Morgunblaðið - 07.01.1989, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1989
Islenski hundurinn Kári hlustaði á
ræður breska forsætisráðherrans
Kári var einnig tungumálagarpur, trúlega næmur og skilningsgóður.
eftirPétur
Pétursson
í bók sinni „Norður yfír Vatna-
jökul“ greinir William Lord Watts
frá hópferð er allmargir ferðalangar
efndu til með Oddi Gíslasyni til að
skoða brennisteinsnámur nokkrar,
sem hann telur Odd eiga suður á
Reykjanesi. í hópnum voru þær
ungfrú Oswald, ungfrú Menzies,
herra Young frá Edinborg, auk
William Lord Watsons, Vatnajök-
uls/ara.
í íslenskum blöðum er þess getið
að þréttán enskir ferðamenn hafí
komið til íslands á skipinu „Fifes-
hire" hinn 24. júní 1875, „að skoða
verksummerki eftir eldgos". Meðal
farþega á þessu sama skipi eru
frægir ferðamenn, Burton, sá er
ritaði bók um ferðir sínar „Ultima
Thule", og einnig tvær skoskar
ungmeyjar miss Oswald og miss
Menzie. Þær stöllur Oswald og
Menzie ferðast víða áður en þær
fara utan með „Queen" f september-
mánuði. Að sögn blaðanna hafa þær
m.a. kannað Surtshelli rækilega. Á
ferðum sínum dró ungfrú Oswald
upp margar myndir, risti í tré eða
málaði vatnslitamyndir, auk penna-
teikninga. Hún tók mikla tryggð
við ísland. Kom hingað öðru sinni
1878 og enn ferðaðist hún víða
árið 1881. Ungfrú Qswald ritaði
frásagnir um ferðir sfnar. Þær birt-
ust í tímaritinu „Good Words" og
síðar gaf hún út bókina „By Fell
and Fjord“ árið 1882. Þar segir hún:
^Árlega koma nokkrir ferðamenn
til Islands til þess að verja þar sum-
arleyfí sínu. Þrennt er það einkum
er laðar þá, veiði, jarðfræði eða
fombókmenntir. Það voru bók-
menntir sem vöktu löngun mína,
segir ungfrú Oswald í upphafskafía
bókar sinnar og vitnar í skáldið
Carlyle um áhrif fomsagnanna.
í handritadeild Landsbókasafns
er varðveitt bréf sem miss Oswald
ritaði Grími Thomsen, skáldi og
bónda á Bessastöðum. Honum hafði
hún kynnst á ferðum sínum og set-
ið boð hans á Bessastöðum. Af
Grími hafði hún þegið hund sinn,
þann er segir frá í bréfí því sem
hér birtist. Af ferðum ungfrú Os-
wald og skrifum hennar um land
og þjóð mætti gjaman greina nánar
síðar. Fylgdarmenn hennar á ferð-
um hennar voru kunnir garpar,
þeir séra Oddur Gfslason og
Þorgrímur Guðmundsen. Um
Þorgrím sagði Indriði Einarsson að
hann væri svo frábær leiðsögumað-
ur og túlkur að hann gæti hlegið á
7 tungumálum. Ungfrú Oswald dró
mynd þá er hér birtist af Þorgrími.
Hér verður látið nægja að birta
bréf miss Oswald til Gríms Thom-
sens og stuttan kafla úr bók Indriða
Einarssonar þar sem hann greinir
frá heimsókn sinni á heimili Os-
waldmæðgna í Edinborg:
Moffat Southbank, Edinburg.
Dumfriesshire 17da Júlí 1880.
Kæri doktor Thomsen.
Ég verð að segja yður frá miklum
missi sem við höfum orðið fyrir á
heimilinu þar sem er hundurinn
minn Kári. Einmitt nú, er hann var
í blóma lífsins og öllum þótti svo
vænt um hann. Það var aðeins einn
ljóður á ráði hans, sem raunar varð
„hans bani“. Hann hafði yndi af
gönguferðum, sérstaklega um Ed-
inborg, hvert bæjarhverfí. Hann fór
þar allra ferða, aleinn. Stundum var
hann fjarverandi 2 eða 3 nætur, en
kom svo aftur sæll og ánægður,
að loknum rannsóknarferðum
sínum. Víkingslund var mjög ríkur
þáttur f fari hans. Hann gekk
(marséraði) með sveitum sjálfboða-
liða, og hlustaði á ræður Gladstones
með múgnum og hann var vel
þekktur hjá lögreglunni og vinsæll
hjá öllum. Ekkert illt hefði hent
hann, ef ekki hefði gengið farsótt,
fyrir um það bil mánuði, eða svo.
Gladstone, stjómmálaskörung-
urinn frægi þótti frábær
mælskumaður og var hvarvetna
hlýtt á ræður hans af athygli.
