Morgunblaðið - 14.03.1984, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MARZ 1984
Afmæliskveðja:
Árni Helgason
Stykkishólmi
Svo er um suma menn, að þeir
eldast eiginlega ekki, hvað svo
sem kirkjubækur segja til um ald-
ur þeirra, þeir eru sprækir, léttir á
fæti, lundgóðir og þrautgóðir á
raunastund, þótt komnir séu á átt-
ræðisaldur.
Einn slíkur maður er Árni
Helgason í Stykkishólmi, sem
verður sjötugur í dag, og alþjóð
þekkir hann. Hann þarf ekki að
kynna.
Mig langar til að senda honum
kveðju í sameiginlegu málgagni
okkar, Morgunblaðinu, í tilefni af
þessu merkisafmæli.
Árni er svo náinn vinur vina
sinna, svo samgróinn þeim, að eig-
inlega veit ég varla, hvar skal
byrja og hvar skal standa, þessi
kveðjuorð, eins og Matthías sagði,
þegar hann orti óðinn til Skaga-
fjarðar.
Mér hefur Árni reynst sannur
vinur, bæði sjálfum mér og mín-
um öllum, enda fór varla hjá að
svo færi, vegna þess að við Árni og
fjölskyldur okkar eigum svo
margt sameiginlegt.
Ætti ég að byrja á byrjuninni
og rifja upp ætt Árna? Ég veit allt
um hana, en hvers vegna? Hann er
frá Austfjörðum og foreldrar hans
voru Helgi Guðmundur Þorláks-
son, kaupmaður á Eskifirði, og
Vilborg Árnadóttir, en þrátt fyrir
austfirskuna er Árni fæddur hinn
14. marz í Reykjavík, og það verð-
ur aldrei af Reykjavík skafið, að
þar er Árni fæddur.
Árni, vinur minn, Jósefsson,
sem hleður rafgeyma fyrir alla
Reykvíkinga, þar niður við Ægis-
garð, segir mér, að þeir Árni í
Stykkishólmi beri nafn hins sama
manns. Það þykir mér góð nafn-
gift hafa reynst, og báðum borið
gæfu.
Hvar sem Árni Helgason tekur
til hendi, munar um þá hönd. Ég
hef sjálfur búið í litlu sjávarpiássi
um 10 ára skeið, og ég þekki í
raun, hve mikið munar um hverja
áhugasama hönd til alls kyns
starfa, hvort sem er til atvinnu-
starfa eða menningarstarfa.
Mér finnst Árni ómissandi í
Stykkishólmi. Mér finnst raunar
verst, að ekki skuli hægt að gera
hann eilífan á þessari jörð, vegna
þess að slíkur maður virðist okkur
hinum, samlífsmönnum hans,
vera svo ómissandi, að það er tæp-
ast, að við getum hugsað okkur
ísland án hans, hvað þá Stykkis-
hólm.
_ Þegar ég hóf að skrifa þessi vin-
arkveðjuorð til Árna, fletti ég upp
í Æviskrám samtíðarmanna, og
—rétt á eftir varð mér ljóst, að Árni
Helgason hafði komið svo víða við
á lífsleiðinni, að slík upptalning í
þessum kveðjuorðum hefði hljóm-
að hjákátiega. Svo ég gaf það allt
upp á bátinn, enda stendur Árni
jafnréttur eftir.
★
Það sem ekki stendur í Ævi-
skrám er um lundina hans Árna,
hvernig hann er af guði gerður. Og
þá ekki síður um hans góðu konu,
Ingibjörgu, en gestrisnari hjónum
hef ég aldrei kynnst, og hef ég þó
mörgum kynnst góðum um ævina.
Aldrei var svo komið í Stykkis-
hólm, að ekki væri heilsað upp á
Árna og Ingibjörgu, og alltaf var
tekið á móti mér og mínum, minni
fjöiskyldu, eins og við værum
uppáhaldsbörnin þeirra. Mér segir
hugur um, að svona nokkuð sé hér-
umbil einsdæmi.
