Morgunblaðið - 22.01.2000, Qupperneq 39

CJTOA IRVTTTníTOM
MORGUNBLAÐIÐ
flOOQ ÍT ATTV'/I W qTTnAawAnTTA T
LAUGARDAGUR 22. JANUAR 2000
Tilraunir með
lyfjagjöf um
umdeilt líffæri
m
HAFNAR eru tilraunir á fólki sem
gætu leitt til þess að ný leið finnist til
að koma lyfjum til heilans án þess að
þau fari um blóðrásina. Koma á lyfj-
unum á áfangastað um líffæri sem
deilt er um hvort finnst í fólki, að því
er kanadíska dagblaðið The Globe
and Mail greindi frá nýverið.
Með þessari aðferð væri hægt að
hafa áhrif á efnaskipti í heilanum,
sem stjóma allri líkamsstarfsemi, án
hættulegra aukaverkana sem íylgja
lyfjum sem tekin eru inn eða er
sprautað í líkamann. Bandarískt
lyfjafyrirtæki hefur þegar hafið til-
raunir með lyf við fyrirtíðarspennu,
kvíða, þunglyndi og getuleysi.
Þeir sem hlynntir era hefðbundn-
um lækningaaðferðum telja þetta
vera of gott til að geta verið satt.
Lyfjafyrirtækið hyggst koma lyfjun-
um á leiðarenda með því að nota líf-
færi sem vísindamenn hafa talið að
ekki fyrirfinnist í mönnum. En hafi
frumkvöðlum í vísindamannastétt í
rauninni tekist að finna nýja leið til
heilans gæti þetta valdið byltingu í
læknavísindum, að því er fréttaskýr-
andi The Globe and Mailfullyrðir.
Úrelt iíffæri?
Um er að ræða svonefndan plóg,
tvær litlar dældir og keilulaga sekki
innan í nösunum þar sem brjósk og
bein mætast. Plógurinn var fyrst
uppgötvaðui- fyrir 300 árum, en
gegnum árin hefur reynst ákaflega
erfitt að finna hann og var hann því
felldur úr hefðbundnum kennslubók-
um í læknisfræði og sagður vera til-
gangslaus afgangur af þróuninni.
Þeir sem halda fram tilvist plógs-
ins segja að taugaknippi undir hon-
um veiti beina leið til undirstúkunn-
ar, sem er sá hluti heilans sem
stjómar innsæi fremur en rökhugs-
un, og stjórnar svefni, matarlyst, til-
finningum og kynhvöt. Sumir vís-
indamenn segja að plógurinn nemi
lyktarlaus efni, svonefnd ferómón, er
hafi áhrif á hegðun, samskipti og að-
löðun. Þar sé komin skýringin á því
sem stundum er nefnt „sjötta skiln-
ingarvitið".
Það er lyfjafyrirtækið Pherin sem
hefur fengið leyfi frá bandaríska
Matvæla- og lyfjaeftirlititinu tfi þess
að gera tilraunir á fólki með lyf sem
gefin eru í gegnum plóginn. Meðal
vísindalegra ráðgjafa fyrirtækisins
er Elias Corey, Nóbelsverðlaunahafi
í efnafræði og prófessor við Harvard-
Freyspálmi styrkir
blööruhálskirtilinn
Apótekið Smáratorgi * Apótekið Spönginnl
Apótekið Krinfllunni • Apótekíá Smíðjuvegi
Apótekið Snðiirströnd • Apótekið lóofsili
Apótskió Hagkeop Skolfunm
Apófekið Haykcup Akersyri
HafnarfjarðarApótek
Apótskið Nýkaupum Mosfaiisbio
háskóla. Stofnandi Pherin er David
Berliner.
Komi í ljós að þeir sem halda fram
tilvist plógsins hafi rangt fyrir sér
gæti þessi saga orðið að einu skraut-
legasta klúðri í sögu vísindanna. En
hafi þeir rétt fyrir sér gæti orðið
bylting í læknavísindum. Fréttaskýi--
andi The Globe and Mail segist eiga
erfitt með að ímynda sér að vísinda-
menn séu enn að deila um grundvall-
aratriði í líffæragerð mannsins.
Löng saga plógsins
Það var hollenski líffærafræðing-
urinn Frederick Ruysch sem fyrstu
lýsti plógnum í mönnum árið 1703.
Danskur vísindamaður, L.L. Jacobs-
on, staðfesti árið 1811 að plóginn
væri að finna í dýrum en taldi hann
ekki vera í fólki. Plógurinn hefur
einnig verið nefndur eftir Jacobson.
