Þjóðviljinn - 30.03.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
Hörðu verkfalli framhalds-
skólakennara er nýlokið. Undir
lok þess var tekið að hrikta í
burðarstoðum ríkisstjórnarinnar
en úr hildarleiknum kom hún þó í
heilu lagi. Þrátt fyrir vangaveltur
um möguleg stjórnarslit er hitt þó
liklegra að ríkisstjórnin þráist við
að sitja. Þar kemur einkum til
tvennt: í fyrsta lagi er þjóðarbú-
skapurinn svo illa á sig kominn að
með því að hlaupast undan
merkjum núna myndu stjórnar-
flokkarnir setja sig í mjög erfiða
áróðursstöðu gagnvart stjórnar-
andstöðunni. I öðru lagi er svo
það, að margir ráðherranna sjá
fram á, að þeir muni trauðla sitja
í fleiri ríkisstjórnum, og vilja því
lífdaga þessarar sem flesta. í bili
er því allt útlit fyrir að
ríkisstjórnin muni reyna að sitja
áfram, svo fremi sem væntan-
legur miðstjórnarfundur Fram-
sóknarflokksins og landsfundur
Sjálfstæðisflokksins - báðir á
næsta Ieiti - bregði ekki fótum
fyrir þá ætlan.
Ný baráttuleið
Reynslan frá BSRB verkfall-
inu í haust og nýafstöðnu
kennaraverkfalli sýnir hins vegar
að ríkisstjórnin mun tæpast sigla
heilu skipi gegnum brimbrot
nýrrar verkfallsbaráttu. Örlög
hennar munu því ráðast af við-
brögðum verkalýðshreyfingar-
innar þegar nær dregur hausti.
Ákveði ASÍ og jafnvel BSRB
líka að setja fram harðar kröfur
og fylgja þeim eftir með aðgerð-
um, þá er vísast að Allteinsog
blómstrið eina mun hljóma yfir
höfuðsvörðum ríkisstjórnarinnar
í þann mund sem vetur leggst að.
Þetta er engum jafn ljóst og
einmitt forsprökkum ríkisstjórn-
arinnar. Eftir fádæma fautahátt
gagnvart verkalýðshreyfingunni
frá því stjórnin var mynduð hafa
þeir nú breytt um baráttuaðferð
með hliðsjón af einmitt þessu. Nú
er rætt fjálglega um að hafa gott
„samráð” við verkalýðshreyfing-
una. Samráðssöngurinn byrjaði
raunar strax í áramótagreinum
formanna stjórnarflokkanna, og í
efnahagsráðstöfunum stjórnar-
innar sem kynntar voru í byrjun
febrúar var hugmyndin útfærð
frekar. Þar var frá því greint að
ramráðið ætti að miða að því að
koma fyrirgreiðslu í húsnæðis-
málum, breytingum á atvinnu-
stefnu og síðast en ekki síst
skattalækkunum „í stað peninga-
launahækkana”.
Þar með er búið að dusta rykið
aftur af skattalækkunarleiðinni
gömlu og búið að matreiða úr
hræinu agn sem enn á ný á að
dangla framan í launafólk. DVog
Morgunblaðið hafa þegar hafið
samráðið um skattalækkunar-
leiðina upp til skýja og vísast
munu margir verða til að glepjast
af hugmyndinni. Menn skulu hins
vegar ekki gleyma því, að ríkis-
stjórnin hefur æ ofan í æ þver-
skallast við að hækka skatta af
stóreignafólki og fýrirtækjum og
væntanlegu tekjutapi ríkissjóðs
af mögulegum skattalækkunum
hjá launafólki yrði því einungis
mætt með enn frekari niður-
skurði á samneyslu og félagslegri
þjónustu. Skattalækkanirnar sem
ríkisstjórnin býður á silfurfati
sínu eru því fráleitt nokkur kjara-
bót fyrir launafólk í heild, þó
stöku hópar og einstaklingar
kynnu að hagnast.
í sjálfu sér er ekkert að athuga
við að hafa samráð við ríkis-
stjórnina ef eitthvað má úr því
hafa fyrir verkalýðshreyfinguna.—
Stjórnin hefur hins vegar sýnt
það og sannað með ótvíræðum
hætti, að hún er reiðubúin að fót-
umtroða réttindi hennar hvenær
sem hagsmunir auðmagnsins
bjóða upp á slíkt. Staðreyndirnar
tala.
Meðal morgunverka hennar á
valdatróni var að setja bráða-
birgðalög sem hefðu sómt sér
prýðilega á afrekaskrá hvaða
einræðisstjórnar Suður-Ameríku
sem vera skyldi. Sá bandormur
var ekki alinn á miklu „samráði”:
skeiði hennar voru sjúklinga-
skattarnir alræmdu. Þessi nýja
mannúðarstefna boðaði að aldr-
aðir og sjúkir ættu að greiða mun
meira fyrir lyf og læknishjálp en
þeir gerðu þá þegar, og ýmsir
töluðu um að rétt væri að taka
upp bandaríska háttu og láta
sjúklinga á sjúkrahúsum greiða
fyrir vistina!
