Morgunblaðið - 21.08.1964, Blaðsíða 20

20
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 21. ágúst 1964
Hleðsla í vegg á kofa á Brekkum í Holtum gekk úr skorðum
og seig og horn hrundi úr útihúsi úr torfi og grjóti. Þetta sýnir
hvernig gömlu húsin hrundu í jarðskjálftum áður fyrr.
(Ljósm.: Otto Eyfjörð)
— Jarðskjálftar
Framhald af bls. 24.
í>á varð hér vart við jarðhrær
ingar um 8 leytið í morgun og
þriðji kippurinn kom laust fyrir
hédegið.
J. Þ.
Titringurinn sléttaði fótsporin
Fréttaritari blaðsins á Hvols-
velli kvaðst hafa vaknað laust
fyrir kl. 4 við að allt lék á reiði-
skjálfi. Hvinurinn var eins og
rekið hefði verið hrossastóð um
jörðina. Flest allir vöknuðu í
þorpinu og margir klæddu sig.
Hálfgerðan ugg setti að fólki um
að framhald yrði á þessu.
Sums staðar höfðu hlutir dott-
ið niður af hillum. í Kaupfélagi
Rangæinga hrundu glös og pakk
ar úr hillum og var það eins og
hráviði um allt gólfið, sumt
brotnaði.
í leiðinni til Reykjavíkur kom
fréttaritarinn við á Brekkum í
Holtum og hitti bóndann, Jón Sig
urðsson. Hann tjáði honum að
sprungið hefði evggur í nýrri
steinsteyptri hlöðu, hornið
hrundi á gömlu útihúsi, sem hlað
ið er úr torfi og grjóti og ný
hleðsla á vegg á einum kofan-
Akranesfréttir
AKRANESI, 20. ágúst — Þrír
humarbátar lönduðu í dag, Haf-
örn 8 tonnum af fiski, Sæfaxi 5
tonnum og Fram 6 tonnum.
12 hjóla trukkur kom úr
Reykjavík í gær og renndi við
komu sína skúr einum miklum
ofan á bílstöðvarplanið. Er þegar
búið að leggja þangað rafmagn
og tengja síma. í þessum skúr
hafa vörubílstjórarnir stöð sína
til bráðabirgða.
Hingað kom Ms. Lagarfoss í
dag með 80 tonn af umbúðum
til sementsverksmiðjunnar. Og
þegar lokið er uppskipun á
sementspokunum, lestar hann
freðfisk og dýrafóður. — Oddur.
Drengir sekir
um 32 nlbrot
LÖGREGEAN á Akranesi hefur
undanfarna tvo daga verið að
rannsaka mál tveggja drengja, 12
oig 13 ára, sem hafa nú játað á
sig 32 afbrot. Eru þetta ekki
stórafbrot en alls konar hnupl,
m.a. í verzlunum, og hafa þeir
geymt fenginn hingað og þang-
að.
Meðal þess sem þeir hafa hnupl
að eru reiðtygi. Eru þeir að
byggja sér hesthús, og höfðu í
hyggju að kaupa sér seinna reið-
hesta. En byrjuðu á því að safna
sér beizlum og reiðtygjum úr
hesthúsum annarra.
um gekk úr skorðum og seig. Sýn
ir það vel hvernig gömlu kofarn
ir hrundu í jarðskjálftunum hér
áður fyrr. Á BreklOum datt mik-
ið af leirtaui niður úr hillu, og
fylltu brotin nærri vatnsfötu.
Mikill titringur var í jarð-
skjálftanum og sem dæmi um
það má nefna, að malarhrúga
var á hlaðinu, öll útspörkuð eft-
ir krakka, en um morguninn var
hún alveg slétt, hafði jarðskjálft
inn hrist sporin úr henni.
Styttan snerist á stallinum.
Guðmundur Ágústsson hringdi
í gær í Ágúst son sinn, sem er
í sumardvöl hjá ættingjum í Birt
ingaholti. Sagðist hann hafa vakn
að við að hann hentist upp í
loftið í rúminu, og annar piltur
í sama herbergi vaknaði við að
bækur og fleira dót rann af hillu
ofan á hann. Við kippinn hafði
horn hrunið af hænsnahúsi úr
holsteini.
Það merkilegasta var þó að
bronzstytta af föður Guðmundar,
Ágústi Helgasyni, sem Einar
Jónsson hafði gert, snerist á
stallinum. Þetta er brjóstlíkan,
líklega 25% stærra en í eðlilegri
stærð og stendur á 2% m. háum
stöpli á hlaðinu. Þegar fólkið
kom út um morguninn, sneri
styttan öfugt við það sem hún
hafði áður gert, andlitið sneri í
norður, en hún hafði ekki dottið
niður af stöplinum.
Leit til Heklu.