Kári, islenski hundurinn, sem
Grímur Thomsen gaf Miss Os-
wald, var í hópi áheyrenda í
Edinborg.
Dag nokkum varð vart við einkenni
veikinnar hjá aumingja Kára. Hann
stóð sig svo dásamlega að læknirínn
vonaðist til þess að honum batnaði,
en á §órða degi versnaði honum
og þá var bundinn endi á þjáningar
hans. Hann beit aldrei, né glefsaði.
Hann var einstaklega ljúfur og vék
ekki frá mér í veikindum sfnum.
Hann var tjóðraður fyrir utan
gluggann minn á nóttunni. Auðvit-
að lét ég engan koma nærri honum.
Hann var einnig yndislega kátur
og svo fallegur að hann vakti at-
hygli allra. Á hann einhverja ná-
komna ættingja á íslandi? Ekki svo
að skilja að ég sé með slíkt í huga
nú, ef þá nokkuratíma — því að
ég hætti ekki á neitt meðan pestin
gengur. Við söknum hans öll svo
mikið að mig langar gjaraan að
vita hvort hann kynni að eiga bræð-
ur.
Leiðangur minn til Austurlanda
var dásamlega fróðlegur. Við vorum
Þorgrímur Gudmundsen túlkur
og leiðsögumaður var svo frábær
að hann gat hlegið á 7 tungumál-
um.
veðurheppin og einnig að þvf er
fylgdarmenn og hesta varðaði.
Sumir hlutar landsins, öræfín milli
Jersúsalem og Jórdan minntu mig
með einstökum hætti á ísland. Ef
ég hefði verið beðin að geta mér
þess til hvar ég væri stödd þá hefði
ég nefnt Leir hæðirinar í nágrenni
Mosfells — og einhvem fjörð þar í
grennd, sem svipar til Dauðahafs-
ins.
Ferð okkar á hestunum var aldr-
ei jafn erfíð og á íslandi og heldur
aldrei eins þægileg, hvergi grænar
grundir. Hestamir góðir, á sinn
hátt, en sannarlega ekki jafnokar
íslensku hestanna. Hesturinn minn,
sem var mjög góður af Palestínu-
hesti að vera, var svipaður venjuleg-
um skeiðhesti, sem maður fær
leigðan á íslandi, dugmikill, en
vantaði viljann og aðlögunarhæfni.
Með kærri kveðju,
E.J.Oswald.
Walter Scott.
Trúlega verður mörgum hugsað
til ljóðs Gríms Thomsens er hann
kvað um hundinn og tryggð hans:
„Sá er nú meir en trúr og tryggur
með trýnið svart og augun blá,
fram á sinar lappir liggur
líki bðndans hjá.“
í þessu tilviki er greint frá sökn-
uði eiganda Kára og tryggð.
í bók sinni „Séð og lifað" hefír
Indriði Einarsson lýst heimsókn
sinni til lafði Oswald, móður ungfrú
E.J. Oswald. Idriði greinir þannig
frá heimsókn sinni:
„Ég læt mér ekki til hugar koma
að lýsa Skotum. Walter Scott hefur
gert það svo vel, að þeir eru ánægð-
ir með það sjálfír. Hann lýsir Skot-
um á öllum tímum, frá því að íslend-
ingasögur, Noregs- og Orkneyinga-
sögur þagna um þá, og þangað til
á 18. öld. Skotamir hans eru hruf-
óttir, oft ruddalegir og ófheflaðir;
fyrri tímar voru svo. Þð var mér
ánægja að sjá, hvemig þessir menn
höfðu slípast og fágast, hvemig
menning og efni þeirra höfðu auk-
ist frá því Walter Scott skildi við
þá og þangað til ég sá þá. Ég var
einu sinni boðinn til hefðarkonu í
Edinborg, sem var bamabam Rob
Roy’s, sem allir kannast við frá
Walter Scott. Rob Roy var höfðingi
í Hálöndum í Skotlandi. Hann var
rummungur hinn mesti og stal og
rændi fénaði og nautgripum. Hann
var hveijum manni sterkari, og lög-
regluliðið I Glasgow gat aldrei haft
hendur í hári hans. Ef tilraun var
gerð til að handsama hann, sleit
hann lögregluna af sér, og var
þriggja manna maki að burðum.
Grafar-Jón okkar Norðlinga var
bam í samanburði við Rob Roy.
