Morgunblaðið - 24.07.1965, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ
r
taugardagur 24. jálí 1965
. 12
pfoqpmMg&ffe
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Mátthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
f lausasölu kr. 5.00 eintakið.
AUKIN
FJARFESTINGARLAN
Allir þeir, sem gengið hafa
í gegnum þá eldraun að
hefja atvinnurekstur á ís-
landi, munu vafalaust sam-
mála um, að fátt er jafn mikl-
um erfiðleikum bundið og það
að stofna atvinnufyrirtæki,
sem byggt er frá upphafi á
heilbrigðum fjárhagslegum
grundvelli. Vegna þess, að
það frumskilyrði er ekki fyr-
ir hendi, að kostur sé hag-
kvæmra fjárfestingarlána,
eiga mörg atvinnufyrirtæki
hér á larícli í fjárhagslegum
erfiðleikum frá upphafi og
komast aldrei almennilega út
úr þeim, að óbreyttum að-
stæðum.
Að vísu er það svo, að tölu-
verð bót hefur verið ráðin á
þessu síðustu árin. Stofnlána-
deildir landbúnaðarins hafa
verið byggðar upp á ný og
þeim skapaður fjárhagslegur
grundvöllur í framtíðinni. Út-
gerðin á einnig kost á hag-
kvæmum fjárfestingarlánum
og sæmilega hefur verið að
henni búið í þessum efnum.
Iðnlánasjóður hefur verið
efldur til mikilla muna á. síð-
ustu árum og honum tryggð-
ar töluverðar fastar tekjur.
En aðrar atvinnugreinar
búa við mun lakari aðstæður,
t.d. bæði verzlun og fiskiðn-
aðurinn. Forsvarsmenn verzl-
unarinnar vinna nú að því að
koma á fót stofnlánadeild við
Verzlunarbankann og sett
hefur verið á stofn Stofnlána-
deild sjávarútvegsins, sem
gegnir því hlutverki að sjá
fiskiðnaðinum fyrir fjárfest-
ingarlánum, en er tæplega
nógu öflug enn sem komið er.
Viðskiptabankarnir hér
veita, svo sem kunnugt er,
lítil sem epgin fjárfestingar-
lán, enda er það ekki þeirra
hlutverk. Af þessum sökum
er það miklum erfiðleikum
bundið að hefja atvinnurekst-
ur hér á landi og ungir menn,
sem hug hafa á því og búa ef
til vill yfir góðum hugmynd-
um og nýjungum, sem hag-
kvæmar væru atvinnulífi okk
ar, mega búast við því að
lenda í fjárhagslegu basli
fyrstu árin vegna þess, að
þeir eiga ekki kost á fjár-
festingarlánum. Hér er eitt
mikilsverðasta úrlausnarefni
í atvinnumálum okkar, sem
nauðsynlegt er að unnið
verði að á næstu árum.
Þetta vandamál verður ekki
leyst í einu vetfangi, enda er-
um við fjármagnssnauð þjóð,
sem eðlilegt er, þegar haft er
í huga, að öll uppbygging at-
vinnuvega okkar hefur orðið
á tiltöiulega skömmum tíma.
Eins og rakið var hér að
framan, hefur núverandi ríkis
stjórn komið á mikilvægum
úrbót'dm í þessum efnum og
er nauðsynlegt að halda á-
fram á þeirri braut, jafn-
framt því sem fjárfestingar-
lánamál okkar verði endur-
skoðuð frá grunni. Sérstak-
lega er nauðsynlegt að kanna
ítarlega, hvort unnt er að fá
erlenda aðstoð eða samvinnu
við erlenda aðila um að koma
hér á fót öflugum fjárfesting-
arlánastofnunum. — Auðugri
þjóðir, sem búa yfir miklu
fjármagni, leitast í vaxandi
mæli við að láta fjármagns-
snauðari þjóðir eins og okk-
ar, verða þess aðnjótandi.
