Morgunblaðið - 16.08.1974, Blaðsíða 1

32 SIÐUR
149. tbl. 61. árg.
FÖSTUDAGUR 16. ÁGUST 1974
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Tyrkir taka Famagusta
Þriðjungur Kýpur
er á v aldi þeirra
Nikósiu, 15. ágúst. AP. NTB.
SKRIÐDREKAR Tyrkja sóttu í dag inn I haf narborgina Famagusta og
þar með er allur norðausturhluti Kýpur ð valdi þeirra. Gríski herinn
er enn þá f viðbragðsstöðu, en ekkert bendir til þess, að Grikkir ætli að
setja her á land á Kýpur.
Útvarp Kýpur-Tyrkja segir, að tyrkneskt herlið hafi Ifka tekið
flotastöð Kýpur-Grikkja f Bognaz, 16 km norður af Famagusta, og hafið
árás á Lefka á vesturhluta eyjarinnar. Tyrkir réðust einnig á sam-
gönguleiðir vestur og austur af Nikósfu, bersýnilega til að umkringja
höfuðborgina. Tilgangurinn virðist sá að taka þriðjung eyjarinnar f
norðri og gera hann að tyrknesku sjálfstjórnarsvæði.
1 Washington skoraði Ford for-
seti í fyrstu yfirlýsingu sinni um
ástandið, á Tyrki að hætta öllum
hernaðaraðgerðum á Kýpur, virða
ályktun öryggisráðsins og fallast
á vopnahlé. Flaggskip 6. banda-
riska flotans á Miðjarðarhafi,
Little Rock, sigldi frá heimahöfn
á Ítalíu í dag til óþekkts ákvörð-
unarstaðar, bersýnilega vegna
Kýpurmálsins. Skipið átti ekki að
láta úr höfn fyrr en í september-
byrjun. í New York var Öryggis-
ráðið kvatt saman til fundar, en
fulltrúarnir ræddust við óform-
lega í dag.
0 Vonleysi
Um leið hugleiða foringjar Kýp-
ur-Grikkja hugsanlegar tilslakan-
ir við Tyrki. „Aðstaða okkar eru
hroðaleg. Við erum tilbúnir að
grípa í hvaða hálmstrá, sem gefst,
til þess að bjarga okkur eða halda
í eins mikið og við getum,“ sagði
háttsettur embættismaður. Jafn-
framt misstu Kýpur-Grikkir nán-
ast alla von um aðstoð Grikkja.
Konstantfn Karamanlis, for-
sætisráðherra Grikkja, sagði í
kvöld, að Grikkir mundu ekki
setja her á land á Kýpur. Hann
sagði, að gríski herinn gæti ekki
skorizt í leikinn vegna f jarlægðar-
innar, auk þess sem grfsk íhlutun
mundi veikja varnir Grikklands.
Hann sagði, að Grikkir yrðu að
beygja sig fyrir óhagganlegum
staðreyndum og kenndi herfor-
ingjastjórninni, sem hrökklaðist
frá völdum, um ástandið á Kýpur.
Gríski utanríkisráðherrann,
Georg Mavros, hafnaði boði um að
fara til Washington til viðræðna
við Henry Kissinger utanríkisráð-
herra um ástandið, og látið var i
það skína, að þess væri ekki leng-
ur óskað, að Bandarfkjamenn

Hermaður úr Þjóðvarðliði Kýpur-Grikkja hringir f sfma, þar sem hann og aðrir hermenn hafa leitað
hælis undir stiga f verksmiðju skammt frá flugvellinum f Nikósfu vegna stórskotaárásar Tyrkja.
Nixon stefnt
fyrir rétt
Washington, 15. ágúst.AP.NTB.
Lögfræðingur John D. Ehrlich-
mans lagði f dag fram stefnu gegn
Richard M. Nixon fyrrverandi
forseta til þess að hann geti borið
vitni fyrir hann f réttarhöldunum
vegna yfirhylmingar Watergate-
málsins.
Nixon getur beðið lögfræðinga
sfna að fara fram á, að stefnan
verði ekki tekin til greina. Réttar-
höldin gegn Ehrlichman eiga að
hef jast 9. september og dómarinn
er John Sirica.
