Morgunblaðið - 12.05.1998, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 12. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
Akureyri í Háskólanum á Akureyri verða nokkrar nýjungar í haust, t.d. er skipulagt nám fyrir starfandi leik-
skólakennara og kennsluréttindanám fyrir leiðbeinendur. Gunnar Hersveinn frétti um nýtt nám í tölvu- og
upplýsingatækni, ferðamálasvið fyrir rekstrarfræðinga og nám í iðjuþjálfun og meistaranám í hjúkrunarfræði.
Flestir fara
til starfa á
landsbyggðinni
• Spáð er að stúdentar verði orðnir 750
eftir fímm ár. Núna eru þeir um 450.
• Samvinna nemenda og kennara er nán-
ari en almennt tíðkast á háskólastigi.
STINGIÐ SIRKLI á Sólborg
og dragið hring. í ljós kem-
ur á kortinu að Háskólinn er
í hjarta Akureyrar. A Sól-
borg eru núna skrifstofur háskól-
ans, bókasafn og rannsóknarstofn-
un en samkvæmt fimm ára bygg-
ingaráætlun eiga allar deildir; kenn-
aradeild, heilbrigðisdeild, rekstrar-
deild og sjávarútvegsdeild að flytj-
ast þangað. Spáð er að þá verði
stúdentar orðnir 750 en þeir eru
núna um 450.
Háskólinn er núna á fímm stöð-
um á Akureyri en bæjarfélagið er
oft kallað skólabærinn Akureyri
enda vinnur um þriðjungur íbúanna
í skólunum. Samkvæmt vitnisburð-
um stúdenta í HA vega persónuleg
samskipti milli kennara og nema
þungt á metunum. „Háskólinn á
Akureyri býður upp á persónulegt
umhverfi og nánari samvinnu nem-
enda og kennara en almennt tíðkast
á háskólastigi,“ segir Björgvin
Harri Bjarnason í sjávarútvegs-
deild. Þetta virðist vera almennt
viðhorf í háskólanum bæði meðal
kennara og nemenda og má meta
það sem kost sem fæstar deildir í
Háskóla Islands geta státað af.
Háskólinn á Akureyri hefur starf-
að frá 1987 og hefur vaxið jafnt og
þétt síðan. Þorsteinn Gunnarsson
rektor segir að spár um nemenda-
skólabraut og leikskólabraut en
þeim lýkur með B.Ed.-prófí og 30
eininga kennsluréttindanámi fyrir
leiðbeinendur. HA bauð fyrstur
nám á háskólastigi fyrir leikskóla-
kennara og brautskráir fyrstu nem-
endur sína árið 1999.
„Og í haust geta starfandi leik-
skólakennarar hafíð hér nám til að
vinna að B.Ed.-gráðu,“ segir Krist-
ján Kristjánsson, prófessor við
kennaradeild HA.
Kristján segir að kennaradeild-
inni hafí nýlega verið hrósað fyrir
sérstöðu sína. Það var í skýrslu um
kennaramenntun á Islandi, og hrós-
ið var m.a. að nemendur starfa í
heilt misseri í skólum við æfinga-
kennslu og vettvangsnám, góða
áherslu á raungreinar, litla skóla og
heimspekilega yfirsýn yfir námið.
Þrjátíu einingar af níutíu ber
kennaranemendum að taka á einu
af fjórum kjörsviðum deildarinnar:
1) Almennu með áherslu á þarfir
dreifbýlisskóla, 2) raungreina, 3)
myndmennta í samvinnu við Mynd-
listaskólann á Akureyri og 4) tón-
mennta sem er í Samvinnu við Tón-
listarskólann á Akureyri, en það er
nýtt svið sem hefst í haust.
„Það er óhætt að segja að þetta
sé öðruvísi kennaranám," segir Kri-
stján, „og andinn er góður bæði
meðal kennara og nemenda sem fá
Morgunblaðið/Gunnar Hersveinn
ÞAÐ hefur verið stefna í HA að hafa nániið hagnýtt og búa nemendur
undir líf og starf í nútímaþjóðfélagi - ekki hvað síst á Iandsbyggðinni.
Kristján Kristjánsson kennaradeild og Elsa B. Friðfinnsdóttir heil
brigðisdeild við háskólann í Þingvallastræti.
