Morgunblaðið - 17.11.1994, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Morgunblaðið/Árni Sæberg
STJÓRNANDINN, Oliver Kentish og einleikarinn Jón Aðalsteinn Þorgeirsson
á æfingu með Sinfóníuhljómsveit áhugamanna.
Verk eftir Beethoven og Krommer hjá
Sinfóníuhljómsveit áhugamanna
SUNNUDAGINN 20. nóvember kl.
17 býður Sinfóníuhljómsveit
áhugamanna til tónleika í Háteigs-
kirkju í Reykjavík þar sem fluttur
verður klarinettukonsert eftir
tékkneska tónskáldið Krommer
og sinfónía nr. 3 (Eroica) eftir
Beethoven. Stjórnandi hljómsveit-
arinnar að þessu sinni er Oliver
Kentish og einleikari Jón Aðal-
steinn Þorgeirsson. Sinfóníu-
hljómsveit áhugamanna skipa
milli 30 og 40 manns, áhugafólk
i hljóðfæraleik auk nokkurra tón-
listarkennara og nemenda og
nokkrir liðsmenn Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands veita henni liðs-
styrk fyrir tónleikana á sunnudag.
-Ég vissi af þessu verki en hef
ekki spilað það áður með hljóm-
sveit, aðeins með píanóundirleik á
námsárum mínum I Vín, sagði Jón
Aðalsteinn Þorgeirsson, -en þetta
ágæta verk Krommers sem er vel
þekkt í mínu fagi þótt það sé ekki
oft flutt, hefur staðið í skugga
klarinettukonserta Mozarts og
Webers. Hljómsveitin er nokkuð
óhefðbundin fyrir konsert sem
þennan en verkið er annars klass-
ískt að uppbyggingu og ber keim
af Schubert og Weber.
Franz Krommer samdi nærri
300 tónverk, mest hljóðfæratónlist
og er þessi klarinettukonsert í
Es-dúr opus 36 talið þekktasta
verk hans. Krommer starfaði í
Ungveijalandi sem fiðluleikari,
kórsljóri og hljómsveitarsljóri og
síðar í Austurríki sem fyrsti fiðlu-
leikari í hljómsveit hirðarinnar og
síðar sem hirðtónskáld og sljórn-
andi. Jón Aðalsteinn segir það
ágæta tilbreytingu og ánægju að
spila nú með Sinfóníuhljómsveit
áhugamanna en hann kennir í
Tónskóla Sigursveins og hefur
spilað mikið í leikhúsunum, með
kammerhópum auk einleiks. -Það
er til mikið af tónlist fyrir klari-
nett. Hyóðfærið kemur að vísu
ekki fram fyrr en um 1700 og
blómstrar á rómantíska tímanum,
í upphafi 19. aldar, segir Jón Aðal-
steinn. -Klarinett er sterkt hljóð-
færi, hefur mikið tónsvið og það
hefur einnig mikið verið samið
fyrir það nú á 20. öldinni og þar
hafa íslensk tónskáld verið dugleg
og samið kammerverk, dúó o.fl.
Síðara verkið á tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar áhugamanna er
sinfónía Beethovens nr. 3, Eroica,
en bæði þessi verk eru í Es-dúr
og komu bæði fyrst út árið 1803.
Beethoven samdi Eroica þegar
heyrnarleysi hans var tekið að
ágerast og ferli hans sem kon-
sertpíanista var lokið, segir Sig-
urður Steinþórsson í efnisskrá
tónleikanna og segir jafnframt að
tónskáldið hafi talið hana uppá-
haldssinfóníu sína þrátt fyrir að
hann hefði þá átt eftir að semja
mörg verk og mikilfengleg.
Lundúnablaðið The Times
Diskur sinfóníunnar
fær hæstu einkunn
GEISLADISKUR með leik Sinfó-
níuhljómsveitar íslands hlaut mjög
lofsamlega umsögn í Lúndúnablað-
inu The Times þann 22. október
síðastliðinn. Á geislaplötunni er að
finna verk eftir sænska tónskáldið
Hugo Alfvén og segir greinarhöf-
undur, Barry Millington, að leikur
hljómsveitarinnar einkennist af
mikilli alúð.
Gagnrýnandinn segir geislaplöt-
una vera góða kynningu á tónlist
Alfvéns sem fæddist 1972 og lést
1960. Hvetur hann þá sem ekki
þekkja verk Alfvéns til að kynna
sér þau og segir þessa útgáfu Chan-
dos-fyrirtækisins henta vel í því
skyni. Alfvén var löngum talinn
fara fremstur sænskra rómantískra
tónskálda en vinsældir hans dvín-
uðu nokkuð á efri árunum.
Á diskinum er að finna þijár
sænskar rapsódíur eftir Alfvén en
það er Peter Sakari sem stjórnar
leik sinfóníuhljómsveitarinnar.
Barry Millington vekur sérstaka
athygli á hljómnum sem hann segir
aðdáunarverðan. Hann gefur
geislaplötunni þrjár stjörnur af
þrem mögulegum.
