Skírnir - 01.01.1894, Side 60

60
RfiHsland.
Rússland. f júnímánuði komst þar npp samsæri mikið gegn keisar-
anum og einveldinu. Var í því fjöldi fðlks af öllum stjettnm, margir hin-
ir æðri embættismonn og þar á meðal klerkar. Stjðrnin beitti grimmd
mikilli og hörku, eins og henni er lagið. Skömmu síðar var stofnuð sjer-
stök stjórnardeild með því verkefni eingöngu, að vernda líf keisarans gegn
morðtilraunum þcgna hans. Stjðrnardeild þessi átti að hafa sjerstaka lög-
reglumenn og njósnara út um allt ríkið, og yfirmaður hennar átti að gera
keisaranum einum reikningsskap ráðmennsku sinnar. Máaf því marka, að
mikils hefur þðtt við þurfa.
Um sömu mundir gaf keisarinn út lög, sem svipti alla æðri embætt-
ismennina, jafnvel ráðherranna sjálfa, rjettinum til að veita hin óæðri em-
hætti eða svipta menn þeim. Þar á mðti skyldi nefnd, undir umsjón keis-
arans sjálfs, sett tiJ þess að veita embætti og rannsaka mál út af embætt-
isfærslu, og tíðkaðist sú tilhögun á dögum Nikulásar I. Var það vitaskuld
gert til að girða fyrir mútur og embættasölu, en spáð var, að það mundi
að litlu haldi koma; svo rðtgrðin er slík óhæfa orðin undir einveldisstjórn
Rús8Íands. Ráðgjafar keisara kunnu þessari nýbreytni itla og ráðgerðu
að segja af sjer. En ekkert varð samt úr því.
Þá er að minnast þess atburðar, er mestum tíðindum sætti í sögu
Rússlands þetta ár. Það var andlát Alexanders koisara III. Hann ljezt
1. dag nðvembermánaðar eptir langvinnan og þungbæran sjúkdðm, nýrna-
veiki og fleira, sem henni var samfara.
Alexandir III. var harmdauði skyldfólki sinu og venzlamönnum, því
að hann virðist hafa lifað grandvöru líferni og verið hjartagðður maður
og gððviljaður. Og meðal annara þjóða var hans mjög að góðu getið við
andlát sitt, sökum þess að einlægari friðarvinur en hann var ekki til í
allri Norðurálfunni, enda var hann nefndur „friðarvörður" hennar, og hon-
um þakkað fremur en nokkrum öðrum einum manni, að aldrei varð neitt
úr þeim mikla ófriði, sem menn hafa stöðugt óttast að koma mundi upp
um hans daga hjer i álfu. En 'uarðstjóri var hann einn hinn versti, sem
uppi hefur verið á þessari öld, og undir hans stjórn var tíðum beitt svo
mikilli kúgun og grimmd, að mann htýtur að hrylla við. Enginn vafi er
á því, að hann hafði einlægan vilja á að stjórna þjóð sinni á þann hátt,
er hann hugði rjett vera. En því miður voru hugmyndir hans um rjett
og rangt í stjórnarefnum svo gjörsneiddar öllum frelsisanda og svo gegn-
umsýrður af mannúðarleysi, að fádæmum sætir. Vitaskuld hefur hann
ekki sjálfur borið siðferðislegu ábyrgðina á allri þeirii stjórnaróhæfu, seni