SIGRÚN MAGNÚSDÓTTIR yfirbókavörður, Bjarni P. Harðar rekstrardeild og Þórir Sigurðsson sjávarútvegsdeild.
fjölda geri ráð fyrir að fjöldi nem-
enda gæti orðið 1500-2000 á fyrstu
áratugum næstu aldar.
Það hefur verið stefna í HA að
hafa námið hagnýtt og að búa nem-
endur undir líf og starf í nútima
þjóðfélagi - „ekki hvað síst á lands-
byggðinni", eins og stendur í kynn-
ingarbæklingi háskólans. „Og það
virðist hafa heppnast vel,“ segir
Olafur Búi Gunnlaugsson fram-
kvæmdastjóri háskólans. „Aðeins
fjórðungur útskrifaðra nemenda
hér fer til starfa í Reykjavík." HA
hefur því átt ríkulegan þátt í því að
efla landsbyggðina með þekkingu.
Kennaradeild
Kennaradeildin er yngsta deild
skólans, stofnuð árið 1993 og leggja
nú um 140 nemendur stund á nám á
þremur brautum; 90 eininga grunn-
persónulega leiðsögn." Kennara-
deildin glímir líka við vandann að
fjölga nemendum og minnka brott-
fall. „Nemendur þjrftu að vera
fleiri,“ segir Kristján. „Stúdentar
héðan leita nokkuð suður til að
skipta um umhverfi, en stúdentar á
höfuðborgarsvæðinu myndu e.t.v.
koma í meira mæli ef þeir þekktu
þennan kost hér betur.“
Heiibrigðisdeild
Kennaradeildin er á Þingvalla-
stræti en þar er ennfremur hugað
að líkamlegri heilsu manna. „Hér er
komin tíu ára reynsla á hjúkrunar-
námi,“ segir Elsa Björk Friðfinns-
dóttir, lektor við heilbrigðisdeild,
„og hefur eitt meginmarkmið henn-
ar verið heilbrigðisþjónusta í dreif-
býli. Áhersla er lögð á að nemendur
geti unnið mjög sjálfstætt og í því
skyni leggjum við áherslu á áfanga
eins og líkamsmat og bráðahjúkrun.
Nemendur eru búnir undir að
treysta á sjálfan sig og að vinna
sjálfstætt.“
Elsa segir að verknám hefjist
snemma í HA eða strax á fyrsta ári,
og að skylda sé fyrir að nemendur
að vinna við fagið í þrjá mánuði á
námstímanum. „Reyndar er verk-
námið ekki endilega stundað hér á
landi, því skólinn er í samstarfi við
erlenda hjúkrunarskóla," segir hún
og nefnir NORD-PLUS samskiptin
og ERASMUS áætlunina og að
nemendi frá Akureyri verði á haust-
misseri á Grikklandi.
Iðjuþjálfun er ný námsleið í heil-
brigðisdeild en hún hófst síðastliðið
haust og hefur aldrei áður verið
kennd á Islandi. Hún er fjögur ár
eins og hjúkrunarfræðin og er tak-
markað í þær báðar. Þrjátíu komast
áfram í hjúkrunarfræði og 15 í iðju-
þjálfun.
Vaxandi þörf hefur verið fyrir
iðjuþjálfa og Elsa bendir á að t.d. í
Bandaríkjunum vinni iðjuþjálfar
ekki einvörðungu á heilbrigðisstofn-
unum heldur einnig innan skóla-
kerfisins og við félagsþjónustu.
„Það er mikil eftirspurn eftir þess-
um starfskröftum og starfið er
spennandi," segir hún. Verknámið í
iðjuþjálfun er 25 vikur og hefst í lok
2. námsárs.
Elsa segir að árið 2000 verði sam-
kvæmt byggingaáætlun risið verk-
námshús fyrir hjúkrun og iðjuþjálf-
un.
Líkt og í kennaradeildinni fara
flestir útskrifaðir til starfa í dreif-
býli. Heilbrigðisdeildin við HA hef-
ur því haft mikla þýðingu fyrir
Fjórðungssjúkrahúsið enda verið
gott samstarf milli þess og deildar-
innar.