Lundúnablaðið The Times fjallar
að jafnaði um nokkrar þeirra fjöl-
mörgu hljóðritana sem gefnar eru
út í Englandi og þykir það því í
senn heiður og góð auglýsing að
komast á síður þess.
Nýjar bækur
Ástarbréfaþj ónusta
Þórunnar Valdimarsdóttur
HÖFUÐSKEPNUR - ást-
arbréfaþjónusta nefnist ný
bók eftir Þórunni Valdi-
marsdóttur. Þetta er önnur
skáldsaga Þórunnar en
áður hefur hún sent frá sér
Ijóðabók og bækur um
sagnfræðileg efni, meðal
annars sögu Snorra á
Húsafelli. Auk þess skrif-
aði Þórunn bókina Sól í
Norðurmýri ásamt Megasi.
í kynningu útgefanda
segir: „Höfuðskepnur - ástrar-
bréfaþjónusta, segir frá ungri konu,
rithöfundi sem skrifar ástarbréf
eftir pöntun og fyrir væna þóknun
viðtakandans. Um leið og hún kann-
ar hinar margvíslegu mynd-
ir ástarinnar segir hún af
sjálfri sér, lífi sínu og hug-
leiðingum. Hér kannar höf-
undur mörk siðferðisins,
beinir spjótum að tvískinn-
ungi í hugsun okkar um
ástina og kynlífið og veltir
um leið fyrir sér stöðu rit-
höfundarins gagnvart les-
endum og samfélaginu."
Útgefandi erForlagið. Bók-
in er 221 bls. Hún er prent-
uð hjá Harper CoIIins í Skotlandi.
Margrét Laxness hannaði kápu, en
málverk á kápu er eftir Roger Hil-
ton. Hún kostar 1.980 krónur inn-
bundin og 990 krónur í kilju.
Þórunn
I
I
I
)
I
\
I
)
i
\
Caput á lokaæfingu
fyrir stórtónleika
Evróputónleikar
Ríkisútvarpsins
CAPUT mun opinbera fímm ný verk
eftir jafn mörg tónskáld frá Norður-
löndum á opinni lokaæfingu í sal
FÍH við Rauðagerði klukkan 21.00
föstudagskvöid 18. nóvember.
Þarna verða flutt tónverk eftir
ýmis af merkustu tónskáldum á
Norðurlöndum, samin fyrir CAPUT
fyrir tilstuðlan Norræna tónlistar-
ráðsins NOMUS, og að auki eitt ít-
alskt verk.'
Þann 19. nóvember heldur hópur-
inn af stað í tónleikaferðalagtil allra
höfuðborga á Norðurlöndum og síð-
an til Mílanó og Rómar. Danska,
finnska og ítalska útvarpið munu
útvarpa tónleikum hópsins sem fara
fram í nokkrum þekktustu tónleika-
sölum borganna. Auk norrænu verk-
anna verða frumflutt tónkver ítal-
skra tónskálda og þýska tónskálds-
ins Wolfgangs Rihm í ferðinni.
Alls taka 18 hljóðfæraleikarar
þátt í ferðinni auk norska stjórnand-
ans, Rolfs Gupta, sem staddur er
hérlendis til æfinga og mun stjórna
hópnum á fyrri hluta ferðarinnar, á
Norðurlöndum, og á einum tónleik-
um í Mílanó. Guðmundur Óli Gunn-
arsson mun síðan taka við sprotan-
um og leiða hópinn á nokkrum tón-
leikum í Mílanó og Róm og ennfrem-
ur við upptökur ítalskra verka á
geisladiska.
Caput stefnir að upptökum á nor-
rænu verkunum í mars á næsta ári
og verða þá jafnframt haldnir tón-
leikar, en á morgun gefst tónlistar-
unnendum tækifæri til að heyra
hvað er að gerast nýjast í norrænum
tónsmíðum. Höfundar tónlistarinnar
í FÍH-salnum eru: Olav Anton
Thommessen, Dagfinn Koch, Bent
Sörensen, Jukka Koskinen, Haukur
Tómasson og Riccardo Nova.
Tónleikarnir eru styrktir af
Menningarsjóði Norðurlanda,
menntamálaráðuneytinu og fleiri
aðilum. Þá hefur Sparisjóður
Reykjavíkur og nágrennis veitt mik-
ilsverðan stuðning.
TONLIST
II a 11 g r T m s k i r k j a
VERK EFTIR PEND-
ERECKI, JÓN NORDAL,
ÞORKEL SIGURBJÖRNS-
SON OG ATLA HEIMI
SVEINSSON.
Flytjendur: Bryndís Halla Gylfa-
dóttir, Hörður Áskelsson, Martial
Nardeau, Hamrahlíðarkórinn og
Þorgerður Ingólfsdóttir.
