Þjóðviljinn - 13.11.1976, Blaðsíða 13

Laugardagur 13. nóvgmber 1976 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
Eysteinn Jónsson sjötugur
I 33 ár höfum viö Eysteinn
Jónsson verið fulltrúar á Alþingi
fyrir sama kjördæmið. Fyrst sem
fulltrúar Suður-Múlasýslu og sið-
ar Austurlandskjördæmis.
1 framboði i þessum kjördæm-
um, hvor fyrir sinn flokk, vorum
við þó ennþá lengur saman, eða i
full 38 ár.
Pólitisk barátta okkar hefur þvi
staðið alllengi og af skiljanlegum
ástæðum höfum við kynnst allná-
ið, aö minnsta kosti á stjórnmála-
sviðinu.
Mér er margt minnisstætt frá
samskiptum okkar Eysteins,
bæði frá deilum okkar á stjórn-
málafundum og frá samstarfi
okkar að austfirskum málefnum.
Eysteinn var fimur fundarmað-
ur. Hann var tvimælalaust einn
besti ræðumaður á stjórnmála-
fundum sem ég hefi kynnst. Hann
var f ljótur að átta sig á málum og
næmur á að velja það sem máli
skipti en láta hitt liggja.
Eysteinn var harður andstæð-
ingur þegar þvi var að skipta og
dró hann þá hvergi við sig til að
ná þvi marki sem að var stefnt.
Mér finnst þó, þegar ég lét yfir
baráttutimabil okkar Eysteins,
að hann hafi verið heiðarlegur
andstæðingur og drenglyndur i
pólitiskum átökum.
Eysteinn Jónsson var fyrst
kjörinn á þing árið 1933 . Hann
varð ráöherra i rikisstjórn Her-
manns Jónassonar árið 1943 og
siðan má segja, að hann hafi ver-
ið einn af valdamestu mönnum
Framsóknarflokksins þar til hann
hætti þingmennsku á árinu 1974.
Eysteinn hefir tvimælalaust
verið einn af áhrifamestu stjórn-
málamönnum landsins á siðast-
liðnum 40árum, enda lengur ráö-
herra á þeim tima en nokkur ann-
ar maður.
Kynni min af Eysteini Jónssyni
hafa þvi lengst af verið kynni af
valdamiklum ráðherra og jafn-
framt af áhrifamiklum foringja i
pólitiskum andstöðuflokki.
Agreiningur okkar um póliiskt
viðhorf var oft mikill. Skoðanir
hans og pólitisk stefna var oft i
stærstu og þýðingarmestu þjóð-
málum mjög á annan veg en
skoðanir minar og stefna mins
flokks.
Viö Eysteinn deildum þvi oft
hart, ekki sist i umræðum á Al-
þingi, en einnig á stjórnmála-
fundum i okkar kjördæmi.
Þrátt fyrir allar deilur, áttum
við þó mikil samskipti um marg-
visleg heimamál okkar kjördæm-
is.
A árinu 1956 urðu mikil þátta-
skil i samskiptum okkar Ey-
steins. Á miðju þvi ári urðum við
báðir ráðherrar i rikisstjórn
þeirri, sem Hermann Jónasson
myndaði. I þeirri stjórn sátum við
saman i 2 1/2 ár. Ekki get ég sagt,
að samkomulagið okkar á milli i
þeirri stjórn hafi alltaf verið upp
á það besta.
Ég minnist frá þeim tima
snarpra deilna, enda engin von til
þess, að menn með okkar skap-
gerð gætum leyst ýmis mikil
ágreiningsmál með bliðmælind-
um einum saman.
Samstarf okkar Eysteins i
vinstri stjórninni 1956 —1958 varð
þó býsna mikið. Við stóðum þá
þétt saman um útfærslu fiskveiði-
landhelginnar i 12 milur og við
stóðum saman einsog einn maður
i baráttunni fyrir auknum fjár-
framlögum til kaupa á nýjum
fiskiskipum og til framkvæmda i
fiskiðnaði og öðru sem horfði til
aukinnar atvinnu, ekki sist úti á
landsbyggðinni. A timabili við-
reisnarstjórnarinnar frá 1959 —
1971 stóöum við Eysteinn saman i
stjórnarandstöðu. Það er skoðun
min, að á þeim árum hafi Ey-
steinn Jónsson verið að færast
meir og meir til vinstri i stjórn-
málaafstöðu sinni.