Eyjabændurnir, Árni og Ingi-
björg, léðu okkur eitt sinn eyjuna
sína, Bíldsey, til dvalar um stund,
rétt si svona til að kynna okkur
eyjalíf. Samt leist Árna ekkert á,
þegar ég sagði honum, að ég ætl-
aði að kaupa Tungueyjar. Svo fór
þó samt, og Árni heimsótti okkur
þangað.
Hann hefur svo sannarlega
reynst okkur betri en enginn við
þessi umsvif okkar á Breiðafirði.
Ég man varla nokkurn, nema ef
vera skyldi Brokeyjarfólkið allt
saman, sem raunar hefur um
mörg ár gert okkur dvölina í
Tungueyjum mögulega með dag-
legu sambandi gegnum talstöð,
auk margs konar hjálpar og að-
stoðar, sem sjálfsagt verður aldrei
fuliþökkuð eða viðurkennd.
Þess vegna minnist ég á þá
Hjaltalínana í Brokey í þessu
sambandi, að mér sýnist þeir að
vináttu og hjálpfýsi minna mig á
Árna. Raunar get ég tæpast borið
hann saman við aðra, og hann
hlýtur að mega vel við una.
Ég get naumast hugsað mér
Stykkishólm án Árna. Eg veit að
margir geta tekið undir þau orð
með mér.
Stundum er sagt, Árni minn, að
oflof sé háð og þessvegna segi ég
hér amen eftir efninu og læt hér
staðar numið.
Ég veit samt, að í gegnum tíðina
get ég sjálfsagt aldrei fullþakkað
vináttu þína og Ingibjargar og
gestrisni ykkar við mig og mína.
Að síðustu þessi vinarkveðja:
Við óskum þér af hjarta til
hamingju með sjötugsafmælið,
kæri vinur.
Friðrik Sigurbjörnsson
Ekki man ég hvenær það var, en
langt er nú síðan, að vinur minn
og skólabróðir sr. Þorsteinn Lúth-
er í Söðulsholti, sagði við mig eitt
vorið er við vorum saman á Syn-
odus hér í Reykjavík: „Þekkir þú
ekki Árna Helgason? Þá er mál til
komið að þú kynnist honum."
Og svo varð. Daginn eftir lögð-
um við allir þrír saman af stað
vestur á Snæfellsnes. Segir ekki
meira af þeirri ferð okkar en síðan
höfum við oft hist við Árni Helga-
son, bæði hér í Reykjavík og vest-
ur í Stykkishólmi á fögru gest-
risniheimili þeirra Ingibjargar.
En þangað hefur ekki einungis
verið gott að koma til að þiggja
þar góðgerðir, gistingu og aðra
fyrirgreiðslu á ferðalagi, heldur og
ekki síður til að spjalla við hús-
bóndann um hin margvíslegustu
efni, því að fátt er það, sem Árni
Helgason lætur sér óviðkomandi.
Hann hefur brennandi áhuga á
velferðarmálum þjóðar og ein-
staklinga og fulian skilning á því,
að hver sú þjóð sem í gæfu og
gengi vill búa, verður að saman-
standa af þeim einstaklingum,
sem láta sér annt um æru sína og
gæta þess að vita fótum sínum
forráð. Þess vegna er það eitt af
hjartans málum Árna Helgasonar
að efla bindindi, að fólkið temji
sér reglusemi og sjálfsafneitun,
kunni sér hóf í hverjum hlut í stað
þess að vaða áfram í villu og
svíma óhófs og nautnasýki.
Já, Árni er bindindismaður í
þess orðs besta og einlægasta
skilningi. Það veit alþjóð, því að
oft hefur hann skrifað og talað til
stuðnings bindindishreyfingunni.
En það væri einhliða lýsing á
Árna Helgasyni ef annað væri
ekki tekið fram þegar hans er
minnst á þessum merkisdegi í lífi
hans. Þessi fjölhæfi fjörmaður
lætur svo margt til sín taka, að
hans gætir víða í samfélaginu. Og
langt er síðan hann fór að
skemmta öðrum með gamankveð-
skap sínum, sem hann bæði samdi
og flutti sjálfur á ýmsum manna-
mótum, öðrum til óblandinnar
ánægju og sem góða tilbreytni í
hversdagslífinu.
