Morgunblaðið - 24.07.1965, Blaðsíða 17

Ijaugardagur 24. júlí 1965
MORCUNBLADID
17
............. ■ ....... ..

Landbúnaður — Sveitirnar — Landbúnaður
Nýjustu mjúlkurumbúðirnar
lSiLENI>INGAR eru heimsins
mestu mjólkurbörn. Mun láta
nærri, að þeir neyti eins mjólk-
urlítra dag hvern, þegar all-
ur mjólkurmaturinn, (rjóminn,
smjörið, skyrið og Emmessísinn)
er umreiknaður í nýmjólk.
Sífellt vinna bændur og sam-
tök þeirra að því að bæta vöru
sína, gera hana útgengilegri fyr-
ir framleiðendur og aðgengilegri
fyrir neytendur. Síðasta nýjung-
in á þessu sviði eru hinar nýju
Hve marðir
íslendinðar
lifa á
landbúnaði ?
1910 43411 manns eða 51,0%
1920 39003 manns eða 35,8%
1940 37123 maiins eða 30,5%
1950 28692 manns eða 19,9%
1960 26325 manns eða 15,0%
(Þessi seinasta tala er að
nokkru leyti áætlun).
Af þessum tölum má ráða,
hve afkastageta landbúnaðar
ins hefur aukizt, því að aldrei
hefur framleiðsla hans verið
meiri. Hinsvegar ber líka þess
að geta að miklu fleiri lifa
raunverulega á landbúnaðin-
um heldur en þessi tafla sýn-
ir.
Fjölmenn pláss, eins og t.d.
sveitaþorpin á Suðurlandi,
byggja alla atvinnu sína á
sveitunum í loring og þeirra
framleiðslu.
umbúðir um nýmjólkina, hjá
mjólkursamlagi K.E.A. á Akur-
eyri.
Hér á eftir fer frásögn frétta-
ritara Mbl. á Akureyri af þessum
nýju mjólkurumbúðum, sem hafa
gefið svo góða raun að jafnvel
Reykvíkingar eru farnir að
kaupa mjólkina að norðan.
★
Hinn 6. maí sl. voru teknar
í notkun nýjar 10 1 umbúðir um
nýmjólk hjá Mjólkursamlagi
KEA á Akureyri. Samlagsstjór-
inn, Jónas Kristjánsson, hefir
alltaf gert sér far um að fylgjast
með nýjungum og framförum á
sínu sviði, enda eru mjólkurvör-
ur samlagsins jafnan í fremstu
röð um gæði og fjölbreytni. Er
i skemmst að minnast þess, að þar
, var farið að nota litaðar (brún-
ar) mjólkurflöskur fyrir nokkr-
I um árum, en í þeim geymist
mjólkin miklu betur en í glær-
um flöskum, þar sem sólarljósið
hefir engin áhrif og veldur engu
óbragði.
Hinar nýju umbúðir eru tvö-
faldur plastpoki í pappakassa,
sem mjög þægilegt er að koma
fyrir í venjulegum ísskáp. í kass-
anum eru nákvæmlega 10 1 af ný-
mjólk, sem er gerilsneydd og
fitusprengd og skilur sig því
ekki. A plastpokanum er stútur,
sem liggur út í gegnum kassann,
og á stútinn er svo skrúfaður
krani, sem seldur er sérstaklega
á 30 krónur og endist mjög lengi
með góðri hirðingu. Húsmóðirin
getur svo tappað af kassanum
eftir þörfum í glas, könnu eða
annað ílát. >egar kassinn er
tæmdur, er honum fleygt, en
kraninn notaður á næsta kassa
Geymslu'þol mjólkurinnar er
mjög mikið en vitaskuld verður
að geyma hana í kæli. Algengt
er að geyma kassann í 10 daga,
og þessi mjólk hefir verið geymd
í þrjár vikur algerlega óskemmd.
Kassamjólkin er nú seld í kjör
búðum KEA á Akureyri og einn-
ig í Hrísey, Dalvík, Ólafsfirði,
Hauganesi, Grenivík og Siglu-
Sveitin og kirkjan:
Hraungerði í Flóa
MIÐJA VEGU milli stórfljóta
Suðurlands rís hið forna prest
setur, Hraungerði, yfir flatar
mýrar Flóans. Prestsetur er
þar ekki lengur. Selfossklerk
ur, sr. Sigurður Pálsson, flutt
ist þaðan vestur á bakka
Ölfusár fyrir nokkrum árum.