Hörð andstaða á þinginu og
mótmæli lækna og hjálparsam-
taka leiddi til þess að þessar hug-
myndir voru í fyrstunni kæfðar.
launafólks og kom á stórfelldum
sjúklingaskatti var hún jafnframt
í kyrrþey að hlaða undir stór-
eignafólk og fyrirtæki með alls
kyns skattaívilnunum og eftir-
gjöfum. í BSRB verkfallinu
komu til dæmis fram upplýsingar,
sem voru birtar opinberlega án
þess að vera vefengdar, sem
• Eftirgjöf á vangoldnum
sköttum 260 miljónir
• Óinnheimtir beinir skattar
2500 miljónir
Samráð - um hvað?
Ríkisstjórnin villfresta andlátinu. Ömurleg
afrekaskrá. Kaupmáttur hrapar um 30prósent.
Stórfelldir sjúklingaskattar. Skattaeftirgjafir til
fyrirtœkja. Húsnœðismál íólestri
• Samningsréttur var tekinn um
tímabundið skeið af verkalýðs-
hreyfingunni.
• Verkfallsrétturinn - einn af
hornsteinum lýðræðisþjóð-
félaga - var úr gildi numinn.
• Verðtrygging launa var
bönnuð með boði laga allt til 1.
júní 1985. Síðan hafa málsmet-
andi menn úr stjórnar-
flokkunum lýst yfir vilja sínum
til að framlengja gildi laganna
gegn vísitölubindingu launa
eftir þann tíma.
Kaupmáttarhrap
Verðlag á þjónustu og vörum
fékk hins vegar að hækka og
lánskjaravísitölunni var leyft að
klifra upp í stjarnfræðilegar hæð-
ir, sem meðal annars hrinti
húsnæðiskaupendum út í dý
óborganlegra skulda.
Þessar ráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar ollu því að í tíð hennar
hefur kaupmáttur launafólks
hrapað um næstum 30 prósent og
er enn á niðurleið. Á þessu ári er
til dæmis gert ráð fyrir 4 prósent
rýrnun kaupmáttar, þrátt fyrir að
þjóðarframleiðsla sé í vexti.
Af þessum sökum hefur fólk
neyðst til að taka á sig óhóflegt
vinnuálag. Það er tómt mál að
tala um annað en að báðir for-
eldrar vinni úti og þetta hefur
auðvitað haft þau áhrif að fjöl-
skyldulíf er víða í upplausn, líf
þúsunda er loksins orðið saltfisk-
ur og vinnustrit milli myrkra.
Sjúklingaskattur
Eitt af því sem frjálshyggju-
menn innaní og utaná ríkisstjórn-
inni hófu máls á snemma á ævi-
Þær þráuðust hins vegar við að
deyja. í júníbyrjun á síðasta ári
varð svo sjúklingaskatturinn að
veruleika fyrir tilstilli reglugerðar
sem Matthías Bjarnason heil-
brigðismálaráðherra gaf út.
Gjald fyrir lyf stórhækkaði.
Greiðsla fyrir læknisheimsóknir
heima og heiman hækkaði sömu-
leiðis. Þetta kom sér auðvitað
langverst fyrir aldraða og öryrkja
sem þurftu á miklum lyfjum að
halda. Jafnframt voru dæmi rakin
hér í Þjóðviljanum af fjöl-
skyldum með ofnæmissjúk börn
sem urðu fyrir svo þungbærum
fjárútlátum sökum sjúklinga-
skattanna, að þær bókstaflega
sáu ekki framúr vandanum.
Að sjálfsögðu mótmæltu
samtök aldraðra og öryrkja há-
stöfum og verkalýðshreyfingin
yggldi sig líka. En ríkisstjórnin
sendi bara langt nef á móti.
Eftir þungan þrýsting stjórnar-
andstöðu, lækna, að ógleymdum
Þjóðviljanum sá heilbrigðis-
ráðherra loksins sitt óvænna og
dró úr sjúklingasköttunum. Eftir
stendur samt sem áður að á síð-
asta ári borguðu aldraðir og ör-
yrkjar - sem alla jafna hafa
minnst umleikis þjóðfélagsþegn-
anna - marga tugi miljóna vegna
sjúklingaskatta rikisstjórnarinn-
ar.
ívilnanir
til fyrirtækja
og f jármagns-
eigenda
Á sama tíma og ríkisstjórnin
hjó stórar sneiðar af kaupmætti
• Lækkun skatta á hlutafjáreign
og arði 1600 miljónir
• Lækkun eignaskatts
160 miljónir
• Afnám skatta af vaxtatekjum
570 miljónir
Þetta sýnir að sjálfsögðu með
hvorum ríkisstjórnin tekur af-
stöðu, launafólki eða fyrir-
tækjunum og stóreignafólkinu.
Það er vegna hluta eins og þess-
ara sem menn setja upp efasemd-
arsvip þegar ráðamenn tala fjálg-
lega um „samráð”.
