Morgunblaðið - 21.06.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ 1985
AMERÍKA
PORTSMOUTH/NORFOLK
Bakkafoss 25. júní
Laxfoss 9. júlí
Bakkafoss 15. júti
Gity of Perth 23. júli
NEW YORK
Bakkafoss 24. júni
Laxfoss 8. júlí
Bakkafoss 16. júli
City of Perth 22. jútí
HALIFAX
Bakkafoss 18. júlí
BRETLAND/MEGINLAND
IMMINGHAM
Eyrarfoss 23. júní
Alafoss 30. júni
Eyrarfoss 7. júlí
Alafoss 14. júli
FELIXSTOWE
Eyrarfoss 24. júni
Alafoss 1. júli
Eyrarfoss 8. júlí
Alafoss 15. júlí
ANTWERPEN
Eyrarfoss 25. júni
Alafoss 2. júli
Eyrarfoss 9. júli
Alafoss 16. júlí
ROTTERDAM
Eyrarfoss 26. júni
Alafoss 3. júli
Eyrarfoss 10. júli
Alafoss 17. júli
HAMBORG
Eyrarfoss 27. júní
Álafoss 4. fúli
Eyrarfoss 11. júli
Álafoss 18. júlí
GARSTON
Fjallfoss 1. júlí
Fjallfoss 15. júlí
P1NETAR
Skeiösfoss 21. júni
LISSABON
Skeiösfoss 15. júli
NORDURLÖND/-
EYSTRASALT
BERGEN
Reykjafoss 21. júní
Skógafoss 29. júni
Reykjafoss 5. júlí
Skógafoss 13. júli
KRISTIANSAND
Reykjafoss 24. júní
Skógafoss 1. júli
Reykjafoss 8. júlí
Skógafoss 15. júli
MOSS
Reykjafoss 25. júni
Skógafoss 2. júlí
Reykjafoss 9. júlf
Skógafoss 16. júli
HORSENS
Reykjafoss 27. júní
Skógafoss 4. júlí
Reykjafoss 11. júlí
Skógafoss 18. júli
GAUTABORG
Reykjafoss 26. júni
Skógafoss 3. júli
Reykjafoss 10. júli
Skógafoss 17. júlí
KAUPMANNAHOFN
Reykjafoss 28. júni
Skógafoss 5. júlí
Reykjafoss 12. júlí
Skógafoss 19. júlí
HELSINGBORG
Reykjafoss 28. júní
Skógafoss 5. júli
Reykjafoss 12. júlí
Skógafoss 19. júlí
HELSINKI
Lagarfoss 24. júni
GDYNIA
Lagarfoss 22. júní
PÓRSHÖFN
Skógafoss 29. júní
Skógafoss 13. júli
UMEÁ
Lagarfoss 26. júní
Givle
Lagarfoss 27. júni
RIGA
Lagarfoss 28. júni
EIMSKIP
Pósthússtræti 2.
Sími: 27100
Fræðsluþættir frá Geðhjálp
Dagvisi taruppel t li
Morgunblaðið mun á næst-
unni birta nokkra fræðslu-
þætti frá Fóstrufélagi ís-
íands.
Frá lokum siðari heimstyrjald-
arinnar og fram á þennan dag
hafa orðið stórfelldari breytingar
í íslensku þjóðfélagi en dæmi eru
um, á ekki lengra tímabili, frá því
íand byggðist.
Þessar breytingar hafa ekki sist
orðið á fjölskylduformi. Sú fjöl-
skyldugerð er áður var algengust,
að saman bjuggu 3 til 4 ættliðir,
og vinna fór að mestu leyti fram á
heimlinu þar sem hver einstakl-
ingur hafði sínu hlutverki að
gegna í framleiðslunni, bæði börn
og fullorðnir, er nú að mestu liðin
undir lok.
f þess stað er nú algengasta fjöl-
skylduformið foreldar og eitt til
tvö börn. Framleiðsla á heimilum
er hverfandi og um 80% húsmæð-
ra stunda vinnu utan heimilis.
Kemur þar margt til, m.a. aukin
menntun, aukið jafnrétti kynj-
anna og síðast en ekki síst sú stað-
reynd að til þess að geta uppfyllt
þær lífsgæðakröfur sem almennt
eru gerðar í dag, nægja ekki ein
laun. Til þess að mæta þessari
þróun hafa á síðustu tveim ára-
tugum verið gerðar stórauknar
kröfur um byggingu dagvistar-
heimila fyrir þörn. Eins og það er
sjálfsagður réttur beggja foreldra
að ákveða sjálf hvort þeir stunda
vinnu utan heimilis, er það ekki
síður réttur barna þeirra að eiga
þess kost að dvelja á dagvistar-
heimilum með vel menntuðu
starfsfólki meðan foreldrarnir eru
við vinnu.