Er hann væntanlega síðastur
Hraungerðisklerka í sögunni.
Þá fóru að Hraungerði hjón
in Sigmundur Ámundason frá
Kambi og Guðrún Guðmunds-
dóttir frá Túni og hafa setið
þennan gamla kirkjustað af
þeim myndarskap og snyrti-
mennsku að sæmd er að.
Hraungerðiskirkja er byggð
árið 1902. Hún er hið reisuleg
asta hús og setur aðalsvip sinn
á staðinn, svo sem meðfylgj-
anda mynd ber með sér. Vert
er að koma að Hraungerði til
að skoða hina fögru og sér-
kennilegu altaristöflu. Að til-
hiutan sr, Sigurðar Pálssonar
skáru þeir skurðmeistararnir
Guðmundur Kristjánsson og
Karl Guðmundsson töflu
þessa árið 1938, eftir hinni
fornu töflu frá Hraungerði,
sem nú er á Þjóðminjasafni.
Auk líkans af Frelsaranum
eru skornar út 17 mannamynd
ir á þessari gömlu altaris-
töflu.
Af hinum mörgu HraungerÖ
isklerkum mun a.m.k. eins
þeirra ætíð getið í íslenzkri
búnaðarsögu, þótt ekki komi
það til af góðu. Það er sr. Sig-
urður Thorarensen, sem hélt
staðinn í 20 ár um miðja síð-
ustu öld. Hann var mikill bú-
maður og vildi bæta fjárkyn
sitt með innflutningi hrút-
lamba frá Englandi. Það var
sumarið 1856. Með þeim er tal
ið að fjárkláðinn hafi borizt
til landsins.
Eftir sr. Sigurð voru þeir
feðgar, sr. Sæmundur Jóns-
son og sr. Ólafur, prestar í
Haungerði samfleytt í 73 ár.
í sambandi við aldarafmæli
sr. Ólafs, var þeirra feðga vel
og rækilega minnzt í Morgun
blaðinu 27. júní sl.
firði. Vinsældir þessara umbúða
fara hraðvaxandi, og eru nú
framleiddir um 200 kassar á dag,
sem er nálega fjórðungur allrar
nýmjólkursölu á sölusvæði KEA
Hún er t. d. mikið seld til skipa.
Verð hvers lítra er kr. 6,80 eða
65 aurum hærra en á flösku-
mjólk. Kassarnir eru sendir heim,
ef óskað er, gjarna á umsömdum
fresti. daglega, annan. hvern dag
eða vikulega eftir þörfum hvers
heimilis, en heimsendingin kostar
2 krónur á hvern kassa. Húsmóð-
irin þarf sem sé engar áhyggjur
af mjólkurkaupunum að hafa,
fær hana senda heim í eldhús,
þegar hún vill.
Þess má geta, að ýmsir Reyk.
víkingar eru farnir að láta senda
sér kassamjólk með flugvélum
suður, og yfirleitt fer eftirspurn
hraðvaxandi og eru miklu meiri
en forráðamenn Mjólkursamlags
ins bjuggust við í upphafi.
Sv. P.
Kynbætur
konferens-
ráðsins
„í FYRRASUMAR fékk konfer
enzráðið frá Kaupmannahöfn
hrút og gimbur af spönsku kyni,
svo og bola og kvígu af dönsku
kúakyni, sem haldið hið líkleg
asta fyrir ísland.
Þennan fénað hefur kóngur og
svo gefið, og goldið kostnað þann
er reis af flutningi bolans og
kvígunnar frá Danmörku til ís
lands. En hversu því nýkomna fé
og nautpeningi reiðir hér af, verð
ur nú ei sagt, einasta er víst, að
atgervi þess nýkomna nautpen
ings yfirgengur mikið innlenzkra
nautavöxt og vænleik. Viðburðir
þessir, að reyna til að bæta
sauða- og nautkyn vort, sem er
landsins vissasti bjargræðisstofn,
eru svo mikilhæfir, að ónauðsyn
legt virðist að útlista frekar
hversu mjög þeir eru lofsverðir
íslenzk sagnablöð.
