Morgunblaðið - 14.03.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MARZ 1984
17
Ólafur konung-
ur á sjúkrahúsi
Osló, 13. m»rs. AP.
boði. Ef starfsfólk og atvinnu-
tæki eru „hreyfanleg", þ.e. geta
flust auðveldlega á milli lands-
hluta, þá má búast við því, að
fólk flytjist af svæðum, sem
bjóða lægri laun, þangað sem
hærri laun bjóðast. Með auknu
framboði vinnuafls lækka laun
á velmektarsvæðunum, en
hækka á hinum, þar sem nú
hefur dregið úr vinnuframboði.
M.ö.o. jöfnunarstyrkirnir tak-
marka „hreyfanleika" vinnu-
aflsins, sem er skilyrði fyrir því
að jöfnun tekna sem hér er lýst,
eigi sér stað.
Framlög til
fyrirtækja
í fjárlögum er aðeins gert ráð
fyrir framiögum til tveggja
ríkisfyrirtækja, Bifreiðaeftir-
lits ríkisins og Skipaútgerðar
ríkisins, samtals rúmlega 60
milljónum króna, en þar að auki
eru Ríkisábyrgðarsjóði lagðar
til 30 milljónir króna.
Þetta framlag, þótt allveru-
legt sé, gefur alls ekki til kynna,
hversu mikið þjóðin kemur til
með að inna af hendi vegna um-
svifa ríkisfyrirtækja í landinu
yfirleitt. Gallinn við ríkisfyrir-
tæki er sá, að þau búa ekki við
sama aðhald og fyrirtæki í
einkarekstri. Sum þeirra eru
einokunarfyrirtæki og það að-
hald, sem samkeppnin veitir, er
ekki til staðar. Einnig má færa
gild rök fyrir því, að aðilar í
einkarekstri gæti betur að sér
og séu hagsýnni en forstöðu-
menn ríkisfyrirtækja, sem fara
með almannafé, en ekki sitt eig-
ið.
í ljósi þess sem kemur hér
fram um ókosti ríkisrekstrar, er
jafnframt rík ástæða til að vara
við þeim hugmyndum, sem fram
hafa komið, þótt ekki séu þær
birtar í fjárlögum, um þátttöku
ríkisins í nýjum fyrirtækjum
eða framlögum til starfandi
fyrirtækja eins og steinullar-
verksmiðju, sjóefnavinnslu,
stálbræðslu og Þormóðs ramma
hf. Samanlagt gætu útgjöld til
þessara fyrirtækja miðað við
framkomnar hugmyndir numið
rúmlega 322 milljónum króna.
Virðist nær að Alþingi afgreiði
sem fyrst þær breytingar á
tekjuskattslögunum, sem nú
liggja fyrir þinginu og láti al-
menning framvegis um að
ákveða í hvaða fyrirtækjum
fólk vill festa fé sitt.
Niðurstöður
Markmið þessarar greinar er
að sýna fram á, að tiltölulega
stór hluti ríkisútgjalda er vafa-
samur, ef velferð heildarinnar
er höfð að leiðarljósi. í sumum
tilfellum má sýna fram á, að
þær tekjutilfærslur, sem eiga
sér stað, nái ekki tilgangi sín-
um. Jafnframt er ljóst, að af-
leiðing þeirra er sú, að efna-
hagsstarfseminni er raskað
þannig, að ekki verður eins mik-
ið til skiptanna og mögulegt
væri.
Nú er hvorki verið að finna að
því sérstaklega að ríkið fjár-
magni dómskerfið, heilbrigðis-
og tryggingakerfið og mennta-
kerfið, þótt þar megi vissulega
spara og hagræða, né heldur er
verið að vega að sérstökum út-
gjöldum vegna líknarmála. Út-
gjaldaliðir þeir sem hér hafa
verið til umfjöllunar snerta ein-
ungis aðila, sem njóta ríkis-
styrkja, en ættu að vera full-
færir um að kosta starfsemi
sína sjálfir. Allt í allt nema
styrkirnir um 3,2 milljörðum
króna. Innan þess ramma er
verulegt svigrúm til niður-
skurðar.
Að lokum er vert að benda á,
að æskilegt er að tengja tekju-
öflun fyrir vissa þjónustu ríkis-
ins betur ráðstöfun útgjalda,
þannig að þeir sem njóti út-
gjaldanna standi undir þeim, en
ekki sé um að ræða hreinar
tekjutilfærslur. Ástæða er til að
ætla, að fjármunir muni nýtast
mun betur, ef sú meginregla er
höfð að leiðarljósi, að þeir sem
noti þjónustuna greiði fyrir
hana. Hagur neytenda vænkast
þá til muna, þar sem lægri
skattar auka ráðstöfunarfé og
aukið frelsi þeirra til að ráð-
stafa þessum auknu tekjum er
spor í velferðarátt. Og, ef betur
er að gáð, má vera, að í mörgum
tilvikum sé ekki um að ræða til-
færslur frá ríkum til snauðra,
eins og oft er látið í veðri vaka,
heldur sé „Hrói höttur" núorðið
í vaxandi mæli að ræna þá fá-
tæku til að greiða þeim ríku.