Eysteinn var einn helsti for-
göngumaður að myndun vinstri-
stjórnarinnar árið 1971 og studdi
dyggilega við bakið á þeirri stjórn
þar til upp úr slitnaði á árinu 1974.
Á tima vinstri stjórnarinnar
fannst mér að skoðanir okkar Ey-
steins færu betur saman varðandi
afstöðu til ýmissa stærstu mála,
sem þá komu upp, en nokkru sinni
áður.
Mér fannst afstaða Eysteins þá
til erlendrar stóriöju og til hætt-
unnar af áhrifavaldi erlendra
auðhringaá þróun islenskra efna-
hagsmála, mjög á sömu lund og
afstaða min. Og viðhorf hans til
uppbyggingar og þróunar is-
lenskra atvinnuvega og byggðar i
landinu, fannst mér sama og min
viöhorf.
1 þessum fáu orðum minum í
RAFAFL SVF.
Tökum aö okkur nýlagnir í hús,
viðgerðir á eldri rafiögnum og
raftækjum.
Kynnið ykkur af-
sláttarkjör Kafafls á
skrifstofu félagsins,
Barmahifð 4 Reykja-
vfk, simi 28022 og i
versluninni að Austur-
götu 25 Hafnarfirði,
simi 53522.
RAFAFL SVF.
Eigum ennþá allt
lambakjöt á
gamla verðinu:
matarkaup
Heilir skrokkar 549 kr. kg, lsti verðflokkur.
Nýreykt hangikjötslæri 889 kr. kg.
Nýreyktir hangikjötsframpartar 637 kr. kg.
Hálfir hangikjötsskrokkar 731 kr. kg.
Ennþá okkar góða verð á nautakjöti:
Úrvals nautahakk f lOkllóa pakkningum, 600kr.kg.
nautahamborgarar 50 kr. stk.
Nauta bóg- og grillsteikur 655 kr. kg.
CS=ÐC®TrM]D[E)@Tr®[S)DR£l
Laugalœk 2 - Reykjavík - Sími 3 50 20
tilefni af sjötugsafmæli Eysteins
Jónssonar, hefi ég nær eingöngu
rættum samskipti okkar á stjórn-
málasviðinu.
Um aðra þætti ræði ég ekki. Ég
veit að ýmsir munu skrifa mikið
mál um Eystein sjötugan, til þess
er lika ærið tilefni.
Eysteini Jónssyni og konu hans
Sólveigu sendi ég og min kona
bestu hamingjuóskir i tilefni af
afmælinu um leið og við þökkum
þeim margar ánægjulegar vina-
stundir.
Að lokum vil ég segja, að Ey-
steinn Jónsson er eirin af þeim
samfylgdarmönnum minum sem
jafnt og þétt hafa vaxið i minu
áliti og ég met nú meir en nokkru
sinni fyrr.
Lúðvik Jósepsson.
Afmæli eru ekki aðeins við-
burðir i lifi hvers einstaklings,
heldur áfangar sem minna sam-
ferðamenn á gang timans likt og
klukkusláttur. A sjötugsafmæli
Eysteins Jónsonar i dag er sú
sveit óvenju fjölmenn sem
staldrar við og hugsar til afmælis-
barnsins hlýjum huga og sendir
þvi árnaðaróskir. Spor Eysteins
liggja það viða um ísland og
snerta svo mörg svið þjóðmála
eftir nær hálfrar aldar starf hans
að opinberum málum, að enginn
fulltiða islendingur hefur komist
hjá þvi að veita honum eftirtekt,
sumir úr fjarska, aðrir náið. Ná-
komnastur hefur hann verið okk-
ur austfirðingum vegna uppruna
sins og starfa á Alþingi í þágu
Austurlands og sem virtur en u m-
deildur stjórnmálaforingi.