En það er ekki aðeins gaman-
kveðskapur, sem Árni lætur til sín
heyra. Hann er einn af hinum
ljóðfróðu íslendingum, sem hefur
á takteinum tilvitnanir í kveðskap
góðskáldanna eins og hann er yfir-
leitt fróður um menn og málefni
víðsvegar um land og lætur sér
fátt óviðkomandi, sem orðið getur
til hollra áhrifa og góðrar dægra-
styttingar á góðra vina fundi. Á
þeim fundi verða eflaust margir í
dag til að minnast þessara tíma-
móta, sjötugsafmælis Árna
Helgasonar. Þangað eru sendar
bestu heillaóskir og kær kveðja til
þeirra Ingibjargar og Árna með
þökk fyrir margan góðan greiða og
glaða stund á liðinni tíð.
G.Br.
Á stórafmælum er stundum
kyrjaður sá söngur að alveg sé
með ólíkindum að afmælisbarnið
hafi náð jafnháum aldri og raun
virðist bera vitni. — Þegar Árni
Helgason í Stykkishólmi er sjö-
tugur er hitt fremur undrunarefni
að hann skuli ekki hafa lifað heila
öld eða jafnvel enn iengur. — Svo
vel hefur hann lifað, svo lifandi
hefur hann verið, svo miklu hefur
hann komið í verk að það er raun-
ar stórmerkilegt að ekki séu nema
70 ár síðan hann leit fyrst dagsins
Ijós.
Sá atburður varð í Reykjavík,
við Skólavörðustíg, en kornungur
fluttist hann með foreldrum sín-
um til Eskifjarðar og þar átti
hann heima fyrstu þrjá áratugi
ævi sinnar. Síðan hefur hann verið
í Stykkishólmi, sýslufulltrúi fyrst
en nú um langan aldur stöðvar-
stjóri Pósts og síma.
Ævi Árna Helgasonar hefur
ekki liðið í „leti og dofa". Hann er
afar starfsamur, hann er fjölhæf-
ur með afbrigðum og hann er
óvenju lifandi maður. Um tíma, ég
held tveggja ára skeið, gegndi
hann tveimur embættum samtím-
is vestra og báðum allumfangs-
miklum. Hann var bæði sýslu-
fulltrúi og símstjóri og lét sig ekki
muna um að vinna jafnframt
nefndastörf ýmis sem nú munu yf-
irleitt falin heilum stofnunum. Og
þá lét hann ekki deigan síga í fjöl-
þættum félagsmálastörfum enda
hugurinn vakandi og frjór og
áhugamálin mörg.
Frá æskuárum hefur Árni verið
ákveðinn bindindismaður. Hann
ann heilbrigðu og fögru mannlífi.
Þess vegna hefur hann jafnan bar-
ist með oddi og egg gegn þeim öfl-
um sem úða eitri yfir mannlífsak-
urinn. Hann hefur ætíð gert sér
ljóst að fordæmið er besta
kennsluaðferðin. Ásókn unglinga í
vímu á rætur í vímuvenjum þeirra
sem kallast fullorðnir. Margur á
honum mikla þökk að gjalda fyrir
óþreytandi forustu í starfi stúkn-
anna í Stykkishólmi og á Eskifirði
og raunar baráttu á landsvísu.
Seint verður talið og tíundað
hvern þátt barnastúkustarfið hef-
ur átt í mótun hollra lífshátta. Og
oftar mætti geta þess en gert er að
með einföldum reikningi má leiða
rök að því að hundrað manna
bindindisfélag spari þjóðinni ár-
lega að minnsta kosti 10 milljónir
króna. Og hvað þá um bindind-
ishreyfinguna í heild?