BORGAREYRUM. -r- Við vöknuð
um öll í nótt. Fundum snarpan
kipp um fjögurleytið, en þó
hreyfðust ekki hlutir. Get látið
mér detta í hug að þetta hafi
verið svona álíka og þegar Hekla
gaus 1947. Ég hafði samband við
Skarðshlíð í dag, og mér skilst
að þetta hafi verið vægara þarna
austurfrá. Ég fór á stjá og fór
að líta til Heklu, gat búizt við
að hún væri að fara af stað, en
sá náttúrlega ekkert. í Surti var
ekki meira en verið hefur.
— Markús.
Snarpur og langur kippur.
HVERAGERÐI. — Snarpur og
langur kippur varð í nótt í Hvera
gerði. Fólk vaknaði yfirleitt og
húsgögn hristust, og gler glamr
aði. En engar skemmdir urðu.
— S. M.
HÚS skulfu, Ijósastæði róluðu.
AKRANESI. — Jarðskjálftar
tveir, hver á eftir öðrum, með
örstuttu millibili, fundust hér í
bæ í nótt, sá fyrri þrem mínútum
fyrir kl. 4, og annar rétt á eftir.
Hús skulfu, rúm á efri hæðum
titruðu, hurðir hristust á hjörun
um og leirtau skrallaði í skáp-
unum, eins og allt ætlaði að
detta.. Ljósastæði í loftunum ról-
uðu aftur og fram. Seinni jarð-
skjálftakippurinn varð miklu
harðari en sá fyrri, Loks varð
jarðskjálfta vart í morgun kl.
7,45. Sá var vægastur þeirra
allra.
— Oddur.
Virkjun Laxár v/ð Brúar
heppileg til almenningsnota
Grunnaflstöð nægir þó ekki aluminíumvinnslu
NÝLEGA er tilbúin skýrsla um
fullvirkjun Laxár í Þingeyjar-
lýslu við Brúar, en Sigurður
Thoroddsen verkfræðingur hef-
ur gert áætlun um hana fyrir
Raforkumálaskrifstofuna. Er þá
gert ráð fyrir að veita Suðurá,
sem fellur um Bárðardal, í Laxá,
og er slík veita talin auka orku-
vinnslugetuna í Laxá við Brúar
um 30—40%. f áætlunum Sig-
urðar er fyrst og fremst miðað
við virkjun til almenningsnota,
en auk þess hefur verið gerð
lausleg áætlun um hver kostn-
aður yrði ' við að byggja við
Brúar grunnaflstöð, þar sem
miðað er við notkun orku til iðn-
aðar, en hún yrði það lítil að
rafmagn mundi vart nægja t.d.
til aluminiumiðnaðar.
Er áætlað að virkjunin við
Brúar mundi geta skilað í meðal-
ári 400 millj. kílóvattstundum, og
er þá meðtalin orkuvinnslugeta
núverandi stöðva. Áætlað er að
byggja 30 m- báa stíflu efst í
Laxárgljúfrum til að skapa þar
miðlun og rekstraröryggi og
aukna fallhæð. Áætlun Sigurðar
er fyrst og fremst miðuð við
virkjun til almenningsnota, sem
fyrr er sagt, og þar athugaðar
fjórar mismunandi tilhaganir
með uppsettu afli frá 85 til 90
þús. kílóvöttum. Að auki var
gerð lausleg áætlun um kostnað
við að byggja grunnaflstöð við
Brúar um 50 þús. kílóvatta afli,
sem þá yrði miðuð við notkun
orkunnar til iðnaðar. Slíkur iðn-
aður mundi þurfa að nota stöð-
ugt afl, en nýtingartími á upp-
settu afli til stóriðnaðar er yfir
90%, þar sem nýtingartími til al-
menningsnota er aðeins miðaður
við 50%.
í öllum tilhögunum um virkj-
un þarna er gert ráð fyrir að
leggja gömlu Laxárvirkjunina
niður og í sumufn að leggja nýrri
Laxárvirkjunina einnig niður.
Stofnkostnaður á þeim tilhögun-
um, sem miðaðar eru til al-
menningsnota, er áætlaður frá
800—1000 millj. kr. og þá með-
talin mannvirki til að flytja ork-
una til Akureyrar.
í álitsgerð um virkjun við Brú-
ar til almenningsnota, segir
Sigurður Thoroddsen m.a. að ekki
verði annað sagt en að virkjun-
arstaðurinn við Brúar sé heppi-
legur. Tænkileg vandamál í sam-
bandi við framkvæmdir fáar og
ekki umfram það sem eðlilegt má
teljast á góðum virkjunarstöðum
og virkjunarkostnaður tiltölulega
mjög vægur. Þar er nægt afl og
orku að fá fyrir orkuveitusvæði,
er nær yfir Norður- og Austur-
land, næstu tvo áratugi.
Mjög misstórar virkjanir
viff Brúar og Búrfell
Síðan skýrslan kom út hefur í
dagblöðum nokkuð verið reynt
að bera saman áætlanir um
virkjun Laxár við Brúar annars
vegar og t.d. Búrfellsvirkjun hins
vegar. Þar kemur aðeins til sam-
anburður 50 þús. kílówatta virkj-
unin í Laxá, vegna þess að hún
ein er miðuð við virkjun til iðn-
aðar eins og Búrfellsvirkjunin.