Árni Árnason er framkvænuiastjóri
Verzlunarráds íslands.
ÓLAFUR Noregskonungur,
sem nú stendur á áttræðu,
var lagður inn á ríkissjúkra-
húsið í Osló í dag vegna sýk-
ingar í öndunarvegi, að því er
talsmaöur sjúkrahússins
skýrði frá. Heilsa konungs
mun að öðru leyti vera góð.
Tilkynningin um sjúkdóm kon-
ungs gerir það að verkum, að
menn efast nú um að hann geti
„Verulegur og ógnvekjandi" mun-
ur er á ágæti flugöryggisþjónustu í
Evrópu, segir í skýrslu um flugsam-
göngur, sem unnin hefur verið fyrir
þing Efnahagsbandalags Evrópu
(EBE). Þar kemur fram að flugör-
yggi er minna á Miðjarðarhafssvæð-
inu en norðar í Evrópu. Einkum og
sér í lagi er ástand flugöryggisþjón-
ustunnar á Spáni, ftalíu og Grikk-
landi gagnrýnt. Þótt möguleikar á
slysi í Evrópu séu taldir einn á móti
milljón, þá kemur greinilega fram í
skýrslunni að líkurnar aukist eftir
því sem flugvél flýgur nær Miðjarð-
arhafinu.
Helsta vandamálið, að sögn
skýrsluhöfunda, er ófullnægjandi
ratsjárþjónusta. Á meðan evr-
ópska miðstöðin í Maastricht í
Hollandi, sem samhæfir flug í
Norður-Evrópu, sé sú fullkomn-
asta í heiminum, sé fjöldi „dökkra
bletta" suður af línu, sem hugsast
dregin frá Aþenu til Madrid um
Rómaborg.
í skýrslunni segir að Grikkir
þurfi að grípa til gagngerrar
endurnýjunar alls tækjabúnaðar
sem notaður er við stjórnun flug-
umferðar, og að ratsjárkerfi Ítalíu
við Adríahaf sé ófullnægjandi og
stórir hlutar hafsins suður af
Napólí og við Sikiley séu án slíkr-
ar þjónustu. Fram kemur að ítalir
vinni að úrbótum á þessum slóð-
um. Einnig segir í skýrslunni að
ekki sé fyrir hendi á flugvellinum
í Madrid sá ratsjárbúnaður er
auðveldlega hefði komið í veg fyrir
árekstur tveggja farþegaflugvéla
þar í desember.
Fram kemur að flest Evrópu-
lönd noti sínar eigin aðferðir og
tæki til flugumferðarstjórnunar,
og að enginn hljómgrunnur hafi
verið fyrir heildarkerfi, sem yrði
ódýrara, öruggara og árangursrík-
ara. Hið sama eigi við um örygg-
isbúnað og ástand flugvalla, í
þeim efnum fari hver sína leið.
Einnig að sparnaðaraðgerðir í
efnahagskreppu hafi valdið slökun
á gæðakröfum. Meðan tækja-
búnaður hefur ekki verið staðlað-
ur og meiri miðstýring tekin upp
hefur flugöryggi farið minnkandi.
Sé þörf aukinnar samvinnu
bandalagsríkjanna, aukinnar
ratsjárvæðingar og meiri og betri
þjálfunar þeirra, sem við flugör-
yggisþjónustu starfa.
SÁ óvenjulegi atburður átt sér stað í
Hamar í fyrri viku, að strokufanga,
sem snerist hugur og vildi komast
aftur á bak við lás og slá, var meinuð
innganga.
Þegar fanginn sneri aftur og
beiddist inngöngu var honum tjáð,
að allt væri yfirfullt í fangelsinu og
ekki nokkur leið að koma honum
fyrir. Var honum sagt að koma síð-
ar þegar minna væri um gesti.
Skýringin á þessu sérkennilega
haldið í fyirhugaða opinbera
heimsókn til Spánar dagana
29.—31. þessa mánaðar. Ólafur
ætlaði upphaflega í þessa heim-
sókn í fyrravor, en varð þá einnig
að hætta við af heilsufarsástæð-
um. Fékk þá slæmt kvef.
Konungurinn er mikill skíða-
áhugamaður og talið er, að hann
kunni að hafa sýkst í síðustu
viku er hann fylgdist með skíða-
keppni við Holmenkollen.
1 skýrslunni segir að viðhald hjá
helstu flugfélögunum sé fullnægj-
andi, en áhyggjuefni sé að fjöldi
flugfélaga í leiguflugi notist við
úreltar eða úr sér gengnar flugvél-
ar. Ef gerðar yrðu meiri kröfur
væri hættan sú að vegið yrði að
Maurice
Macmillan
látinn
London. AP
MAURICE Macmillan, einkasonur
Harold Macmillans, fyrrum forsætis-
ráðherra Breta, er nýlátinn eftir
hjartauppskurð, 63 ára.