Stefnan var send Nixon f San
Clemente og þar sagði, að honum
væri skipað að mæta fyrir héraðs-
dómstólnum í Washington 9.
september til þess að bera vitni
fyrir John D. Ehrlichman og vera
til taks, þar til hann yrði kallaður
fyrir.
Aðrir fyrrverandi ráðunautar
Nixons en Ehrlichman, sem eiga
að mæta fyrir Sirica dómara, eru
H.R. Haldeman, Charles Colson,
Robert Mardian, Kenneth Parkin-
son, Gordon Strachan og John
Mitchell fv. dómsmálaráðherra.
Nixon var nefndur í ákærunni
gegn þeim sem einn samsæris-
manna yfirhylmingar Watergate-
málsins, án þess að hann væri
ákærður. Málið gegn Colson var
látið niður falla, þar sem hann
játaði sig sekan um að hindra
framgang réttvfsinnar í Ellsberg-
innbrotinu.
Aðstaða Nixons hefur breytzt
við það, að hann er fluttur úr
Hvíta húsinu og getur ekki neitað
að mæta fyrir rétti á þeirri for-
sendu, að hann sé forseti. „Núna
er hann eins og hver annar
borgari," sagði einn lögfræðing-
anna í Watergate-málinu f dag.
Talsmaður sækjanda Water-
gate-málsins segir, að enn hafi
ekki verið ákveðið, hvort farið
verði fram á, að Nixon verði
ákærður og að ákvörðunar sé ekki
að vænta á næstunni.
hefðu herstöðvar í Grikklandi.
Það eina, sem Bandarikjamenn
vilja segja um þær fréttir, er, að
engin opinber tilkynning hafi
borizt um, að Grikkir muni segja
upp herstöðvarsamningunum við
Bandaríkín og heldur ekki um þá
ákvörðum þeirra að draga sig út
úr hernaðarsamvinnunni innan
NATO.
# Hrósasigri
Tyrkir voru sigri hrósandi i dag
og Bulent Ecevit forsætisráð-
herra sagði eftir fund með sendi-
herra Bandarfkjanna, að Ford
forseti væri hlynntur sambands-
ríki á Kýpur. Tyrkneska herliðið
við landamæri Grikklands er enn
í viðbragðsstöðu, en orðrómi um
hugsanlega árás á Grikkland um
Makedóniu er vísað á bug. Tyrk-
neski utanríkisráðherrann, Turan
Gunes, fór frá Genf f dag og sagði
þá, að Tyrkir væru tilbúnir til að
hefja nýjar samningaviðræður,
hvenær sem væri.
Gunnes sagði, að Tyrkir ætluðu
ekki að innlima Kýpur. Þótt
tyrkneska herliðið tæki stærra
landsvæði en nauðsynlegt væri til
að tryggja hagsmuni Kýpur-
Tyrkja, hefðu Tyrkir aðeins
áhuga á þvf að taka 34%
eyjunnar, en um það mætti semja.
Sovézki sendiherrann ræddi við
Ecevit i 50 mínútur í dag að ósk
forsætisráðherrans.
0 Berjast áfram
Glafkos Klerides forseti átti
fund með stjórn Kýpur-Grikkja,
fulltrúum allra stjórnmálaflokka
og forsvarsmönnum verkalýðs-
hreyfingarinnar. Engin áþreifan-
leg ákvörðun var tekin á fund-
inum. Hann neitaði því eftir fund-
inn, að hann væri fús að undirrita
samning um afsal norðurhluta
Kýpur í hendur Tyrkjum. Hann
kallaði tillögur Tyrkja óaðgengi-
Iegar og skoraði á Kýpur-Grikki
að berjast áfram.
„Famagusta er frjáls, lengi lifi
tyrkneska Famagusta," sagði
þulur tyrkneska útvarpsins, sigri
hrósandi í dag, og bætti því við, að
tyrkneskir borgarbúar hefðu
þegar hafið hátíðarhöld til þess að
fagna „frelsuninni."
Útvarp Kýpur-Grikkja sagði:
„Hermenn okkar börðust vask-
lega gegn þrýstingi fjandmann-
anna og færa sig nú í nýjar
varnarstöðvar."
Embættismenn segja, að rúm-
lega 12.000 Kýpur-
Grikkir — karlar, konur og
börn — hafi flúið, áður en Tyrkir
hófu sóknina, og leitað hælis í
herstöðvum Breta á Kýpur.