Kanadískir vísindamenn birtu nið-
urstöður sínar 1984 um að plóginn sé
að finna í flestu fullorðnu fólki. A síð-
asta ári voru birtar rannsóknarnið-
urstöður sem sýndu að efnasam-
skipti milli kvenna samstilltu
tíðahringi þeirra, og þykir þetta
renna frekari stoðum undir kenning-
una um áhrif ferómóna á fólk.
Sumir vísindamenn telja mögulegt
að skurðaðgerðir á nefi, annað hvort í
tengslum við læknisaðgerðir eða
fegrunaraðgerðir, geti gert plóginn
óvirkan og þannig svipt fólk þessu
„sjötta skilningarviti“. Berliner segir
að ef fólk hafi óvitandi verið svipt
virkni plógsins muni áhrifin á líf þess
vera mikil.
Reuters
Rúmeninn Stefan Sigmund, gerir tilraun til að komast í Heimsmeta-
bók Guinness með því að reykja 800 sígarettur á innan við fimm mín-
útun í miðborg Búkarest. Ef marka má útreikninga vísindamanna
hefúr mettilraunin stytt líf hans um sex sólarhringa.
Sígarettan styttir lífið
um 11 mínútur
New York. Reuters.
KARLMENN sem reykja öll full-
orðinsárin stytta líf sitt að jafnaði
um ellefu mínútur með hverri síg-
arettu, samkvæmt útrcikningum
breskra visindamanna.
Dr. Mary Shaw og starfsfélagar
hennar við Bristol-háskóla byggja
þessa niðurstöðu á könnun sem
gerð var á breskum heimilum.
Þeir reiknuðu út að karlmenn,
sem reykja frá 17 ára aldri til 71
árs hafi reykt alls 311.688 síga-
rettur að meðaltali þegar þeir
geispa siðustu golunni.
Aðrar upplýsingar vísinda-
mannanna bentu til þess að karl-
mennirnir styttu líf sitt um sex og
hálft ár. Þeir komust því að þeirri
niðurstöðu að „hver sígaretta
kostar þá ellefu mínútur af lífínu“.
Vísindamennirnir segja að
reykingamenn geti farið á mis við
miklar lífsnautnir og benda á að
ellefu mínútur nægi til að spjalla
við vin í síma, fara í heilsubótar-
göngu eða hafa „allærlegar sam-
farir“. Með því að neita sér um ti'u
pakka af sígarettum geti þeir
lengt lífið um hálfan annan dag,
sem nægir til að fara í flugferð um
hnöttinn eða gera sér glaðan dag
á einhverjum rómantískum stað.
Nýtt
astmalyf
þykirlofa
góðu
Associated Press.
ASTMASJÚKLINGAR sem hafa
áhyggjur af alvarlegum aukaverk-
unum steralyfja, sem eru áhrifarík-
asta meðferðin í mörgum tilfellum,
kunna að eiga annars úrkosta inn-
an skamms. Tilraunir með nýtt
astmalyf, sem nefnt er rhuMAb-
E25, lofa góðu. Sjúklingar sem
tóku lyfið fundu minna fyrir ein-
kennum sjúkdómsins og einn af
hverjum fjórum, sem tók stera með
innöndun, gat hætt því og einn af
hverjum þremur sem tók inn stera
í töfluformi.
Sterar hafa mikið verið notaðir
til að meðhöndla astma á undan-
förnum áratug, en langtímanotkun
heftir vöxt barna og hjá fullorðnum
getur hún valdið beinþynningu,
magablæðingum, hækkun blóð-
þrýstings og blóðsykurs, auk
þyngdaraukingar.
Greint var frá tilrauninni með
hið nýja lyf í New England Journal
of Medicine. Dr. Henry Milgrom,
astmasérfræðingur við Gyðinglegu
lækna- og rannsóknamiðstöðina í
Denver í Bandaríkjunum sagðist
gera sér vonir um að tilkoma lyfs-
ins myndi valda þáttaskilum.
Sérfræðingar segja að lyfið
kunni einnig að verka á ofnæmis-
kvef og önnur ofnæmi. Að loknum
frekari tilraunum vonast forráða-
menn fyrirtækjanna þriggja, sem
þróað hafa lyfið (Genenteeh, Nov-
artis Pharma AG og Tanox) eftir
því að fá samþykki Matvæla- og
lyfjaeftirlits Bandaríkjanna fyrir
markaðssetningu þess.
O p i ð :
Laugardag
k I . 10 -
Persía
Stök teppi
■■■og mottur
S u ð u r I a n d s b r a u t 46 við Faxafen ■ Sími: 568 6999