Macmillan var kjörinn á breska
þingið 1963 og tók sæti í ríkisstjórn
Edward Heaths 1970 sem aðstoð-
arfjármálaráðherra og síðar varð
hann atvinnumálaráðherra og
ríkisféhirðir.
Eftir ósigur íhaldsflokksins 1974
hætti hann afskiptum af stjórnmál-
um og tók við forstöðu bókaútgáfu-
fyrirtækis fjölskyldunnar, Macmill-
an & Co.
svari sem strokufanginn fékk, var
sú, að allt starfslið fangelsisins var
á námskeiði. Voru nemendur
norska lögregluskólans fengnir til
þess að gæta fanganna á meðan.
Það er svo af strokufanganum að
frétta, að hann gerði tilraun til
inngöngu nokkrum dögum síðar og
þá var fangelsisstjórinn og fólk
hans komið af námskeiðinu.
Reyndist auðsótt mál að fá að fara
í svartholið aftur.
Olafur Noregskonungur.
einum þætti viðskiptalífsins.
Einnig væri áhyggjuefni að efna-
hagskreppa hefði leitt til þess að
flugmenn smærri flugfélaga hefðu
orðið að takast á hendur ýmsar
aðrar skyldur en fljúga, og væri
það ekki í þágu flugöryggis.
Veður
víða um heim
Akureyri 8 akýjaó
Amsterdam 9 heiðskírt
Aþena 13 skýjaö
Bracelona 11 súld
Berlín 8 heiöskírt
BrUsssl 7 skýjað
Buenos Aires 25 heiöskírt
Chicago +5 skýjaö
Dublin 6 akýjaö
Feneyjar 8 þoka
Frankfurt 7 heiöakírt
Genf 4 heiöakírt
Havana 27 akýjaö
Helsinki 2 heiöskirt
Hong Kong 22 skýjaö
Jerúsalem 13 akýjaö
Jóhannesarborg 25 haiöskhl
Kairó 21 skýjaö
Kaupmannahófn 3 heiöskírt
Las Palmas 17 akýjaö
Lissabon 15 hsiöakírt
London 5 skýjaö
Los Angeles 23 akýjaö
Malaga 9 rigning
Mallorca 13 alakýjaö
Mexíkóborg 28 heiðskfrt
Miami 25 akýjaö
Montreal 48 heiðskírt
Moskva 5 skýjað
New York -1 snjókoma
Osló 2 skýjaö
París 9 skýjaö
Peking 8 skýjaö
Perth 22 heióskirt
Reykjavik 5 rigning
Ríó de Jsneiró 33 heíóskirt
Róm .12 heiöskirt
San Francisco 18 rígning
Seoul 8 skýjað
Framlög til fyrirtækja sem ekki er
hlutverk ríkisins aö festa fé í eða reka
meö styrkjum.
Bifreiðaeftirlit ríksins Ríkisábyrgðasjóðurd Skipaútgerð rikisins l*ús. kr. 25.799 30.000 37.000
Samtals 92.799
Ekki á fjárlögum:
Þormóður rammi hf. 65.000
Steinuílarverksmiðj a 48.590*
Sjóefnavinnsla 164.813*
Stálbræðsla 44.054*
★ Heimild miðað við lánskjaravísitölu 1. febrúar 1984.
Styrkir til atvinnuvega sem eiga að afla
tekna fyrir kostnaði og bera hagnað eða
tap af rekstri á eigin ábyrgð.
l>ús. kr.
Forfalla- og afleysingaþjónusta í sveitum 9.546
Landbúnaður, framlög 880
Stofnlánadeild landbúnaðarins 12.060
Framlög til jarðræktar 126.609
Jöfnunargjald (landbúnaður) 1.200
Útflutningsuppbætur 280.000
Búfjárrækt 16.543
Bjargráðasjóður 28.700
Lánasjóður iðnaðarins 15.000
Jöfnunargjald 77.000
Framlög til iðju og iðnaðar 11.945
Niðurgreiðslur á vöruverði 945.000
Samtals 1.447.483
Þar af án niðurgreiðslna 502.483
Utan fjárlaga Kjarnfóðursjóður ca. 200.000
EBE-áhyggjur vegna minna
flugöryggis yfir Miðjarðarhafi
Miklar truflanir í fjarskiptum um-
hverfis Rómaborg. Bologna og Mil-
anó. Ratsjárþjónusta léleg og/eöa
engin í Adriahafi. suóur af Napóli
og á Sikiley. Björgunarþjónusta á
sjó ófullnægjandi.
Á atwði eöa Flugtak Klifur Farflug Liakkun Aöflug í lendingu
í akttri Önnur Duncan Stewart
Fékk ekki að snúa
aftur í fangelsið
Osló, 13. fehrúar. Frá Jan Krik Lauré, fréttaritara Mbl.