Þó fjöldi dagvistarheimila í
Reykjavík hafi nær fimmfaldast á
síðustu tveim áratugum, eru því
miður enn að mestu leyti for-
gangshópar, þ.e. einstæðir foreldr-
ar og námsmenn, sem eiga rétt á
dagheimilisplássi (heildagsvistun)
fyrir börn sín. Á leikskóla (4—5
stundir á dag) eiga allir jafnan
rétt. Þetta þarf að breytast þannig
að foreldrar geti sjálfir valið það
form dagvistar fyrir börn sín, er
þeim hentar best.
{ lögum um byggingu og rekstur
dagvistarheimila fyrir börn frá
árinu 1976 er kveðið á um að
markmið dagvistarheimila sé að
gefa börnum kost á að njóta hand-
leiðslu sérmenntaðs fólks í upp-
eldismálum og búa þeim þau upp-
eldisski lyrði er efli persónulegan
og félagslegan þroska þeirra.
Ennfremur segir í lögunum að for-
stöðumaður dagvistarheimilis og
annað starfslið er annast fóstru-
störf skuli hafa hlotið fóstru-
menntun.
Árið 1981 var samþykkt frum-
varp til laga, flutningsmaður Guð-
rún Helgadóttir, um breytingu á
lögum um byggingu og rekstur
dagvistarheimila, um að gerð
verði námskrá á vegum mennta-
málaráðuneytisins er kveði nánar
á um markmið og leiðir i uppeld-
isstarfi á dagvistarheimilum í
samráði við þá er að uppeldis- og
skólamálum vinna. Nefnd skipuð
af menntamálaráðuneytinu hefur
unnið að uppeldisáætlun fyrir
dagvistarheimili og mun nú hafa
lokið störfum.
„Til þess að ná sem
bestum árangri þarf
ekki aðeins allt starfs-
fólkið að taka þátt í
gerð áætlunar fyrir
heimilið heldur einnig
foreldrar og börn, þegar
hægt er að koma því
við. Þátttaka foreldra í
áætlanagerðinni hefir
mikið að segja, einkum
með það í huga að for-
eldrar fylgist betur með
og átti sig á uppeldis-
starfinu á dagvistar-
heimilinu.“
Skýrsla nefndarinnar verður án
efa mikill stuðningur við uppeld-
isstarfið í framtíðinni.
Hlutverk dagvistarheimila á að
vera að búa börnunum, í samvinnu
við foreldra, umhverfi, er styður
við uppeldi heimilanna.
Keppa verður að því að barnið
þroskist sem sjálfstæður einstakl-
ingur, fús til samvinnu og fær um
að nota þekkingu sína til hagsbóta
fyrir sjálfan sig og aðra.
Dagvistarheimili verða því að
veita börnum öryggi, jafnframt
því að sjá um að þau hljóti þau
tækifæri er örvar þörf þeirra til
að kanna umhverfi sitt, auki við
reynslu sína og starfsvilja. Miða
verður starfið við aldur og þroska
hvers einstaklings.
Fyrstu ár barnsins er mikilvæg-
asta þroskunarmótunarskeiðið.
Því er uppeldishlutverk dagvist-
arheimila mjög mikilvægt og
vandasamt.
Margar kenningar og uppeld-
isstefnur siðari ára hafa vakið
mikla athygli og haft áhrif á
starfshætti dagvistarheimila.
Nauðsynlegt er að fóstran vinni
markvisst og geri sér grein fyrir
hversvegna hún velur þær starfs-
aðferðir er hún notar.
Dagskipulag og markmið þurfa
að vera ákveðin og inn í þau flétt-
ast alhliða örvun allra þroska-
þátta.
Daglegar venjur s.s. hreinlæti
og hreinlætisvenjur, máltíðir,
hvíldartímar, aðstoð við að klæða
sig úr og í, útivist og frjáls leikur,
er mikilvæg undirstaða uppeldis á
dagvistarheimilum.
Þessar athafnir gefa mörg tæki-
færi til örvunar hinna ýmsu þros-
kaþátta og ekki síst þarna þarf
fóstran að vera meðvituð um að
hvaða markmiði hún stefnir.
Börnin þurfa að fá tækifæri til
að taka þátt í sem flestum fram-
kvæmdum innan dagvistarheimil-
isins, s.s. innkaupum, tiltektum,
aðstoð í eldhúsi, viðhaldi á hlutum
heimilisins t.d. bókum og spilum
o.fl. Með því víkkar sjóndeildar-
hringurinn, samkennd og tillits-
semi eykst. Samtöl, frásagnir,
lestur og söngur eru einnig stór
liður í uppeldisstarfi dagvistarh-
eimila. Auk þess að vera miðill til
fræðslu, er það örvun á heilbrigðu
mati barnsins á sjálfu sér og öðr-
um, örvar málnotkun, eykur orða-
forða og skilning á hugtökum.
Barnið þarf að fá tækifæri til að
segja frá eigin reynslu og hugsun-
um, og læra að hlusta á frásagnir
annarra.
