Morgunblaðið - 24.07.1965, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugarclagur 24. júlí 1965
6
A SUNNUDAG, 11. júlí, ræddi
Pjörn Bessagon, endurskoðandi á
Akureyri, um árnar Kolku og
iHjaltadalsá í Skagafirði og um-
hverfi þeirra. Kolka rennur um
Kolbeinsdal, en Hjaltadalsá um
•Hjaltadal, þar sem fyrrverandi
höfuðstaður Norðurlands, bisk-
upssetrið Hólar, stendur. Neðar,
á flatlendinu, sameinast árnar og
falla til sjávar við Kolkuós,
skammt frá Hofsósi, en á Kolku-
ósi var áður verzlunarstaður. —
Greinargott erindi og skemmti-
legt.
Það er ekki á hverjum degi,
sem menn fá leiðbeiningar um
það í útvarpinu, hvernig umhorfs
eé í himnaríki og helvíti, þrátt
fyrir greinagóða vegvísunarþætti
«m grundir og klungur fóstur-
jarðarinnar. Þó var nokkuð bætt
Úr þessu á mánudagskvöld, þótt
1 smáu væri, en þá greindi Sig-
valdi Hjálmarsson, blaðamaður,
frá merkilegum draumi, er mann
einn dreymdi um borðhald á
jþessum sögufrægu stöðum. Þar
var ríkulegur matur á borðum
á báðum stöðum, og virtist eng-
inn munur á matargerð né gæð-
um. En sá annmarki var á hvor-
um tveggja staðnum, að hnífa-
pörin voru þannig fest, að eng-
inn náði með mat upp í eigin
munn, heldur einungis upp í
munn sessunautar síns. Greinan-
legur munur var enginn á aðbúð
manna í efra og neðra.
En í neðra sátu þó allir með
þjáninga- og ólundarsvip, þar
sem þeir í efra aftur á móti nutu
hins góða matar hinir ánægð-
Östu. Þar hafði
hver og einn
ttefnilega mest-
ftn áhuga á að
8eðja hungur ná
Bngans, og fengu
þannig allir
nægju sína að
.borða. En í víti,
þar sem hver
hugsaði ein-
,|föngu um sjálf-
þn sig, sátu
éhenn banhungraðir yfir rikuleg-
Om krásum, þar sem, eins og
áður getur, hverjum og einum
yar tæknilega ókleyft að neyta
matar úr eigin hendL
I „Ef til vill er þetta dæmisaga
þm, hvernig jörðin getur bæði
verið himnaríki O'g helvíti, allt
eftir afstöðu manna hvers til
«nnars“ sagði Sigvaldi í lok
þessa þáttar um daginn og veg-
tnn. — Áður hafði hann rætt
margt, en þó mest blaða-
mennsku. Þótti honum það m.a.
mikið vandræðaástand, að hér
•kyldi engin sjálfstæð frétta-
Stofa vera starfandi, eins og í
flestum löndum. Þannig yrði
hvert blað um sig að afla sér
sjálfstæðra frétta af sama at-
burði, þar sem ein fréttastofa
gæti annað því verkefni og mat-
Bð síðan blöðin á fréttum. Sig-
valda þóttu dagblöðin yfirleitt
of pólitísk, þótt mikil breyting
hefði orðið þar til batnaðar á
seinni árum.
A þriðjudagskvöld talaði Grét-
Br Fells, rithöfundur, um svefn
og sálfarir. Hann sagði m.a., að
raunar væri það svo, að menn
vissu ekki fyrir víst, hvað svefn
væri, fremur en dauði. Eigi að
síður kom hann með margar
skemmtilegar tilgátur og dæmi
um það, sem nefnt er sálfarir,
en þær skildust mér í því fólgn-
ar, að hinn svonefndi geðlíkami
yfirgefi jarðlíkamann í svefni
og geti ferðast iítt takmarkað-
ar vegalengdir, á meðan svefn-
inn varir. Grétar taldi, að hugs-
anlegt væri, að menn gætu rækt-
að með sér hæfni til að fara sál-
farir, þótt mönnum gengi mis-
jafnlega vel að muna sálfarir sín-
ar. Ef menn hugsa t. d. of mikið
um sjálfa sig, reyna ekki að
beina athygli sinni að einhverju
öðru fólki eða ópersónulegum
viðfangsefnum, þá eru litlar lík-
ur til, að mönnum auðnist að
fara sálfarir. Með réttri ræktun
hugans taldi Grétar, að menn
gætu notað svefninn sjálfum sér
til mannbóta.
