Morgunblaðið - 24.07.1965, Blaðsíða 3

Laugartfagur 24. júlí 1965
MORGUNBLADIÐ
3
Hringsnúningur
kommúnista
HRINGSNtlNINGUR kommfln-
istanna í borgarstjóm Reykj»- ^
víkur við afgreiðslu gjaldskrár-
hækkana SVR og Hitaveitunnar
er allur hinn furðulegasti og gef-
ur glögga innsýn í sundurþykkl
og stefnuleysi kommúnistafor-
ingjanna. I síðari umræðu um
gjaldskrá Hitaveitunnar sL
fimmtudag, upplýsti t.d. borgar-
fulltrúi Framsóknarflokksins,
Bjöm Guðmundsson, að hann
hefði fyrir nokkru setið á nefnd-
arfundi, þar sem fjallað var um
fyrirhugaðar hækkanir á gjald-
skránum, og kvaðst Björn hafa
verið tregur til að fallazt á 10%
hækkun hitaveitugjalda. En
Björn kvað Guðmund Vigfússon
hafa lagzt algjörlega gegn því, að*
gjaldskrá Hitaveitunnar yrði
hækkuð um minna en 10%. Þeg-
ar svo Einar Olgeirsson og
kumpánar hans höfðu sett þumal
skrúfu á borgarfulltrúa sinn og
knúð hann til andstöðu við
hækkanir, sem hann hafði við-
urkennt að full rök væru fyrir,
greip hann til þess ráðs, að segja,
að þessar hækkanir væru ekki
tímabærar, þeim yrði að fresta
um 2 til 3 mánuði. Við umræð-
una, sl. fimmtudag, mætti Guð-
mundur Vigfússon ekki, en frú
Adda Bára gerðist höfuðmáls-
vari kommúnista í málinu. Af
máli hennar var ekki annað
hægt að greina, en hún væri al-
gjörlega á móti hækkununiun
og kvaðst hún ekki fallast á
nein rök, sem færð hefðu verið
fram fyrir þeim. Þar með voru
kommúnistar komnir heilan
hring í málinu, höfðu upphaflega
stutt það, lögðu síðan til að því
yrði frestað og snerust loks til
algjörrar andstöðu. Það var von,
að borgarfulltrúi Framsóknar-
flokksins, Kristján Benediktsson,
furðaði sig á þessum málflutningi
og segði við umræðuna, að ef
kommúnistar höguðu sér svona
í fleiri málum, væri skiljanlegt
að verkalýðsbaráttan á íslandi
gengi illa.
Það var tími til kominn, að
Framsóknarmenn áttuðu sig á
starfsaðferðum kommúnista, eftir
að hafa nuddað sér utan í þá í
mörg ár.
Hvar var
Guðmundur J.?
Veggmynd í Hótel Holti eftir Ragnar
táknmynd fyrir sjávarútveg.
er geysistórt fyrirtæki, sem
fæst við leirkerasmíð og vegg
skreytingar og hefur yfir
þúsund manns í vinnu. Þegar
Ragnar dvaldist þar fór hann
út með íslenzkt hraun til
rannsóknar, en leirkerasmið,-
ir verða að vera brot af efna
fræðingi. Þar hjálpuðu Ragn
ari Jón Jónsson jarðfræðing-
ur og þýzkur efnaverkfræð-
ingur að efnagreina hraunið
og rannsaka hvort það hæfði
til þeirra nota, sem Ragnar
hafði hugsað.
Nú vinnur Glit eldfast leir-
tau úr hraunblöndu og brenn
ir þessa muni og fær þá eld-
fasta við 150—200 gráðu
lægri hita en vitað er að nota
þarf allsstaðar annars staðar
til að gera eldfasta muni.
Þetta þakkar Ragnar alger-
Kjartansson, sem er
ar hér á landi eru íslenzk, þ.e.
íslenzkur leir og hraun. Þó
er blandað innfluttum efnum
saman við, við gerð einstakra
muna.