Mastersnám í hjúkrunarfræði
hófst í janúar 1997 í samvinnu við
Háskólann í Manchester. Ellefu
hjúkrunarfræðingar stunda þetta
fjarnám, þar sem háskólinn á Akur-
eyri er eins konar útstöð frá
Manchester háskóla.
Sjávarútvegsdeild
Sjávarútvegsdeild HA er nær
höfninni, í Glerárgötu og á fjórðu
hæð er Þórir Sigurðsson lektor með
skrifstofu. „I vor útskrifast stór ár-
gangur eða 20 manns,“ segir hann,
„og var kominn tími á annan stóran
árgang." Námið er fjögur ár og lýk-
ur með B.Sc.-gráðu.
Sjávarútvegsdeildin byrjaði há-
skólaárið 1989-1990 og hefur henni
nú verið skipt í tvær brautir; sjáv-
arútvegs, og matvælaframleiðslu en
námið á þeim báðum tekur fjögur
ár. „I vor útskrifast fjórði hópur-
inn,“ segir Þórir.
Sjávarútvegsdeildin á sér ekki
hliðstæðu hér á landi og fóru ís-
lendingar áður en hún var sett á fót
flestir til Tromsö. Námið er þver-
snið af raun-, viðskipta-, tækni og
grunngreinum. „Stúdentsprófið er
ekki nauðsynlegt skilyrði til að
komast í deildina,“ segir Þórir, „við
sækjumst einnig eftir nemendum
sem hafa góða reynslu eða verið í
fískvinnsluskólanum og sjómanna-
skólanum eða eru t.d. vélstjórar eða
skipstjórar.“
Sjávarútvegsfræðingar eru út-
skrifaðir kallaðir þótt það sé ekki
lögbundið starfsheiti. En við hvað
starfa þeir? „Þeir koma víða við en
langflestir fara til starfa sem
stjórnendur í sjávarútvegsfyi’ir-
tækjum úti á landi, sem forstjórar,
útvegsstjórar eða millistjórnend-
ur,“ segir Þórir, „þeim hefur gengið
vel að fá vinnu og góð laun.“
Þórir segir skort á menntuðu
fólki í sjávarútvegi á íslandi og því
sé brýn þörf á deildinni. „Hún hent-
ar líka vel þeim sem ætla svo í
áframhaldandi framhaldsnám t.d.
innan viðskipta eða fiskifræði.
„Áherslan hér er á efna- og líffræði
sjávarins og svo matvælafræði
físka og örverufræði svo dæmi sé
tekið,“ segir hann.
I viðskiptagreinum læra menn
hins vegar reiknishald og rekstrar-
stjórnun fyrirtækja og í tækni-
greinum um skipatækni og vinnlu-
tækni. Námið virðist því afar hag-
nýtt.
Þórir segir að nemendafjöldi sé
nokkuð sveiflukenndur og geti það
orðið erfítt ef margir heltast úr lest-
inni. Núna eru um 60 nemendur í
deildinni og milli 10-20 sem byi'ja á
hverju ári. „Æskilegt væri að um
30-40 nýnemar hæfu nám á
haustin," segir hann, „en nemendur
koma úr öllum landshlutum."
Verklegt nám í deildinni er veru-
legt og telur Þórir þetta vera eitt
mikilvægasta háskólanámið sem
stundað er hér á landi ef miðað er
við gjaldeyristekjur þjóðarinnar.
„Það er ótvíræð þörf fyrir menntað
fólk á þessu sviði,“ segir hann og
getur sér til um ástæður þess að
stundum skorti nemendur, „hins
vegar eru atvinnumöguleikarnir
ekki nógu vel kynntir og einnig er
hér um nýtt nám að ræða.“
Sjávarátvegsdeildin við HA er í
samstarfí við Hafrannsóknastofnun,
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins,
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
og Iðntæknistofnun, bæði hvað
varðar kennara og rannsóknir. Sem
eru reyndar í sama húsi og deildin.
Rekstrardeild
Og þar er einnig önnur deild há-
skólans: Rekstrardeild og henni
veitir Bjarni P. Harðar forstöðu.
„Tveggja ára iðnrekstrarbraut
hófst við háskólann árið 1987 og
hún er í boði ennþá. En nú er boðið
upp á 4 ára rekstrarbraut og er
markmiðið að mennta nemendur til