Flestir hlustendur munu fagna
Ævari Kvaran, en hann er nú
aftur kominn fram á sjónarsvið-
ið með nýjan þátt, sem hann
nefnir: „Fólk og fyrirbæri“.
Ævar er með allra vinsælustu
útvarpsmönnum, enda jafnsnjall
við efnisval og efnisflutning. —
Að þessu sinni tók hann fyrir
sænska nj ósnarann Wennerström,
sem í fyrra var dæmdur í lífs-
tíðarfangelsi í heimalandi sínu
fyrir njósnir í þágu Rússa —
einn af átján.
Það var ekki einungis, að
Wennerström legði allt varnar-
kerfi Svía upp í hendurnar á
rússnesku leyniþjónustunni, held
ur gaf hann
Rússum einnig
mikilvægar
upplýsingar um
varnarkerfi Atl-
antshafsbanda-
lagsins. Að svo
miklu leyti sem
hægt var að
meta það tjón til
fjár, sem hann
olli, þá er talið,
að það kosti um
2450 milljónir íslenzkra króna
að gera nauðsynlegar breyting-
ar, til að bæta skaðann.
En fyrir snúð sinn, njósnir um
• Vestmannaeyingur
deiíir á póstinn
Velvakanda hefur borizt
skeleggt ádeilubréf frá Vest-
mannaeyjum, þar sem póst-
þjónustan er tekin til bæna.
Bréfinu fylgir þetta forspjall:
Vestmannaeyjum, 17. 7. 1965
Kæri Velvakandi.
Bið yður vinsaml. að birta
þennan stutta pistil á dálkum
yðar. Þolinmæði vor er á þrot-
um, skerjabúa. Vatnslausir er-
um vér oft, kartöflulausir síð-
ustu daga og stundum mjólkur
lausir. Vín getum vér fengið í
pósthúsinu.“
Hér kemur svo bréfið:
„Líklega er leitun á þeirri
stofnun íslenzkri, þar sem
draugar bureaukratismas ríða
eins húsum og hjó póstiþjónust-
unni. Vinnubrögðin minna á
aldamótin síðustu, blessúð sé
þeirra minning.
En látum þá, sem þar ráða
15 ára skeið, guldu Rússar
Wennerström um 100.000 doll-
ara alls eða nokkuð á fimmtu
milljón íslenzkra króna. Sann-
ast þar enn, að hægara er að
rífa niður en byggja upp.
Á miðvikudagskvöld flutti
Gerður Magnúsdóttir skemmti-
legan ferðapistil eftir föður sinn,
Magnús Magnússon, fyrrverandi
ritstjóra „Storms“. Greindi hann
þar frá ferðalagi frá Reykjavík
austur á Fljótsdalshérað. Lýsti
hann búnaðarháttum og byggða-
sögu ýmissa héraða á þeirri leið,
svo og náttúrufyrirbærum, mönn
um og málefnum, allt af þeirri
frásagnarsnilld og skemmtileg-
heitum, sem hann er löngu þjóð-
kunnur fyrir. Skrifar Magnús
líklega einna beztan og skemmti-
legastan stíl þeirra manna hér-
lendra, sem ekki eru að stað-
aldri taldir til skáída eða rit-
höfunda. Mættu raunar margir,
sem þeim titli hampa, öfunda
Magnús af frásagnargáfu hans.
Höskuldur Sáagfjörð, leikari,
las gamansögu eftir Einar
Kristjánsson frá Hermundarfelli
þetta kvöld. Það er hinn sami
Einar Og sá. sem snuðaði útvarp-
ið um tíu þúsund krónur í vetur
með snaggaralegu geimskoti. —
Ég varð fyrir vonbrigðum með
sögu þessa. Hafði þó talið, að
hinn umdeildi tíu þúsund kall
hefði stælt höfundinn til nýrra
afreka. Þeir, sem töldu „Geim-
skotið“ gjörsamlega misheppnað
verk, hafa eflaust orðið fyrir
minni vonbrigðum, og óska ég
þeim til hamingju fyrir kurteisLs-
sakir.
Á fimmtudagskvöid var leik-
inn leikþáttur eftir Odd Björns-
son, í þættinum: „Raddir skálda".
Nefnir hann þátt þennan: „Kirkju
ferð eða Heima er bezt“. — Þátt-
urinn fjallar í stuttu máli um
giftan mann, sem konan sendir
í kirkju með krakkana. En lítið
verður úr kirkjuferðinni, því að
maðurinn skilur krakkana eftir
húsum, um sína heimilishætti.