Öldin okkar).
I Ijá-
farinu
FJÁRLÖGIN — skyldi nokkur
maður nenna að lesa þau nema
fulltrúarnir í fjármálaráðuneyt-
inu? Kannske Guðmundur Jósa-
fatsson frá Brandsstöðum, þegar
hann vill fara að moraltsera út
af meðferð stjórnarinnar á fjár-
munum þess opinbera?
Líklega ekki, það er í mesta
lagi að menn líta á einstaka pósta
td. til að vita hvað náunginn
fær í eftirlaun eða styrktarfé
eða eitthvað þessháttar.
Hér skal samt ein grein fjár-
laganna gerð að umtalsefni. Verð
ur þá ekki, eins og gefur að
skilja, hjá því komist að nefna
nokkrar tölur. Grein nr. 16 í
fjárlögunum er um fjárveitingar
til atvinnumáia. Milli einstakra
atvinnugreina skiptist það fé
þannig:
millj. kr.
Landbúnaðarmál ......... 184,07
Sjávarútvegsmál ........ 140,19
Iðnaðarmál ............ 12,57
Raforkumál .............. 89,73
Rannsólcnir í þágr. at-
vinnuveganna o. fl. ..... 22,94
449,50
Eins og sjá má af þessari upp-
talningu, er fjárveitingin til
landbúnaðarins miklu mest, eða
ca. 40% af öilu því fé, sem Al-
þingi veitir til atvinnumála. Er
þá landbúnaðurinn svona miklu
meira styrktur heldur en hinir
höfuðatvinnuvegir landsmanna,
t.l. sjávarútvegurinn, sem fær
140 millj. eða rúm 30%, að mað-
ur nú ekki tali um iðnaðipn,
sem fær einar 12,5 millj. eða að-
eins tæp 3%
Von er að menn spyrji. En hér
koma ekki öll kurl til grafar. AS
vísu er það svo, að allir stærstu
útgjaldaliðir i landbúnaðarkafla
þessarar greinar eru til hreinna
landbúnaðarmála. Má þar t.d.
nefna starfsemi Búnaðarfélags Íi
lands, styrkur til jarðræktar og
búfjárræktar, framlag til Stofu
lánadeildar, kostnaður vegna f jár
pesta o. fl.
Hinsvegar er einnig í 16. gr.
ýmsir útgjaldaliðir flokkaðir
undir landbúnaðarmál, sem
manni finnst að alls ekki eigl
þar heima, þegar þeir eru bornir
saman við aðrar greinar fjár-
laganna. Búnaðarskólarnir eru
t.d. látnir tilheyra landbúnaðar-
málum og er það að vísu- ekki
fjarri lagi. En hvers vegna er þá
ekki líka iðnfræðslan talin með
fjárveitingum til iðnaðar, held-
ur til kennslumála? Þó er enn
einkennilegra að flokka hús-
mæðrakennslu utan kaupstaða
undir landbúnaðarmál, þar sem
húsmæðrafræðsla í kaupstöðum
er á sínum rétta stað, í 14. grein,
þar sem talin eru útgjöld til
kennslumála. Þannig mætti lengi
telja. Það eru afarmargir út-
gjaldaliðir í landbúnaðarflokkl
16. greinarinnar, sem er fjarri
öllu lagi, að hafa þar og telja
stuðning við landbúnaðinn.
Núverandi rikisstjórn hefur
margt stórvel gert til stuðnings
og eflingar þessum elzta atvinnu
vegi þjóðarninar, enda mun ekki
í annan tíma hafa verið meiri
gróska, öflugri framfarir í sveit
um landsins heldur en nú. En
engum er neinn greiði gerður
með því að telja fjárveitingar
þess opinbera sérstaklega fram
lög til landbúnaðarins, ef þær
ekki eiga þar heima. Er þess að
vænta, að þetta verði lagfært.
svo að 16. gr. fjáriaganna verði
eftir því sem næst verður komist,
sönn mynd af fjárveitingum rik-
isins til atvinnuveganna í land-
inu.