Vanda verður val á bókum til
lestrar fyrir börnin, þær verða að
vera á góðu máli og hæfa þroska
hvers aldurshóps.
Söngur og hljóðfærasláttur,
hreyfingar eftir hljoðfalli (rytm-
ik) og söngleikir, varðveita og
þroska ósjálfráð viðbrögð við tón-
list og vekja forvitni á hinum
ýmsu tegundum tónlistar og
hljóðfæra og efla tónheyrn.
Leikir, leikföng og spil
Leikurinn er mikilvægur fyrir
þroska barnsins, leikurinn stuðlar
að því að barnið læri að tengja
athafnir sínar stærri félagslegri
heild, eflir félagsleg samskipti og
örvar ímyndunarafl.
Með því að handleika leikföngin
fær barnið tilfinningu fyrir eigin-
leikum hinna ýmsu efna, þyngd
þeirra, litum, föstu og fljótandi
efni og magni.
í ímyndunar- og hlutverkaleikj-
um getur barnið endurlifað hluti
sem það hefur upplifað áður í
samskiptum sínum við börn og
fullorðna, og gefið tilfinningum
sínum Iausan tauminn. Leikföng
verður að velja þannig að þau örvi
greind og hugmyndaflug, þau
megi nota á ýmsa vegu, séu end-
ingargóð og hættulaus. Þó verður
að varast að leikheimurinn sé of
óraunverulegur, börnin verða að
fá að kynnast af eigin raun þeim
athöfnum er þau leika.
Margs konar spil, þar sem 2—6
ára börn geta spilað saman, hafa
örvandi áhrif á hugann, um leið og
börnin læra að virða leikreglur, og
sætta sig við að tapa á stundum.
Útivist
Á leikvellinum fæst útrás fyrir
hreyfiþörfina og þjálfun ýmissa
hreyfinga. Útivistin hefur uppeld-
islegt gildi á þann hátt að börnin
kynnast breytilegri veðráttu og
árstíðum, breytingum á náttúr-
unni og breytilegum lifnaðarhátt-
um manna og dýra. Börnum er
nauðsyn að kynnast þeirri veðr-
áttu er við búum við, veður á sem
minnst að hamla útivist, en gera
verður útivistina eftirsóknarverða
með skipulögðum leikjum og
kynnisferðum m.a. um nágrennið.
Kynna þarf börnunum starf-
semina í nágrenninu og fá dag-
vistarheimilið viðurkennt sem
eðlilegan þátt í lífi hverfisins.
Kynnisferðir utan næsta ná-
grennis eru einnig nauðsynlegar,
börnin verða að fá tækifæri til að
kynnast sem flestum þáttum at-
vinnulífsins, skoða söfn o.s.frv.
Uppeldisáætlun
Eins og áður sagði hefur verið á
vegum menntamálaráðuneytisins
unnin áætlun fyrir uppeldisstarf á
dagvistarheimilum.
I henni eru sett fram markmið
og leiðir starfsins og gengið út frá
þroska og þörfum barnsins.
Þar segir: „Uppeldisáætluninni
er ætlað að vera leiðarvísir við
uppeldisstörf á dagvistarheimil-
um og mynda einskonar umgjörð
um starfið eða sveigjanlegan
starfsramma. Á grundvelli þessa
leiðarvísis og með markmiðin að
leiðarljósi getur sérhvert dagvist-
arheimili gert sínar eigin áætlanir
í samræmi við þær þarfir og að-
stæður, sem fyrir hendi eru, og
rætt um starfsaðferðir, sem væn-
legar eru til árangurs." Þannig
mun áætlunin verða hagnýt hjálp
við hin daglegu störf, gerir þau
markvissari, auk þess sem betri
samræming ætti að verða milli
dagvistarheimila og uppeldisað-
staða barnanna jöfnuð.
Til þess að ná sem bestum
árangri þarf ekki aðeins allt
starfsfólkið að taka þátt í gerð
áætlunar fyrir heimilið heldur
einnig foreldrar og börn, þegar
hægt er að koma því við. Þátttaka
foreldra í áætlanagerðinni hefur
mikið að segja, einkum með það í
huga að foreldrar fylgist betur
með og átti sig á uppeldisstarfinu
á dagvistarheimilinu. Reynsla sú,
er starfsmenn hafa af vinnunni
með barnahópinn og náin þekking
foreldra á sínum eigin börnum, á
að skapa traustan grundvöll til að
byggja á það uppeldisstarf sem
bæði foreldrar og starfsfólk vilja
að unnið sé, og auðvelda að ná
settum markmiðum. Vel menntað
starfsfólk og virk þátttaka for-
eldra í starfinu á dagvistarheimil-
inu verður að vera fyrir hendi til
þess að unnt sé að vinna mark-
visst uppeldisstarf.
flö PIOMEER
... OG BILLINN MERÐUR EINS OG HUÓÁ1LEIK4HÖLL Á HJÓLUM