Hitt er ekki þeirra mál, að
þjónusta þessarar rikisstofnun
ar við landsmenn er — vægast
sagt — óviðunandL — Ég sendi
í maí sl. áríðandi bréf til Hafn-
arfjarðar. Það var ekki komið
til viðtakanda að átta dögum
liðnum. Veit ég þó, að það fór
héðan frá pósthúsinu í Vest-
mannaeyjum samdægurs. í
stórborginni París er bréf, sem
sett er í póstkassa fyrir hádegL
komið hvert sem er innan borg-
armarkanna kl. 4. Reykvíking-
ar sumir hafa aðra sögu að
segja.
Þá væri æskilegt, að ekki
störfuðu aðrir menn að póst-
dreifingu en þeir, sem vissu
hvað þeir væru að gera. En
varla er hægt að ætla áð svo sé
þegar póssendingar eru svo til
daglega fluttar á aðra staði en
þeirra rétta áfangastað. Nýlega
var póstpoki, sem átti að fara til
Vestmannaeyja, sendur með
uppi við Öskjuhlíð og fer að
keyra rúntinn með kunningja
sínum. Fá þeir sér síðan einn
lítinn, lenda á skemmtistað um
kvöldið og að lokum sofnar sögu-
hetjan í fangi gleðikonu, eftir að
hafa greitt henni uppsprengdan
taxta: tvö hundruð þúsund krón-
ur. Um morguninn vaknar hann
hjá löggunni, og er andlegum
og líkamlegum eftirköstum of-
drykkjunnar lýst mjög innvirðu-
lega. Allt endar þó vel eftir at-
vikum, heima í koju hjá eigin-
konunni.
Efnið er þannig ekki rismikið,
en vel á því haldið að mínym
dómi. Kannske má segja, að lýs-
ingarnar á því, er söguhetjan
er að rakna úr
rotinu, séu nokk
uð langdregnar,
en líklega er það
í þeim góða til-
gangi gert að
s ý n a mönnum
víti til varnaðar,
því að sannar-
lega er þar dreg-
in upp ömurleg
mynd af mann-Oðd« Björnsson
eskju. Hinn hái
taxti gleðikonunnar verðum við
að vona, að sé „skáldaleyfi“ höf-
undar, unz við reynum annað.
Nafnið á þættinum finnst mér
óþarflega langt, en slíkt er
smekksatriði. Sem sagt, skemmti-
legur leikþáttur og — því miður
— líklega ekki ólíkur mannlífinu
á köflum.
Þetta sama kvöld flutti séra
Árelíus Níelsson mjög fróðlegt
erindi um „Ansgar-postula Norð-
urlanda“. Ansgar þessi, sem var
fæddur 801, var franskur trú-
boðb sennilega norrænn að upp-
runa (Ansgar, sbr. Ásgeir). Hann
vann mikið starf í þágu kirkj-
unnar og átti drjúgan þátt í að
útbreiða kristna trú á Norður-
löndum, einkum i Danmörku,
þótt aðrir rækju smiðshöggið á
verk hans.
Þátturinn „Efst á baugi", sem
fluttur er á föstudagskvöldum,
nýtur mikilla og vaxandi vin-
sælda, enda ágætur fréttaþáttur.
Og þar eru ekki einasta sagðar
fréttir, heldur reynt að leggja
út af þeim og geta í eyður, sem
tekst að vísu misjafnlega, en
gæðir þættina lífi og lit. Slíkt
næturrútu til Akureyrar. Oft
hefur póstur Vestur-Landey-
inga viðkomu í Eyjum. Nú er ó
læsi ekki lengur til að dreifa á
íslandi, en þá er eitthvað, sem
þessa blessaða menn vantar.
Þá væri varila til of mikils
mælzb að starfsmenn pósthúss
ins í Reykjavík sæu um, að
póstur hingað til Eyja væri
e’kki látinn liggja súður á flug
velli, þá er ekki hefur verið
flugfært 2—3 daga, en tvö skip
fari sama kvöldið frá Rvík. án
þess að pósturinn sé látinn í
þau. — H. G.”