Hann var þannig snar og lengst
af vaxandi þáttur þess félágslega
umhverfis og pólitiska andrúms-
loftssem lék um Suður-Múlasýslu
ogsiðar fjórðunginn i heildi fjóra
áratugi, sveipaður þeim ljóma
sem fylgir valdi, en þó umfram
allt i krafti persónuleika sins og
elju.
Eysteinn var sestur i ráðherra-
stól áður en ég fæddist og strax i
æsku fylgdist ég með honum á
siðum flokksblaðsins og i nokkuð
árvissum heimsóknum hans á
heimili foreldra minna og á
sumarhátiðum Framsóknar-
manna i Atlavik. Ég taldi mig
sem unglingur ótvirætt I hans
flokki og var þannig i hópi
pólitiskra aðdáenda. Minnistæð
eru frá þeim árum löng kvöld við
útvarpsumræður, þar sem beðið
var með spenningi eftir Eysteini,
sóknþungum málflutningi hans
og sannfæringarkrafti. Viðbrögð
heimafólks viö málflutningi hans
og ádeilum andstæðinga voru
þáttur i þessum þingpalli heimil-
isins, og fyrir kom að faðir minn
stóðst ekki mátið og slökkti á við-
tækinu, ef honum þóttu andstæð-
ingargerastóþinglegiri ádrepum
á Framsókn. Þá var enn hlustað
með athygli á útvarp frá Alþingi
og krafan um hraðsoðna og
snubbótta stjórnmál’aumræðu
ekki á dagskrá eins og nú.
Stórviðburðir eins og fram-
boðsfundir, haldnir I hverjum
hreppi, eiga einnig sinn stað i
þessari mynd. Misjafnlega stund-
visir bændur koma til fundar og
þoka sér til i fundarsal i átt að
sviði eða borði frambjóöenda i
von um handtak frá Eysteini og
eitt eða tvö orð i hálfum hljóðum
með kankvisu brosi. Með þessu
voru tengslin tryggð á ný, at-
kvæði innsiglað sem kannski
hafði léð auga Isafold og Verði
eða andstæðingar vélað af leið
með gylliboðum. Þessir fram-
boðsfundir á þröngum þingstöð-
um hreppanna voru ólikt litrikari
ensviðsettarumræður isjónvarpi
okkardaga, og þar var ekki hægt
að skrúfa fyrir þótt andstæðingar
réttrar stefnu gerðust ósvifnir i
málflutningi með Lúðvik fremst-
an i flokki.
Það er ekki alltaf gott að
greina, hvar skilja leiðir manna i
stjórnmálum fremur en á öðrum
sviðum, hvar átrúnaður hætti og
gagnrýnið mat og efi tekur við.
Slik upprifjan á kannski ekki
heima i afmælisgrein, enda sætti
hún engum tiðindum nema sem
persónuleg reynsla æskumanns,
en fleirum kann að hafa farið
svipað. Vegna siðari kynna og
samskipta okkar Eysteins hefur
það þó rifjast upp oftar en ella,
hver vonbrigði tengdust afstöðu
hans til sjálfstæðismála landsins
á árunum 1949-1951, þegar
Bandarikin voru aö tryggja sér
hér hernaðaraðstöðu i framhaldi
af Keflavikursamningi. Þá svign-
uðu forystumenn flokkshans einn
af öðrum i blóra við skoðun og til-
finningu mikils hluta fylgis-
manna og býr að þvi enn, þótt
vilji til endurmats blundi með
mörgum.
Stjórnmálamaðurinn Eysteinn
Jónsson skyggði lengi á náttúru-
unnandann og náttúruverndar-
manninn og hlaut svo að vera á
meðan flokksforysta bættist við
önnur stjórnmálaumsvif og stórt
kjördæmi. Þó vissu kunnugir um
næmt auga hans fyrir umhverfi
ogað hann lagði lykkju á leið sina
út af þjóðbraut, er færi gafst á.
Sem strákur minnist ég hans úr
skóginum heima rásandi á óvænt-
um slóðum, þar sem stjórnmála-
manna var ekki von, langt utan
alfaraleiða um ógreiðfært þykkni.