Þetta er eitt mikilvægasta
hagsmunamál atvinnuvega
okkar í dag. Að lausn þess er
unnt að vinna, ef okkur tekst
að halda sæmilegu efnahags-
jafnvægi, en ella er hætt við
því, að lítill árangur náist.
M.a. þess vegna þurfa allir
aðilar að leitast við að hindra
frekari verðbólguþróun.
ÞÁTTASKIL í
BREZKUM
STJÓRNMÁLUM
|>rezki íhaldsflokkurinn hef-
ur jafnan átt mikilhæfum
forustumönnum á að skipa og
einn þeirra er Sir Alec Doug-
las Home, sem nú hefur sagt
af sér sem leiðtogi flokksins.
Sir Alec varð leiðtogi í-
haldsflokksins og forsætisráð-
herra Breta 1963 eftir harðar
deilur um eftirmann Mac-
millans. Á þeim tíma var
gengi íhaldsflokksins lítið og
Verkamannaflokkurinn tal-
inn vís um sigur í þingkosn-
ingunum. Þó fór svo, að sigur
hans varð mjög; naumur og
litlu munaði, að íhaldsflokk-
urinn ynni fjórða kosninga-
sigur sinn í röð.
Sir Alec var utanríkisráð-
herra Breta áður en hann tók
við forsætisráðherraembætti
og sem slíkur ávann hann sér
mikla hylli og þótti einn bezti
utanríkisráðherra Breta síðari
árin, ákveðinn og einbeittur í
tali á alþjóðavettvangi og
margar ræður hans á þeim
tíma vöktu mikla athygli.
Hann virtist ekki kunna jafn
vel við sig í forsætisráðherra-
embættinu, en þó var það
fyrst og fremst þakkað hon-
um, persónutöfrum hans og
skemmtilegri framkomu, að
íhaldsflokkurinn fór ekki ver
út úr kosningunum.
UZ YMm
Drápshvelið Namu vek-
ur heitar tilfinningar
BANDARIKJAMENN og
Kanadamenn eru nágrannar
og 5.irleitt beztu vinir, þótt
hvorugur vilji láta í minni
pokann, ef því er að skipta.
Nýlega gerSist atburður í haf-
inu vestur af Kanada, sem
kveikti óvenjulegan neista
þjóðernistilfinningar ekki
sízt með Kanadamönnum.
Orsökin var hvalurinn
Numa.
Hvalurinn Numa, sem er að
að vísu drápshveli hið mesta,
enda 7 m langur og um 4
tonn, var nýlega á sundi,
nærri smáþorpinu Numa, um
370 km fyrir norðan Vancouv-
er. >á varð hann fyrir því
óhappi að ánetjast. Fiskimenn,
sem natin áttu, sáu brátt,
hvernig komið var. í ljós kom,
að Numa var óskaddaður.
Fregnin barst til Seattle, og
þar ákvað forstöðumaður
fiskasafnsins þar í borg, Ted
Griffin, að draga Numa inn
í bandaríska landhelgi.
Reiddi hann í skyndi fram
um 320 þús. ísl. krónur, og
var þar með orðinn eigandi
Numa, sem um þessar mundir
hafði kanadiskan ríkisborgara
rétt.
1 skyndi var gerð fljótandi
girðing, með neti undir. um-
hverfis Numa, og síðan hófst
„flutningurinn", um 600 km.
langan veg. Numa undi sér
allvel, enda aðeins alinn á
úrvals laxi, um 100 kg. á dag.
Fljótlega kom þó í Ijós, að
maki Numa og afkvæmi tvö
höfðu fylgzt gaumgæfilega
með því, sem fram fór, og eltu
nú.
Fiskisagan flaug, og nú fór
að heyrast í hvalavinum
beggja vegna landamæranna.