• Hjúkrunarkonur
og sjúklingar
Velvakanda hefur borizt bréf
frá konu, sem átt hefur við
langa vanheilsu að stríða, og
segir hún meðal annars:
„Mig langar til að vekja
máls á málefni sem snertir
sjúkraihúsin hér í borginni, eink
hefur líka jafnan vextið háttur
vinsælla sögumanna hér á landL
Einar Guðjohnsen vísaði hlust-
endum til vegar um gönguleiðir
frá Landmannalaugum á föstu-
dagskvöld. Sama kvöld las Jakob
V. Hafstein líka nokkra kafla úr
hinni nýju bók sinni, um Laxá
í Aðaldal. Gæti ég trúað, að sú
bók yrði vinsæl meðal náttúru-
unnenda, sem við viljum víst
raunar allir telja okkur, en sér-
staklega hygg ég, að laxveiði-
mönnum þyki fengur að bókinnL
Er þar m. a. fjallað um veiðar
að fornu og nýju í Laxá og farið
listamannshöndum um efnið.
Ég missti af „1 vikulokin" á
laugardaginn, eins og svo oft áð-
ur. — Þáttur Tage Ammendrup
um kvöldið var ágætur. Sérstak-
lega skemmtilegt viðtalið við Sig-
fús Halldórsson, tónskáld, og
hugljúf lögin, sem sungin voru
eftir hann.
Síðar um kvöldið var leikinn
einþáttungur eftir Jökul Jakobs-
son. „Afmæli í kirkjugarðinum**
nefnist hann. Þessi leikþáttur var
styttri og minni í sniðum en leik-
iþáttur Odds Björnssonar fyrr 1
vikunni, en þó skemmtilegur á
köflum. Vafamál verur þó að
telja, að efnið sé það viðamikið
og humorinn það góður, að hann
eigi kröfu á heilum kirkjugarðb
til að skapa sér „effecta". Þessa
gætir stundum hjá Jökli, að hann
er frekur á efnivið miðað við
úrvinnslu, í einni skáldsögu sinni
verður hann t. d. að gera sögu-
hetjuna náttúrulausa, til að
skapa ástardrama. En eftir þvi
sem rithöfundar eru frekari á
afbrigðileg eða óvenjuleg at-
hafnasvið, finnst mér, að lesend-
ur, eða hlustendur, hljóti að
gera meiri kröfur til snjallra,
listrænna taka. — Þó má vera,
að útvarpsleikrit þrengi nokkuð
val höfunda í þessum efnum og
freisti þeirra fremur til að snúa
sér þráð úr sjaldgæfu efni.
En hvað sem því líður þá er
ánægjulegt„ hvað leikritsformið
freistar margra íslenzkra höf-
unda um þessar mundir. — Það
er leiðinlegt að þurfa að flytja
erlenda leikþætti á hverju laug-
ardagskvöldi, enda eru þeir líka
afar misjafnir að gæðum.
Sveinm Kristinsson.
um þó samskipti sjúklinga og
starfsfólks. Ég hef þurft spítala
vistar við í ýmsum sjúkrahús-
um borgarinnar, og tel mig
hafa af þessu máli nokkur
kynni.
í samskiptum starfsfólks og
sjúklinga tel ég, að mest reyni
á hjúkrunarkonurnar. Oftast
gera þær vel, en á því getur
þó orðið misbrestur. Mun þar
stundum valda, að þær vinna
a'ðra vinnu jafnframt hjúkrun
inni eða eru giftar og eiga fyr-
ir heimili að sjá, svo að þær
eru þreyttar og taugaspenntar
yfir sjúklingunum. Þetta má þó
ekki bitna á sjúklingunum, en
því nefni ég þetta, að í vor
varð ég fyrir ónærgætni og
ruddaskap af hálfu ungrar
hjúkrunarkonu, sem hreytti
grófum ónotum í mig. Ég tel
mjög nauðsynlegt, að brýnt
verði rækilega fyrir nýliðum 1
ihjúkrunarliði spítalanna, að
þeir sýni sjúklingunum fyllstu
nærgætni og temji sér háttvísi
gagnvart þeim. Ég álít, að hinar
eldri og reyndari hjúkrunar-
konur og þá ekki sízt þær, sem
hafa yfirstjórn á deildum, eigi
að kenna hjúkrunarnemendum
sérstaklega framkomu og um-
gengni vi'ð sjúklinga, og s»íðan
fylgjast með stúlkunum í starfi
þeirra í sjúkralhúsunum“.
Þetta var kafli úr lengra bréfi
frá „gömllum sjúklingi.”
Nýtt símanúmer:
38820
BRÆÐURNIR ORMSSON kX
Vesturgötu 3. — Lágmúbi S.
Sigvaldi