VIÐ þessa nafnaupptalningu
ætti líklega að bæta við nafni Guð-
mundar Emilssonar tónlistarráðu-
nauts Ríkisútvarpsins, en hann
kynnti efnisskrá tónleikanna, höf-
unda og flytjendur. Ekki er sérstök
ástæða til að fjalla að ráði um verk-
efni tónleikanna, þau hafa áður
fengið umfjöllun sem slík, eru flest
mjög frambærileg verk sem erindi
eiga á svokallaða Evróputónleika,
utan kannske eitt, enda eftir „ís-
lenska meistara".
Bryndís Halla hóf tónleikana
með Cappriccio per Siegfried Palm
eftir Penderecki. Fyrir þann sem
sat aftarlega í kirkjunni var þessi
flutningur meira fyrir augað en
eyrað. Effektar verksins nutu sín
ekki í hljómmikilli kirkjunni, hrein-
lega heyrðust oft ekki eða að þau
samlöguðust rokhljóðinu utan
kirkjunnar. En augun kvörtuðu
ekki og vonanndi hefur þetta allt
skilað sér vel í útsendingunni. Síðar
á tónleikunum lék.Bryndís magnað
verk Atla Heimis Dal regno del
silenzio, einnig fyrir einleiksselló.
Hafi eitthvað verið meistaralegt á
tónleikunum var það þessi flutning-
ur Bryndísar. Þetta hægferðuga
verk, sem minnir dálítið á annað
verk Atla fyrir einleiksklarinett,
naut sín sérlega vel í hljómburði
kirkjunnar. Bryndís lék verkið af
djúpu innsæi, svo eftirminnilegt
var.
Martial Nardeau lék á flautuna
sína Kalais, eftir Þorkel Sigur-
björnsson. Nardeau kunni auð-
heyrilega að nýta endurhljóm kirkj-
unnar, og bæði í verki Þorkels svo
og í fimm Músíkmínútum eftir Atla
Heimi var stundum sem margar
flautur hljómuðu samtímis. Hamra-
hlíðarkórinn, undir stjórn Þorgerð-
ar Ingólfsdóttur, söng Kveðið í
bjargi, eftir Jón Nordal, Recessi-
onal eftir Þorkel Sigurbjörnsson og
Agnus Dei eftir Penderecki. Kórinn
og Þorgerður þekkja hljóm kirkj-
unnar vel og kunna að spila á hann,
enda kirkjan einskonar annað
heimili kórs og Þorgerðar. Svo
margt fallegt hefur verið sagt um
söng kórsins að óhætt ætti að vera
að minnast á eitthvað sem betur
mætti fara. Víst er að um unglinga-
kór er að ræða, þar sem skólun
raddanna hljómar dálítið ungæðis-
lega og flöt. Sterkur söngur getur
orðið sár í tóninum, ekki hljómmik-
ill og voldugur. Kannske er erfitt
við þetta að eiga og kannske á
þetta að vera einkennismerki kórs-
ins, en óneitanlega væri mjúkur og
voldugur fortehljómur æskilegri.
Ég minnist þess að sem nemandi
í hljómsveitarstjórn, var bannað að
stjórna með mjaðmahreyfingum,
hnébeygjum eða ferðalögum fyrir
framan hljómsveitina. Þetta gildir
jafnt um kórstjórn. Stjórnandans 8
er að skila tónlistinni óbrenglaðri L
til áheyrandans, ekki sjálfum sér. P
Ég vona að sú ágæta Þorgerður p
taki vel þessari ábendingu, en |
hreyfingar hennar virka truflandi.
Hörður Áskelsson lék á Klais-
orgel kirkjunnar tvö verk eftir Jón
Nordal, Sálmforleik um sálm sem
aldrei var sunginn og Toccötu,
skrifuð í minningu Páls ísólfsson-
ar. Hörður lék þessi verk af öryggi
og sömuleiðis lokaverk tónleik-
anna, Toccötu eftir Þorkel Sigur- L
björnsson. Það verk álít ég, aftur j
á móti, ekki útflutningsvöru, til $
þess er það of laust í reipunum, p
einhliða og þarafleiðandi langdreg-
ið. Enga skýringu hef ég á þessu
misheppnaða verki aðra en þá, að
þetta kemur fyrir bestu menn.
Ef tilgangurinn með tónleikum
þessum var að kynna frumkvöðla
nútímatónlistar á íslandi vantaði
lykilhöftinda á efnisskrána og
spurning er hvort rétt sé að kalla p
alla þessa þrjá höfunda, Jón, Þor-
kel og Atla, frumkvöðla nútímatón- L
listar. Atli er sá sem óneitanlega á ™
það heiti. Hafi átt að kynna nútíma-
höfunda síðari hluta 20. aldar vant-
aði marga höfunda inn á efnis-
skrána og hefði það einnig verið
ólíkt forvitnilegra - einnig fyrir
útlendinga. Hafi tilgangurinn verið
að kynna einhvetja innanhúsvini
forráðamanna Ríkisútvarpsins, l
hefði ég haldið að nóg væri komið
af fyrirgreiðslupólitík, sem í lokin g
gerir engum gagn. |
Ragnar Björnsson.