Morgunblaðið - 06.09.1980, Qupperneq 16

Morgunblaðið - 06.09.1980, Qupperneq 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1980 w ►...« -v" « "ii WMl \ . l^utund’i C Jy' L.J#4* *'*"<* nlg ' y wk- ? ' Js*a£y" JsíS£ .1J ' • *• .' *»' y ♦’" ** ■•* ■n,>y^'vw.. v -,>v • -....' ,' '"■&;'■■'■■•■'( ■ " \C? 'tV V Landssvæði þar sem ðskufallið úr Heklu olli skemmdum á gróðri. Á dekksta svæðinu er gróður alþakinn ösku, en á því ljósara að miklu en ekki öllu leyti. • • _________ Oskuíall í Heklugosi eyðilagði eða skemmdi 170 ferkílómetra gróðurlendis í annarri viku eftir að Heklugos hófst, lét Rannsókna- stofnun landbúnaðarins gera konnun á því, hve mikið gróðurlendi hefði farið undir ösku eða eyðilagzt að einhverju leyti af völdum öskufalls. Til þessa var notuð þyrla Landhelgisgæzlunnar. Vegna þess að til eru gróðurkort af svæðinu er næsta fljótlegt að gera slíka úttekt með nákvæmni, og innan hálfs mánaðar eftir að gos hófst lágu niðurstöður því fyrir. Mbl. hafði samband við Ingva Þorsteinsson hjá Rannsóknastofn- un landbúnaðarins og spurði hverjar þær væru. um 170 ferkm. algróins lands. Af því svæði fóru um 47 ferkm. alveg í kaf, undir misjafnlega þykkt öskulag, en um 123 ferkm. að auki huldust ösku, eins og að framan greinir. — Hvar eru þessi svæði? — Aska, sem olli gróður- skemmdum, féll á fjóra afrétti: Landmanna, Gnúpverja, Flóa- og Skeiðamanna og Holtamanna, eins og sýnt er á korti af svæðinu. Askan þakti mest gróðurlendi á Gnúpverjaafrétti eða um 91 ferkm. sem er tæplega 40% af heildargróðurlendi afréttarins, þar af fóru 9 ferkm. alveg í kaf. Á Landmannaafrétti þakti askan hins vegar mest flatarmál gróð- urlendis eða um 38 ferkm. sem er einnig nær 40% af gróðurlendi afréttarins. Á hinum afréttunum urðu skemmdirnar minni, en tölu- legar niðurstöður könnunarinnar eru sýndar í töflu hér á síðunni. — Þetta er hið náttúrlega gróð- urlendi, sem skemmdist í gosinu, en að auki varð mikið tjón á nýjum gróðri, sem hafði orðið til á síðari árum með sáningaraðgerð- um Landgræðslu ríkisins sem Landsvirkjun átti nokkurn þátt í. Þar er um að ræða nokkur hundr- uð hektara graslendis á Land- mannaafrétti og um 50—60 ha á Gnúpverjaafrétti. Var ætlunin að gera nákvæma úttekt á árangri þessara ræktunaraðgerða að lokn- um vaxtartíma í haust, en gamla Hekla hefur nú stórlega breytt þeim niðurstöðum til hins verra. — Eru þetta varanlegar skemmdir? — Það er óhætt að fullyrða, að mikill hluti þess gróðurlendis, sem huldist að öllu af ösku, er ónýtur til frambúðar og er þar, eins og áður hefur komið fram, einkum um að ræða gróður í Sölvahrauni og Valafelli á Landmannaafrétti og í nokkrum hluta Sandafells á Gnúpverjaafrétti. Askan á eftir að flytjast til og sjálfsagt sópast af hæðum og þar getur gróður náð sér að nýju, en það mun taka mörg ár. Gróðurinn á svæðinu, sem Landgræðslan hafði ræktað upp, er sterkari og betur undir áföll búinn en hinn náttúrlegi gróður og það má gera sér vonir um að sá hluti hans, sem uppúr