1 æsku ólst Eysteinn upp við
töfrandi og fjölbreytta náttúru i
heimabyggð sinni við Djúpavog,
og férðir hans um landið, oftast i
pólitiskum erindum, hafa opnað
honum sýn til margs. Hins vegar
hef ég orð hans fyrir þvi, að úti-
vistin, náttúruskoðun og skiða-
ferðir, hafi orðið að föstum lið i
lifi hans sem undankoma eða hlé
frá erli stjórnmálanna, sima og
gestanauð, og hafa margir leitað i
lakara skjöl.
Gróin félagsleg viðhorf ásamt
þekkingu og ást á náttúru lands-
ins var það nesti sem náttúru-
verndarmaðurinn Eysteinn Jóns-
son lagði upp með þegar ögn
hægðist um á vettvangi stjórn-
málanna. 1 sama mund og
náttúruverndaraldan reis hér-
lendis áttihannhlutað þviað flutt
var á Alþingi árið 1969 frumvarp
að nýjum náttúruverndarlögum,
sem náði fram að ganga vorið
1971. Að hausti sama árs var hann
skipaður formaður i Land-
græðslu- og landnýtingarnefnd á
vegum vinstristjórnarinnar, en
sú nefnd stóð að myndarlegum
tillögum i tengslum við þjóðhátið
1974. Vorið 1972 tók hann við for-
mennsku i Náttúruverndarráði,
þar sem hann heldur enn um
stjórnvöl styrkri hendi.
Enginn einstaklingur hefur átt
jafn veigamikinn hlut og Ey-
steinn Jónson i að hefja náttúru-
vernd til vegs hérlendis og
tryggja starfi að henni kjölfestu.
Til þessa hafði hann alla burði og
við sem i áhugasveit höfum staðið
á þeim vettvangi hljótum allir
sem einn að þakka honum fyrir að
hafa helgað náttúruverndar-
málum drjúgan hluta af starfs-
tima sinum hin siðustu ár.
Náttúruvernd verður ekki ein
vörðungu reist á fræðilegum
grunni, viðfangsefni hennar eru
engu siður félagslegs og um leið
pólitisks eðlis. Það hefur verið
ánægjuleg reynsla og mikill skóli
að kynnast viðfeðmum tökum,
vandvirkni og öruggri verkstjórn
Eysteins i Náttúruverndarráði nú
i meira en fimm ár og fyrir þá
leiðsögn vil ég þakka honum al-
veg sérstaklega. Kynnisferðir
ráðsmanna um landið með hon-
um um byggð og óbyggð sumar
hvért hafa orðið þátttakendum
afar minnisstæðar og fært menn
nær viðfangsefnunum en ella. Við
sem þar höfum verið á ferð, sum-
part með mökum okkar, höfum
saknað Sólveigar, konu Eysteins,
úr liðinu hin siðustu ár og vonum
að heilsa hennar leyfi brátt sam-
fundi á góðri stund eins og í Mý-
vatnssveit sumarið 1973.
Sú forysta sem Eysteinn Jóns-
son hefur veitt á mörgum sviðum
þjóðmála í hálfa öld, er gleggstur
vottur um hæfileika hans. Tak-
mörk hans hverju sinni sem for-
ingja hafa ekki sist ráðist af
þeirri sveit, sem hann hefur
gengið fyrir og hefur þó margt
vaskra manna verið þar á ferð.
Við Kristin sendum honum og
Sólveigu alúðarkveðjur og
árnaðaróskir nú er sigurverkið
stendur á sjötiu og biðjum um
fleiri stundir saman i sól og regni.
Hjörleifur Guttormsson.
Tilboð óskast
i nokkrar fólksbifreiðar, sendibifreið,
vörubifreið og kranabifreið, er verða
sýndar að Grensásvegi 9, þriðjudaginn 16.
nóvember kl. 12-3.
Tiiboðin verða opnuð i skrifstofu vorri kl.
5.
Sala varnarliðseigna
Blikkiðjan
Ásgarði 7,
Garðahreppi
I'
Önnumst þakrennusmíöi og
uppsetningu —ennfremur
hverskonar blikksmíði.
L“~
SIMI 53468
Áskriftasöfnun Þjóðviljans
stendur sem hæst.
Sími 81333