Þegar við litum inn í Glit
var Ragnar kófsveittur við
brennsluofninn, en hann get-
ur brennt við 1000 stiga hita
á Celeius. Ragnar var að
brenna hluta af mynd, sem
er 7 metrar á lengd og nær
frá gólfi til lofts. Verður
þetta stærsta veggskreyting,
sem hér hefur verið gerð og
bíður Ragnar í ofvæni eftir
því hvort honum tekst þetta
mikla verk. Myndirnar í
Hótel Holti tókust með mikl-
um ágætum og gefur það
góða von um framhaldið. Hitt
er alltaf nokkurt happdrætti
Framíhald á bls. 19
En það var fleira, sem vakti
furðu manna við umræðurnar
um gjaldskrárhækkanirnar. Þjóð
viljinn og borgarfulltrúar komm-
únista lögðu áherzlu á, að þessar
hækkanir mundu stuðla að verð-
lagshækkunum í landinu, þar
sem þær kæmu í kjölfar ný-
gerðra kjarasamninga. Það vakti
því nokkra undrun manna, að
kommúnistar tefldu ekki fram í
þessum umræðum fyrsta vara-
borgarfulltrúa sínum og vara-
formanni Dagsbrúnar, Guð-
mundi J. Guðmundssyni, sem
auðvitað hefði verið bezt tíí
til þess fallinn, af þeirra
hálfu, að fjalla um málið
úr því að þeir túlkuðu þessar
hækkanir á þann veg, að þeim
væri beint gegn verkalýðshreyf-
ingunni. Þetta verður því undar-
legra, sem frú Adda Bára upp-
lýsti við aðra umræðu, að hún
hefði verið í stöðugu símasam-
bandi við Guðmund J. vegna
| þessa máls. Hvað dvaldi Orminn
>t langa? Hvar var Guðmundur J.T
Lilið iiin í leirbrennsluna Glit
GERÐ leirkera er senni-
lega elzta listiðn verald-
ar. Á enskri tungu nefn-
ist listiðn þessi pottery,
sem dregið er af franska
orðinu poterie, á latínu
poterium, sem merkir
bolli eða drykkiarílát.
Aðrar þjóðir nefna list-
grein þessa keramik, sem
dregið er af gríska orðinu
Veggmynd í Hótel Holti eftir
iðnað.
keramos, sem þýðir leir.
Fornegypiar hunnu þessa
list og vitað er að 3000
árum fyrir Krist voru þar
í landi til drykkjarílát
undir mjólk og vín, sem
gerð voru úr leir, enn-
fremur pónnur og skálar
undir mat. Ógerningur
mun að íinna út með
neinni nákvæmni hvenær
leirsmíð heíst svo gömul
er hún.
Fyrstu ílátin voru gerð úr
leir og mótuð í höndunum,
en síðan látin þorna í sól-
skini. Þessi ílát voru aðeins
nothæf undir korn eða ann-
að þessháttar. Það skeíii hins
vegar mjög snemma í menn
ingarsögu okkar að menn
fundu að eldur hafði þau
áhrif á leirinn að hann harðn
Hring Jóhannesson, sem táknar
— Myndirnar tók Ól. K. M.
eldfastur leir og postulín eru
af sama meiði. Kínverjar
settu felspatgljáann á ix>stu
línið, en gullgerðarmenn í
Þýzkalandi miðaldanna fundu
svo aðferðina til postulíns-
gerðar, sem allt til þess tíma
hafði verið leyndarmál Kín-
verja einna.
Þessi inngangur verður að
nægja að þessu greinarkorni,
en tiiefni greinarinnar er það
að fréttamenn blaðsins
brugðu sér upp í Hótel Holt
hér á dögunum til að skoða
þar veggmyndir, sem gerðar
eru úr leir og framleiddar í
leirkerasmiðjunni Glit hér í
borg.
Veggmyndir þessar eru hin
ir fegurstu gripir, en þær
eru þrjár talsins og hefur
Hringur Jóhannesson gert
eina þeirra, en tvær eru eftir
Ragnar Kjartansson leirkera
smið, en hann annast verk-
lega stjóm Glits. Við fórum
með Einari Elíassyni sölu-
stjóra Glits að skoða fyrr-
greindar myndir, en síðan
brugðum við okkur í leirkeia
simðjuna og urðum þar urn
margt fróðari. Glit hefur nú
starfað í 8 ár og hefur því
orðið talsvera reynslu.
Ragnar Kjartansson nam
listiðn sína í Svíþjóð og starf
aði þar síðan um nokkurt
skeið hjá Uppsala Ekeby, sem
lega hrauninu og hinum
mörgu góðu eiginleikum
þess.
í fyrstu naut Ragnar að-
stoðar Tómasar Tryggvason-
ar, jarðfræðings við athugun
á leir hér á landi, sem heppi
legur væri til leirkeragerðar.
Framkvæma varð á honum
efnafræðilegar tilraunir ,sem
leiddu til þess að nothæft efni
fannst. Öll meginefnin, sem
notuð eru til leirkerasmíðinn
Ragnar Kjartansson við brennsluofninn.
aði við bruna. Þegar leirker-
in höfðu verið brennd voru
þau smurð innan með vaxi,
trékvoðu eða öðrum álíka
efnum til að gera þau vatns
þétt. Egyptar og Assiríu-
menn þekktu glerunginn
hins vegar mjög snemma.
Öll matarílát okkar í dag
eru greinar af þessari fornu
listgrein, ieirkerasmíðinni og
fyrstu iðngrein sem um get-
ur meðal manna. Steintau,
Kristín Jónasdóttir og Magnús Pálsson skreyta leirmuni. Að
baki þeim situr Gunnar Ólafsson og mótar munina.