Frúin, sem átti þennan fræga afa,
minnti ótrúlega mikið á afa sinn í
útliti. Hún var gömul kona, feitlag-
in, rauðhærð eins og afi hennar,
gild og þrekvaxin, fremur lág vexti
og leit út eins og henni hefði verið
hægðarleikur að lyfta tveimur full-
um tunnupokum af komi á herðar
sér og bera þá góðan spöl. Hún
hafði rautt yfirskegg á efri vörinni,
sem bar vott um, að eitthvað mjög
mikið væri enn til hjá henni af karl-
mennsku afa hennar. Frúin var rík
og var alveg laus við að vera meng-
uð með brekum afa síns. Hún gekk
um í stássstofunni sinni stillt og
þétt, eins og ofurlítið fínni mynd
af afa sínum en hann hefði verið
sjálfur. Frúin átti dóttur. Hún var
hávaxin og fyrirkonuleg. Hún var
vel menntuð. Hárið var lýsigull-
rauðleitt og sór sig í ættina að því
leyti. En öll framkoma hennar
minnti á hefðarstúlku af skoskum
aðli. Þær mæðgur sýndu mér,
hvemig skosku söguhetjumar hans
Walter Scotts höfðu hneigst inn í
enska menningu — eða skoska, —
og hvemig fjórða kynkvíslin var
orðin Ladies and Gentlemen eftir
nýtísku sniði.
Miss Oswald sem hafði verið hér
á landi eitt sumar og kunni íslensku,
þótti það merkilegast við lands-
menn, að hún gæti farið niður á
malarkampinn í Reykjavfk og talað
þar við hvem alþýðumann, og hann
skildi sig. Ef hún talaði við skosk-
an eða enskan verkamann, þá væri
alveg undir hælinn lagt, hvort þeir
skildu, hvað hún meinti. Þó væri
enskan sín ólíkt betri en íslenskan,
sem hún talaði. Miss Oswald hafði
sjálfsagt tekið rétt eftir. íslenskur
almúgamaður er oftlega vel greind-
ur og þeir skilja almennar hug-
myndir."
Síðan heldur Indriði áfram að
greina orsakir þess að íslenskar
stéttir blandist „hver inn í aðra“
og kveður mun þeirra lítinn sem
engan.
Um Oswaldmæðgur segir hann:
„Hjá Miss Oswald, eða öllu heldur
lafði Oswald, móður hennar, var
ég boðinn, því hún vildi sýna mér
skoskt (eða enskt) kvöldsamkvæmi.
Þar var enginn kynntur öðmm, sem
er nú reyndar hálfgert þurradramb
í húsbændunum. Þeir segja með
því: „Til mín koma engir, heiðurs-
menn og hefðarkonur." Þar glóðu
eldri konumar í gimsteinum og mér
þótti efasamt, að hirð Guðröðar
Manarkonungs, sem lafði Oswald
rakti ætt sína til hefði nokkumtíma
verið svo glæsileg".
Höfundur er þulur.
Menntun í ferðaþjónustu í MK
Menntaskólinn i Kópavogi hefúr um nokkurra missera skeið stað-
ið fyrir kvöldnámskeiðum um ferðamál fyrir almenning. Þann 9.
janúar nk. hefst fargjaldanámskeið þar sem kennd verða undirstöðu-
atriði í farseðlaútgáfú.
Vörður held-
ur áramóta-
spilakvöld
Landsmálafélagið Vörður
heldur áramótaspilakvöld sitt
sunnudaginn 8. janúar í Súlnasal
Hótels Sögu.
Þorsteinn Pálsson formaður
Sjálfstæðisflokksins flytur ávarp og
Jóhannes Kristjánsson eftirherma
skemmtir.
Aðgöngumiðinn gildir sem happ-
drættismiði.
Þorsteinn Pálsson
Verður kennt þijú kvÖld í viku,
á mánudags-, miðvikudags- og
föstudagskvöldum, kl. 19—22.
Námskeiðið stendur í 2 vikur. í
mars nk. verður síðan haldið nám-
skeið í ferðalandafræði. Verður
kennt þijú kvöld f viku í þijár vik-
ur, kl. 19-22.
í fréttatilkynningu frá MK segir
m.a: „Ekki hafa allir þeir sem vinna
ferðaþjónustustörf hér á landi haft
tækifæri til að mennta sig sérstak-
lega til starfa, en hafa með tfman-
um aflað sér dýrmætrar reynslu í
starfí. Á þeim námskeiðum sem
Menntaskólinn í Kópavogi hefur
haldið, hefur verið fjallað um hina
margvíslegustu þætti ferðaþjón-
ustunnar.
Em að jafnaði tvö til þijú mis-
munandi námskeið í gangi yfír vet-
urinn. Námskeiðin em haldin á
kvöldin svo að bæði þeir sem þegar
vinna í ferðaþjónustu og þeir sem
hyggja á slfk störf í framtfðinni
geti aflað sér menntunar og kynnst
hinum ýmsu starfsgreinum innan
íslenskrar ferðaþjónustu, þeim lög-
um sem þar gilda, þýðingu fyrir
þjóðarbúið svo að eitthvað sé
nefnt.“