könnunar á þvi,
hvað íslenzk æska geti ai
mörkum lagt til hjálparstarfs
við þróunarlöndin, þar sem
hungur, sjúkdómar og tækni-
leg vanþekking veldur liörm-
ungum og hindrar mannsæm-
andi lifnaðarháttu.
Framlag íslendinga til siíkr
ar hjálparstarfsemi getur af
eðlilegum ástæðum ekki ver-
ið mikið né ráðið úrslitum í
baráttunni við eymd og fá-
tækt. Það mun þó muna um
hönd okkar á plógnum og því,
sem við gætum áorkað, kæmi
mörgum meðbróður til góða.
f bréfi stjórnar SUS segir,
að hér sé um að ræða verð-
ugt og þroskandi verkefni
fyrir ísienzka æsku. Á því er
enginn vafi, því að slíkt
mannúðarstarf er bæði lær-
dómsríkt og þroskandi. Þátt-
taka í hinu alþjóðlega hjáip-
arstarfi er siðferðileg skylda
okkar fsiendinga sem annarra
þjóða. Á sama hátt og ein-
staklingurinn og þjóðfélagið
eiga skyldum að gegna við þá,
sem mega sín lítils, þá bera
alþjóðastofnanir og þjóðir H
skyldur gagnvart hungruðum [|
og sjúkum þjóðum, ehutig ís- s
lendingar.
Slík aðstoð við þróunarlönd |
in getur verið í ýmsu formi |
og kemur þá einkum til =
greina söfnun og sending |
nauðsynja. Þá hefur verið |
nefnd hugmyndin um íslenzk- =
ar „friðarsveitir" að fyrir- s
mynd sveita Kennedys for- |
seta. Slíka sveit íslenzkra %
æskumanna mætti skipu- |
leggja með eða án samvinnu j|
við alþjóðastofnanir eða önn- |
ur lönd, t. d. Noreg og Dan- |
mörku, sem þegar hafa stofn- =
að slíkar hjálparsveitir, sem =
einkum eiga að veita aðstoð =
við fræðslu og tækni. Þar |
gæti margur fslendingur tek- ||
ið duglega til höndum.
Þetta verkefni er fyllilega %
þess virði að því sé gaumur H
gefinn. Það mundi verða mjög =
þroskandi fyrir æskufólk og §1
veita því aukinn skilning og H
þekkingu á öðrum þjóðum og |
vandamálum þeirra og al- j§
þjóðastjórnmála, sem vissu- S
lega snerta framtið okkar, §j
ekki siður en innanlandsmál. =
J.E.R. i
IllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllillllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllillllllllllllllllÍjJ
eða kr. 420 millj. Hagfræðideild
Landsbankans hefur gefið þær
upplýsingar, að meðaltal þess
fjármagns, sem inn kemur vegna
15% skyldusparnaðar næstu 10
árin og hægt verður að veita itl
útlána verði u.þ.b. 20 millj. (í
þessari tölu er höfð hliðsjón af
því, sem inn kemur vegna af-
borgana af lánum og því sem
þarf að endurgreiða af skyldu-
sparnaðinum v/ aldurshámarks
og hjónabands.) Samkvæmt þess
ari niðurstöðu verður 15%
skyldusparn.aður aðeins 1/21
hluti þess fjármagns sem þarf
til viðunandi lausnar húsnæðis-
lánamálanna og hækkun úr 6%
í 15% aðeins 1/36 hluti fjár-
magnsins.
Þá ber einnig að hafa í huga,
að skyldusparnaðurr kostar í
framkvæmd um 1.5 millj. (meðal
talskostn. fram til loka ársins
1963) eða u.þ.b. 8% þess sem
veitt yrði til útlána árlega.
Skyldusparnaður hefur einnig
einhver áhrif á frjálsa sparifjár-
myndun. Gerum ráð fyrir að
25% fjármagnsins mundi sparast,
ef skyldusparnaður væri ekki
fyrir hendi. Af þeim 200 millj.
sem áætla má, að liggi í skyldu-
sparnaði eftir 10 ár hefðu 50
millj. sparast á frjálsan hátt skv.
því. Sé ráð fyrir þessu gert auk
kostnaðar við framkvæmd
skyldusparnaðarins er útkoman
sú, að skyldusparnaður gefur að-
eins 1/33 hluta þess fjármagns
sem þarf í húsnæðislánakerfið.
Af þessu má sjá hve mikil-
( vægur liður í lausn lánamála hús
byggjenda skyldusparnaður er.
Fellum skyldusparnað niður —
eflum frjálsan sparnað
Ég hef hér að framan rætt um
skyldusparnað almennt og fært
fram rök gegn honum. Ég hef
ennfremur bent á að 15% skyldu
sparnaður er óhæfilega hár, og
loks að skyldusparnaður er sára-
lítill liður í lausn lánamála hús-
byggjenda. Það má hins veear
ljóst vera, að nauðsynlegt er að
hvetja til sparnaðar meðal ungs
fólks en sá sparnaður á að vera
frjáls, til kominn vegna óska
þess sjálfs um að spara fé, en
ekki vegna valdboðs ríkisvalds-
ins. Til þess að efla frjálsan
sparnað þarf að gera sérstakar
ráðstafanir og verður rætt um
það síðar. Það er að vísu lítil von
til þess, að álögur eða fjárbind-
ing, sem Alþingi hefur einu sinni
samþykkt verði felld niður en
15% skyldusparnaður er hins
vegar slíkt óréttlæti, svo sem
skýrt er komið í ljós við fram-
kyæmd hans, að Alþingi ber
skylda til að fella hann niður.
Verði jafnframt gerðar sér-
stakar ráðstafanir til þess áð
hvetja til aukins frjáls sparnað-
ar er stefnt í rétta átt og fremur
í samræmi við hugsjónir þeirra
manna, sem nú ráða í sölum Al-
þingis.
— EINSTAKX.XNOSPBRÐ —
SKOZKU
HÁLÖNDIN
Brottíör frá Reyk.iavík alla
laugardaga kl. 8 00 f rá 1.
júní til 7. sept. Heinvflug
N alla laugardaga.
VerS kr. T.6SS.M — 7 dagar.
InnifaliS: 1. flugferSir, 2.
gistingar, S. máltíSir (und-
anskiliS hádegisverSur
frjáisu dagana), 4. íerSalög
um Skotland meS íarar-
stjóra, 5. aSgangseyrir, 6
öll þjónusta, skipulagning
og gögn.
G
LOND * LEIÐIR
Ad’alstrœti 8 simar — : ? »c -