Húsnæðismálin
í ólestri
Ekki má heldur gleyma því,
hvernig samráðsviljinn hefur
komið fram í afskiptum ríkis-
stjórnarinnar af húsnæðismálum.
Þegar hún afnam vísitölubind-
ingu launa en hélt áfram að verð-
tryggja lánin, þá var bent á, með-
al annars af talsmönnum Alþýðu-
bandalagsins, að innan tíðar
myndi þetta Ieiða til þess að lánin
hækkuðu svo mikið umfram
launahækkanir að venjulegt fólk
gæti ekki staðið í skilum.
Della, sögðu ráðherramir og
hristu sína spöku hausa. Bættu
svo gráu ofan á svart með því að
heimila mjög verulega hækkun á
raunvöxtum, sem hefur sömu-
leiðis farið mjög illa með
húsnæðiskaupendur. Meira að
segja Morgunblaðið viðurkennir
nú að þetta hafi valdið því, að
greiðslubyrði af lánum húsnæðis-
kaupenda hafi hækkað um 30 til
50 prósent. í skýrslu sem gerð var
á vegum félagsmálaráðuneytisins
komust höfundar að svipaðri
niðurstöðu.
Þetta veldur því, að þúsundir
úr röðum venjulegs launafólks
eru nú að missa heimili sín á
nauðungaruppboð. Ríkisstjórnin
hefur enn ekkert gert í málinu
nema klóra sér í skallanum. Að-
gerðir? - EngarH
Húsnæðishópurinn svokallaði
hefur látið reikna út hversu mikið
ofannefndar efnahagsráðstafanir
hafa kostað húsnæðiskaupendur.
í ljós kom að samtals hafa hús-
næðiskaupendur greitt 2600 milj-
ónir - 2,6 mUjarða - vegna
þeirra. Skilja menn nú hvers
vegna þúsundir manna geta ekki
staðið í skilum?
Þrátt fyrir margyfirlýstan sam-
ráðsvilja hafa engar úrbætur
náðst út úr ríkisstjórninni.
BSRB-verkfallið
Það þarf heldur ekki fflsminni
til að muna eftir samráðsviljan-
um sem kom fram í BSRB verk-
fallinu. Ætli hann hafi falist í lög-
brotaslóðanum sem stjórnin dró
eftir sér út allt verkfallið? Ugg-
laust muna allir eftir því hvernig
ríkisstjórnin braut lög á opinber-
um starfsmönnum með því að
neita að greiða þeim fyrirfram-
laun. Hefur einhver gleymt því
að í flokkshöll Sjálfstæðisflokks-
ins var sett upp ólögleg útvarps-
stöð til þess eins að níða BSRB?
Muna menn ekki líka eftir því
hvaða ráðherra stöðvaði rann-
sókn lögregiunnar á stöðinni?
Sami samráðsvilji birtist í nýaf-
stöðnu verkfalli framhalds-
skólakennara. Þeim var lofað að
tekið yrði sérstakt tillit til sér-
stöðu þeirra, sem metin var af til
þess kvaddri nefnd. En samráðs-
viljinn þvældist svo fyrir ráðherr-
unum að þeim tókst ómögulega
að hnoða saman sáttaboði sem
byggði á þessu loforði.
Samráð
- um hvað?
Staðreyndin er einfaldlega sú,
að viðhorf ríkisstjórnarinnar til
verkalýðshreyfingarinnar hefur
ekkert breyst. Hún hræðist hins
vegar frekari átök og veit að
verkfallsaðgerðir ASÍ og BSRB
gætu veitt henni náðarhöggið.
Þess vegna á að reyna að fá
verkalýðshreyfinguna út í samráð
um samninga sem gætu gert
henni fært að sigla fram hjá verk-
fallsátökum og fresta þarmeð
andlátinu. En á yfirlýsingum
hennar sést líka að samráðið á
helst ekki að vera um neitt annað
en framhaldslíf henni til handa.
Það á að forðast „peningalauna-
hækkanir” en bjóða skattalækk-
anir sem fólk á sjálft að borga
með því að taka á sig niðurskurð
á félagslegri þjónustu. Auðvitað
geta einstaklingar og stöku hópar
hagnast lítillega á þessari leið, en
stéttin sem heild mun tapa.
Hins vegar er sjálfsagt að hafa
samráð við ríkisstjórnina ef hún
vill. Verkföll eru ekki æskileg ef
hægt er að ná fram kjarabótum
án þeirra. En samráðið á ekki að
verða um skattalækkunarleiðina,
heldur væri til dæmis eðlilegt að
segja fram eftirfarandi lágmarks-
kröfur:
• Kaupmáttartryggingu!
• 30 prósent launahækkun!
• Afnám sjúklingaskatta!
• Skattabreytingar, sem fela í sér
hækkun á sköttum stóreigna-
fólks og fyrirtækja en lækkun á
sköttum launafólks!
Um þetta er sjálfsagt að hafa
samráð við ríkisstjórnina.
Össur Skarphéðinsson
Laugardagur 30. mars 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5