Árni Helgason er manna
skemmtilegastur. Hann er lifandi
dæmi um það að menn þurfa ekki
á sjálfsblekkingu drykkjusiðanna
að halda til að geisla frá sér lífs-
gleði og þeyta gamanmálum eins
og skæðadrífu kringum sig. Víml-
ar verða gjarnan sljóir þegar ör-
stuttur tími eftirvæntingar og
trúar á að nú séu þeir „mátulegir"
er liðinn. Árni er jafnan því glað-
ari og hressari sem lengra líður á
samkvæmi eða vinafund. — Hann
er hagorður vel og flytur gam-
anmál prýðilega. Á fjölsóttri nor-
rænni kvöldvöku á Gotlandi
sumarið 1981 léku ágætir menn
víða að listir sínar. — Þá sýndi
Árni eftirminnilega hver snilling-
ur hann er. Hann bar af öðrum og
hlaut að launum hylli og aðdáun.
Árni Helgason er hamingju-
maður. Hann hefur alla ævi notið
þess að vera öðrum að liði, vinna
þörf verk, berjast fyrir háleitum
hugsjónum. Hann á góða konu,
greinda og heilsteypta, og þau eiga
sérstöku barnaláni að fagna. Við
hjónin þökkum Árna og Ingi-
björgu áratuga trausta vináttu og
góðar og skemmtilegar stundir. Á
þessum merkisdegi sendum við
þeim kveðjur og þakkir og biðjum
þeim blessunar Guðs í bráð og
lengd.
Ólafur Haukur Árnason
{ dag, miðvikudaginn 14. mars,
er Árni Helgason, póstmeistari í
Stykkishólmi, sjötugur. Á þessum
tímamótum í lífi Árna má ekki
minna vera en við sjálfstæðis-
menn á Snæfellssnesi sendum
honum kveðjur á síðum Morgun-
blaðsins.
Árni Helgason er fæddur í
Reykjavík 14. mars 1914, en ólst
upp á Eskifirði. Foreldrar Árna
voru Helgi G. Þorláksson og Vil-
borg Árnadóttir.
Árni hóf ungur störf sem sýslu-
skrifari á Eskifirði, en 1942 tók
hann við starfi sýsluskrifara í
Stykkishólmi sem hann gegndi til
1954, er hann gerðist stöðvarstjóri
Pósts og síma í Stykkishólmi. Því
starfi hefur hann gegnt síðan
jafnframt því að vera umboðs-
maður Brunabótafélags Islands,
Flugleiða og auk þess fréttaritari
sjónvarps, útvarps og Morgun-
blaðsins.
Árið 1948 kvæntist Árni konu
sinni, Ingibjörgu Gunnlaugsdóttur
frá Bakka í Víðidal, en hún var þá
kennari í Stykkishólmi. Börn
þeirra eru Gunnlaugur, Halldór,
Helgi og Vilborg Anna. Ingibjörg
hefur stutt mann sinn með ráðum
og dáð og hefur Árni notið þess
ríkulega hve vel hann er kvæntur.
Árni hefur tekið sér margt fyrir
hendur um dagana á sviði at-
vinnu-, félags- og menningarmála
og hvergi dregið af sér og ekki er
það víst að öllum hafi þótt hann
fara alfaraleið.
Árni er gæddur þeim fágæta
hæfileika að geta náð tengsium
við fólk án formála og gengið
óhikað fyrir hvers manns dyr.
Mun það oft hafa komið sér vel er
hann hóf störf sem sýsluskrifari á
Snæfellsnesi og þurfti að hafa
margvísleg samskipti við fólkið í
héraðinu. Hefur þessi eiginleiki
Árna auðveldað honum starfið, en
jafnframt hefur hann kallað yfir
sig eril sem hefur náð langt út
fyrir raunverulegar eimbættis-
skyldur hans. Eru þeir ófáir sem
Árni hefur aðstoðað í vanda og
jafnan hefur hann þá leitað ein-
földustu úrlausna í hverju máli,
enda ekki maður sem lætur „kerf-
ið“ tefja sig heldur maður sem
framkvæmir og lætur heilbrigða
skynsemi ráða niðurstöðu mála.