stendur og á ekki eftir að fara í kaf við tilfærslu öskunnar, nái sér að nýju við áburðardreifingu. En erfiðara er að segja til um örlög þess gróðurs sem huldist ösku að mikiu en ekki öllu leyti en þar var um að ræða gróður á 123 ferkm. eins og áður kom fram. Á þessu svæði er víða margra senti- metra þykk aska í rót og gróður- inn orðinn mjög gisinn. Væntan- lega og vonandi nær þetta land sér að miklu leyti að nýju, en það getur tekið mörg ár og verður háð árferði og meðferð á landinu. Þetta land er nú ákaflega við- kvæmt og gróðurinn verður að fá að þróast í friði fyrir beit til þess að endurnýjast. Gróður á þeim afréttum, sem hér um ræðir, var ekki sterkur fyrir og það tefur. Þrátt fyrir óvenju gott árferði í sumar hafði gróður ekki náð sér eftir hið kalda sumar 1979, en þá fór saman lítil spretta og mikil beit á afréttum. Enda þótt fé væri þá tekið af fjalli nokkru fyrr en venjulega hafði víða verið gengið mjög nærri gróðrinum í lok beit- artímans. — Hvaða áhrif hafa þessar gróðurskemmdir á beitarþol af- réttanna? — Rýrnunin á beitarþoli þeirra er sýnd í aftasta dálki töflunnar og er hún frá 15—61%. Hlutfalls- lega er hún mest á Landmanna- afrétti. Það gróðurlendi hafði beitarþol fyrir um 8.400 kindur, þ.e. fullorðið fé og lömb í 2lÆ mánuð. Gróðurlendi á Land- mannaafrétti hafði beitarþol fyrir um 3.600 fjár, á Flóa og Skeiða- manna um 1.900 fjár og Holta- manna um 1.200. Þetta þýðir, að aska hefur fallið á gróðurlendi, sem hafði beitarþol fyrir um 15 þúsund kindur. Hluti þessa gróð- urs er með öllu glataður, annar mun ná sér, en víst er um, að það land, sem hér er um að tefla, ætti ekki að beita að ári og jafnvel ekki um enn lengri tíma. Það er ákaflega viðkvæmt og öskufallið hefur stóraukið hættu á gróður- eyðingu, sem gæti orðið geigvæn- leg, ef landinu er ekki hlíft meðan það er að jafna sig. Við verðum að gefa landinu þetta tækifæri. — Á það skyldi lögð áherzla, að þessi úttekt á áhrifum Heklugoss- ins á gróður var gerð skömmu eftir að öskufallinu lauk. Ómögu- legt er að segja til um, hvaða áhrif tilfærsla öskunnar mun hafa á nærliggjandi gróðurlendi, en það fer ekki hjá því, að þau verði nokkur, sagöi Ingvi Þorsteinsson að iokum. Ingvi sagði, að tjón á gróðri væri meira en virtist mega dæma eftir ummælum manna fyrst eftir gos. „Menn einblíndu fyrst og fremst á þau svæði og gróðurlendi, sem algerlega huldust ösku, en könnun okkar leiddi í ljós, að á víðáttumikið gróðurlendi hafði að auki fallið svo mikið af vikri og ösku, að 5—30% aðeins af gróðri þess stóð upp úr við lok öskufalls- ins. Mælingar sýndu, að um 210 ferkílómetrar gróðurlendis höfðu farið undir ösku og það svaraði til Afréttir GRÓÐURLEN DI Hluti af^ gróðurlendi % Rýrnun á beitarþoli % Alþakið ösku, km^ Hálfþakið ösku, km^ Samtals km^ Flóa- og Skeiðamanna 17.5 17.5 11 15 Gnúpverja 9. 3 81.6 90.9 39 42 Holtamanna 13.6 13.6 11 15 Landmanna 37.6 10.4 48.0 39 61 46.9 123. 1 170.0

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.