Leynilögreglumaður nokkur í
Seattle komst svo við, er hann
heyrði um örlög Núma, að
hann tilkynnti, að hann
myndi gera út lið froskmanna,
ráðast á „búrið“ og frelsa
Núma. Nánari athugun leiddi
þó í Ijós, að Numa kynni að
misskilja áhuga björgunar-
liðsins og jafnvel leggja sér
það til munns. Því hvarf leyni
lögreglumaðurinn frá hug-
mynd sinni.
í Vancouver tóku menn að
hafa orð á því, að það væri
hart, að fyrirmyndarhvalur-
inn Numa, af kanadisku bergi
brotinn, væri fluttur ti'l
Bandaríkjanna athugasemda-
laust. Vancouverbúar eru
mjög tilfinningaríkir, þegar
um hvali er að ræða, sérstak-
lega drápshveli, því að þar
við borg hefur tekizt að halda
lífi í fönguðum drápshval,
þeim fyrsta, sem lifað hefur
við slíkar aðstæður lengur en
sólarhring. Sá hválur lifði í
þrjá mánuði, var gefið nafnið
Moiby Doll. Er fréttist um
dauða hans, var almenn sorg
í Vancouver.
„Numa er og á að vera
kanadiskur“, mátti lesa með
feitu letri á forsíðum Van-
couver-blaðanna, er umræður
um Numa stóðu hæst. Sjó-
mannasambandið á staðnum
lýsti því yfir, að það minnsta,
sem fiskisafnið í Seattle gæti
gert, væri að borga söluskatt
af Numa.
Nú er Numa kominn til
Bandaríkjanna, en framtíðar-
horfurnar eru ekki góðar.
Sjórinn í Elliot-flóa, þar sem
hann hefst við, er svo meng-
aður óhreinindum, að flestir
telja, að dagar Numa séu tald-
ir. Smáhvelin tvö og kven-
hvalurinn hafa haldið sig í
nágrenninu, og, sennilega end-
ar ævintýrið með dauða
Numa, sem þá hefur skilið eft-
ir sig maka og ungviði tvö á
ókunnum slóðum.
Numa í búrinu
Með afsögn Sir Alec verða
kynslóðaskipti í íhaldsflokkn-
um brezka og þáttaskil í
brezkum stjórnmálum. Nú
hverfur úr forustuliði brezkra
stjórnmála síðasti stjórnmála-
maðurinn, sem þátt tók í mót-
un brezkrar utanríkisstefnu á
dögum Hitlers og jafnframt
síðasti áhugamaðurinn í for-
ustusveit brezkra stjórnmála.
Þeir, sem nú taka við for-
ustu íhaldsflokksins, Heath,
Maudling og Macleod, komu
allir upp f flokknum eftir
stríð, og voru allir lærisvein-
ar Richard Butlers, sem stund
um hefur verið nefndur bezti
forsætisráðherra, sem Bretar
aldrei áttu, og endurskipu-
lagði stefnu flokksins og
starf eftir kosningaósigurinn
1945.
Þegar Sir Alec varð leig-
togi stjórnarandstöðunnar leit
aðist hann við að gefa þess-
um ungu mönnum sem bezt
tækifæri til að sýna hvað í
þeim byggi. Það gerði hann af
óeigingirni og án sjálfsrhetn-
aðar, en hagaði störfum sínr
um í samræmi við það, sem
hann taldi flokki sínum fyrir
beztu.
Þeir, sem við taka, eru e£
til vill meiri hæfileikum bún-
ir til þess að veita forustu
stjórnmálaflokki nú á tím-
um, en þeir varpa ekki yfir
brazk stjórnmál þeim ljóma
persónutöfra og áhuga-
mennsku, sem brezkir yfir-
stéttarmenn fyrri ára áttu og
Sir Alec var síðasti fulltrúi
fyrir. Þar situr nú pólitísk
atvinnumennska í fyrirrúmi,
bæði í stjórn og stjórnarand.-
stöðu.