Árni hefur víða komið við í fé-
lagsmálum. Á sviði stjórnmála
hefur hann lagt Sjálfstæðis-
flokknum lið sitt og reynst þar
ódeigur baráttumaður og fylginn
sér, fljótur til svars og fundvís á
mótsagnir og hið skopíega í mál-
flutningi þeirra sem deilt er við
hvort sem um er að ræða sam-
herja eða andstæðing. Hafa
sjálfstæðismenn á Snæfellsnesi
notið krafta hans m.a. í stjórn
fulltrúaráðs sjálfstæðisfélaganna.
í atvinnumálum hefur Árni ver-
ið sívökull og hvetjandi til fram-
taks. Hefur hann með þátttöku
sinni í útgerð og fiskvinnslu stutt
unga framsækna afhafnamenn.
Á sviði sveitarstjórnarmála i
Stykkishólmi hefur Árni starfað
sem endurskoðandi hreppsreikn-
inga og að skólamálum.
Það starf sem langt umfram
annað hefur átt hug hans allan
eru bindindismál og stúkustarf.
Áhugi hans á bindindismálum og
skrif hans um þau efni hafa fyrir
löngu gert hann þjóðkunnan. Störf
Árna að bindindismálum í Stykk-
ishólmi spanna yfir fjóra áratugi
og er framlag hans í þágu barna
og unglinga á þeim vettvangi ein-
stakt og ómetanlegt. Auðvitað
hefur Árni farið sínar leiðir í
stúkustarfinu sem öðru. Sú leið
hefur byggst öðru fremur á þeim
vilja hans og samstarfsmanna
hans til þess að virkja börnin í
stúkustarfinu og þroska þau til
átaka jafnt í lífsstarfinu sem í
baráttu við þær freistingar sem
hvers konar vímugjafar eru. Þessa
er nú vert að minnast um leið og
Árna og fjölskyldu hans eru send-
ar bestu óskir í tilefni sjötugsaf-
mælisins.
Sturla Böðvarsson
„Mýs og mennu
— komin út hjá bókaklúbbi AB
BÓKAKLÚBBUR Almenna bókafé-
lagsins hefur sent frá sér skáldsög-
una „Mýs og menn“ eftir John
Steinbeck í þýðingu Ólafs Jóhanns
Sigurðssonar.
I fréttatilkynningu sem Mbl. hef-
ur borist segir m.a. að skáldsagan
sé einhver frægasta bók Steinbecks
og að hún hafi verið kvikmynduð
tvisvar sinnum síðan hún kom út
árið 1937. Þar segir ennfremur að
höfundur hafi samið leikritsgerð af
bókinni, sem hafi verið sýnd víða
um heim, m.a. hjá Leikfélagi
Reykjavíkur.
I eftirmála bókarinnar segir:
„Skáldsagan Mýs og menn gerist
í landbúnaðardal í Suður-Kali-
forníu á þeim árum sem hún var
samin, 1936—1937, það er að segja í
kreppunni miklu, sem enn í dag er
iðulega vitnað til. Hún bregður öðr-
um þræði upp mynd af farand-
verkamönnum á búgarði, sem eru
að ýmsum ástæðum lausir í rás-
inni, flækjast stað úr stað, einkum
og sér í lagi fjallar hún um vináttu
tveggja gerólíkra manna. Annar
þeirra er tröllvaxinn heimskingi,
eða réttara sagt hálfbjáni, og
rammur að afli, en hinn andstæða
hans, grannur og lágvaxinn, skyn-
ugur maður og trygglyndur, sem
leggur sig í framkróka til að
vernda vin sinn risann og forða
honum undan afleiðingum af sí-
felldum aulapörum hans, þar eð
hann veit, að þau koma hvorki til
af mannvonsku né glæpahneigð,
heldur af áskapaðri vöntun. Gildur
þáttur í sögunni en vonardraumur
þcssara manna um að eignast lítið
býli, öðlast rótfestu, öryggi og
lífshamingju í skauti náttúrunn-
ar.“
Þessi útgáfa „Músa og manna" er
JOHil
myndskreytt af norska myndlistar-
manninum Öyvind Hansen. Bókin
er 189 bls. með eftirmála þýðand-
ans. Hún er prentuð í Prentstofu G.
Benediktssonar og bundin í Félags-
bókbandinu hf.