Þeir sögðu, að flóttamennirnir
hefðu flestir komið frá Fama-
gusta og flúið í stórum hópum
eftir veginum til brezku her-
stöðvarinnar Dhekelia, sem er f
um 25 km fjarlægð.
• A flótta
Fréttaritari AP, Peter Arnett,
sagði, að fréttin um sókn Tyrkja
hefði greinilega breiðzt út eins og
eldur í sinu, því að margir grískir
hermenn hlupu um göturnar til
þess að forða sér.
„Við vitum ekki hvert við
förum,“ sagði einn hlaupandi
grískur hermaður, sem var fyrir-
liði 20 hermanna.
Tyrknesk herskip tóku þátt í
bardögunum um Famagusta og
Lefka á norðurströndinni, og
Framhald á bls. 18
Kona Parks forseta
lézt eftir tilræðið
Seoul, 15. ágúst.
AP. NTB.
EIGINKONA Park Chung-Hee
forseta Suður-Kóreu, lézt f dag af
skotsárum, sem hún hlaut, þegar
misheppnuð tilraun var gerð til
þess að ráða mann hennar af dög-
um.
Kúla hæfði hana f höfuðið, þeg-
ar tilræðismaðurinn skaut að
Park forseta, er hann flutti ræðu f
tilcfni þjóðhátfðardags Suður-
Kóreu í þjóðleikhúsinu f Seoui.
Park sakaði ekki, en sextán ára
stúlka beið bana í skotbardaga
öryggisvarða og tilræðismanns-
ins, sem handtekinn var á staðn-
um. Forsetafrúin lézt í sjúkrahúsi
eftir skurðaðgerð, sem stóð í
fimm klukkustundir og 40 mínút-
ur.
Frú Park var af rfku fólki kom-
in og var kennslukona, áður en
hún giftist forsetanum 1950, þeg-
ar hann var ofursti í Kóreustríð-
inu. Hún naut vinsælda vegna
þátttöku í félagastarfsemi og
menningarlífi og var góður mál-
ari. Hún var tæplega 49 ára.
Tilræðismaðurinn var Kóreu-
maður, búsettur í Japan, og kom
til Suður-Kóreu til þess að taka
þátt í hátiðarhöldum á þjóðhátíð-
ardeginum á vegabréfi, gefnu út á
nafni Yukio Yoshii, en að sögn
japönsku lögreglunnar er hið
rétta nafn tilræðismannsins
Minse Kwang.
í Tokyo er gert ráð fyrir, að
Park forseti muni taka í taumana
eftir tilræðið. Hann hefur gefið út
nokkrar tilskipanir, sem banna
gagnrýni á ráðstafnanir, sem
hann hefur gert til þess að múl-
Framhald á bls. 18
Fellibylur
nálgast nú
flóðasvæði
Nýju Delhi, 15. ágúst.
NTB. AP.
80 milljón fbúar fylkjanna
Vestur-Bengal og Orissa á Ind-
landi búa sig undir að mæta
fellibyl, sem nálgast flóða-
svæðin f norð-austurhluta
landsins, og þeim hörmung-
um, sem hann getúr haft f för
með sér og bætast ofan á hörm-
ungarnar af völdum flóðanna
miklu á Indlandsskaga, sem 33
milljónir manna finna fyrir.
Fellibylurinn gengur yfir
Bangladesh og Norðausturlnd-
land f nótt, og hefur það ekki
áður gerzt um þennan árstlma
á þessari öld. Að minnsta kosti
200.000 manns fórust af völd-
um feilibyls f Bangladesh
1970, en Mujibur Rahman for-
sætisráðherra sagði, að verið
gæti að 10 milljónir manna
hefðu farizt.
Stór hluti uppskerunnar á
Norðaustur-Indlandi hefur
eyðilagzt af völdum flóðanna,
sem hafa jafnfrantt torveldað
dreifingu matvæla, svo að
hungursneyð stendur fyrir
dyrum. t Assam borðar fólk
matarleifar, sem það finnur á
sorphaugum. Hungurdauði
virðist bíða fÓIks I þorpum,
sem hafa einangrazt vegna
flóða I úttar Pradesh.
Rúmlega 50.000 manns hafa
misst heimili sfn af völdum
flóða I miðhluta Burma.