Mbl. leitaði aðstoðar hjá Raforku
málaskrifstofunni til glöggvunará
slíkum samanburði. Verkfræðing
ar þar sögðu ýmsum vandkvæð-
um bundið fyrir ókunnuga að
gera slíkan samanburð á gerðum
áætlunum um virkjanir á þessum
stöðum, með því að taka beint
upp tölur, einkum vegna mis-
munandi forsendna, svo sem um
það hvernig einignarverð eru,
hvort aðflutningsgjöld eru með-
talin eða ekki, hvort reiknað er
með varasjóðstillagi og vatnsrétt-
indum, hvort tillit er tekið til
rekstraröryggis og varaafls
o.s.frv.
Þessar tvær virkjanir, við Brú-
ar og við Búrfell, eru mjög mis-
stórar. Búrfellsvirkjun er 210
þús. kílówatta virkjun, þar af er
fyrsti áfangi 105 þús. kílówött.
Þegar virkjun er lokið getur
fengizt þarna 1575 millj. kíló-
watta orka. I áætlun hefur verið
gert ráð fyrir að Búrfellsvirkjun
kosti í fyrsta áfanga 1100 millj.
kr. og öll 1660 millj. kr.
Orkan dýrari viff Brúar
Samkvæmt áætlun Sigurðar
um 50 þús. kílówatta grunnafl-
stöðina við Brúar, er gert ráð
fyrir að hún kosti 627 millj. kr.,
en sú stöð mundi ekki duga til
að framleiða rafmagn fyrir al-
uminiumverkmsiðju, sem fyrr er
sagt. Verðið á rafmagninu skv.
áætlun Sigurðar Thoroddsén
mundi við stöðvarvegg verða 13.5
aurar á hverja kílówattstund, en
við stöðvarvegg Búrfellsvirkjun-
ar 10,8 aurar, sem þýðir það að
orkan úr gljúfrunum við Brúar
sé 25% dýrari en frá Búrfelli.
En fleiri virkjanir koma til
greina norðanlands til virkjunar
en Laxárvirkjun. T.d. hefur ver-
ið gerður samánburður á stór-
virkjun við Dettifoss og Búrfell,
sem reyndist heldur óhagstæðari
fyrir virkjun við Dettifoss.
Minnzt hefur verið á flutning
á rafmagni yfir hálendið. Til er
lausleg áætlun um flutningslínu
yfir Sprengisand, sem flutt gæti
rafmagn til aluminiumfram-
leiðslu norðanlands. Skv. henni
er kostnaður á línu frá Búrfelli
til Akureyrar 215 millj. kr.
Stærðar stcinn trá sprcngingu
kosn í híl á Hvtrifjjc&rð ar vc gi
UM fjögur leytiff í gær var 6
manna stationbill af Akranesi á
leiff til Reykjavíkur eftir Hval-
fjarffarvegi, og í honum fjórir
piltar. Er þeir fóru hjá kísilnámu
Sementsverksmiffjunnar í Hval-
firffi, var veriff aff sprengja þar,
og fengu þeir stærðar hnullung
í rúðuna. Engan sakaði þó í
bílnum.
Bílstjórinn, Knútur Gunnars-
son, segir svo frá þessum at-
burði, að hann hafi ekið eins og
leið liggur suður eftir veginum,
þar sem kísilnámið er. Sáu þeir
félagar hvar þrír unglingsstrák-
ar voru á veginum og sneru við
þeim baki. Er þeir áttu eftir 3—4
metra til þeirra, sneru þeir sér
við og veifuðu. — Við héldum
að þetta væru einhverjir strákar
að gera að gamni sínu og væru
að hrekkja okkur, sagði Knútur.
Við sveigðum því fram hjá þeim.
En allt í einu sáum við hvar
stærðar steinn kom í loftinu og
ég stanzaði. Hann lenti í vegar-
brúninni og hentist svo þaðan
upp í aftari hliðarrúðuna og
braut hana og dældaði dyrakarm
inn um leið. En hann fór sem
betur fór ekki inn. Og þá tvo sem
sátu aftur í sakaði ekki.
Það kom í ljós að þessir þrír
strákar höfðu átt að gera aðvart
um að sprenging færi fram. Voru
þeir búnir að gefa merki um að
óhætt væri að sprengja. Þeir
sneru svo baki í bílinn og voru
á gangi. eÞir höfðu heldur eng-
in flögg eða neitt annað með-
ferðis til að gera aðvart með,
sagði Knútur.
Þessi steinn, sem piltarnir eru meff, lenti á bílnum þeirra viff sprengingu, þar sem þeir
eftir Hvalfjarffarveginum í gær. Veriff var aff sprengja í kísilnámi Sementsverksmiffjunnar.