Dagblaðið - 22.01.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 1980.
11
Spáð er aukinni verðbólgu, eða úr
4% 18%! ár. Atvinnuleysi er sagt
munu aukast, greiðslustaða við
útlönd verða óhagstæð og talið er að
iðnaðarframleiðsla muni ekki aukast.
Ríkisstjórnin setti tveggja mánaða
launafrystinguna á í kjölfar birtingar
þessarar spár.
Lífskjör Hollendinga eru með
jieim beztu i heimi. Lágmarkslaun
eru jafnvirði nærri því fimm milljóna
íslenzkra króna og meðallaun
kvænts manns með tvö börn eru
jafnvirði rúmlega sjö milljóna
islenzkra króna.
Verðbólga í Hollandi varð 4,2% í
fyrra og var hún hvergi lægri í neinu
af ríkjum Efnahagsbandalags
Evrópu. Hollendingar sluppu allvel
frá oliukreppum áttunda áratugarins
vegna þess að þeir hafa verið þriðju
mestu framleiðendur jarðgass í
heiminum.
Nú eru aftur á móti breyttir tímar
og hollenzk stjórnvöld hafa tekið
upp þá stefnu að halda sem Iengst í
jarðgasbirgðir sinar. Samið hefur
verið við Alsír um kaup þaðan á jarð-
gasi og ákveðið að kaupa mikið magn
kola frá Póllandi.
Verkalýðsleiðtogar fallast að vissu
leyti á nauðsyn aðhaldsaðgerða í
efnahagsmálum. Þeir hafa hins
vegar mótmælt afskiptum ríkis-
stjórnarinnar af samningamálum um
kaup og kjör eins og til dæmis launa-
frystingunni. Vilja þeir halda
samningunum algjörlega á milli laun-
þega og atvinnurekenda eins og verið
hefur í Hollandi um langt skeið.
Talið er að fyrstu aðgerðir verka-
lýðsfélaga verði í mjólkuriðnaðinum.
Þar höfðu atvinnurekendur fallizt á
nokkra launahækkun áður en til
launafrystingarinnar kom. Rikis-
stjórnin sagði þó að ekki væri hægt
að veita neinar undanþágur frá
hinum nýju lögum og leyfði ekki
hækkunina.
Fiskveiðileyfi í land-
helgi Bandaríkjanna
Fiskimið Bandaríkjanna eru ein
hin mestu i heimi. Þau hafa ekki
nema að takmörkuðu leyti verið
notuð af Bandarikjamönnum sjálf-
um, heldur hafa aðrar þjóðir sótt
þangað og stundað þar veiðar. Þessi
fiskimið hafa verið ofveidd, en munu
nú rétta við vegna útfærslu Banda-
ríkjamanna í 200 milur.
Of stór f loti
Það hefur komið fram í umræðum
um fiskveiðar íslendinga, sem undan-
farið hafa farið fram, að við erum
með of stóran flota fyrir okkar
heimamið hér við ísland. í því sam-
bandi iná benda á, að hluti flotans er
bundinn ákveðinn tima á hverju ári.
Einnig inundi arðsemi aukast fljótt
hér í fiskveiðum, ef við gætum náð
sama aflamagni og áður með ntinni
veiðiflota, en þetta væri hægt rneð
réttum aðgerðum. Við ættum því að
reyna að fá hluta flotans verkefni er-
lendis, ef sá möguleiki væri
fyrir hendi.
Fordæmi
Loftleiða hf.
Hér þarf ekki að rekja sögu Loft-
leiða hf., sem nú hefur fengið
snöggan endi. Þeir náðu aðstöðu á
flugleiðinni Evrópa — USA með hag-
stæðum samningi og sérréttindum,
sem þeim voru veitt af stjórn Banda-
rikjanna.
Þegar þetta samstarf Islands og
Bandaríkjanna, sem báðum var hag-
stætt og stuðlaði að auknum sam-
skiptum þessara landa á mörgum
sviðum, tekur nú enda, eins og aug-
Ijóst er orðið, hlýtur sú spurning að
vakna, hvort eitthvað komi í staðinn,
þótt í annarri mynd sé.
Fiskveiðileyfi
ÍUSA
íslendingar ættu að sækja unt |)að
til stjórnar Bandaríkjanna, að þcim
verði leyft að veiða þar í fiskveiði-
landhelgi. Eins og áður segir, eru
þarna ein beztu fiskimið í heimi og
við höfum laus skip, sem mætti nota
til þessara veiða.
Hugmyndin er einungis sett fram,
en raunar er um svo stórt verkefni að
ræða, að varla verða þvi gerð nokkur
skil i stuttri blaðagrein.
Santt má benda á, að þarna i USA
er okkar stærsti fiskmarkaður. Hann
hlýtur að þrengjast og samkeppni
mun vaxa, þegar fiskveiðar aukast á
heimamiðum Bandaríkjanna af þeim
sjálfum. Það gæti einungis orðið til
að styrkja aðstöðu okkar i heild, ef
við ættum stóran flota, sem stundaði
veiðar við strendur Bandarikjanna.
Samstarfið við USA
í þessu sambandi má ræða um
samskipti Bandarikjanna og fslands.
Þetta santstarf hefur að nokkru
mótast af því, að Bandaríkin eru
stórveldi, en fsland er dvergríki, en
Liíðvík Gizurarson
svo fáir og smáir erum við. Bandarík-
in hafa síðustu 40 árin tryggt hern-
aðarhagsmuni sina á íslandi og svæð-
inu hér i kring. Þá er raunar aðaltak-
marki þeirra náð. Í þetta samstarf
hefur lengi vantað sjálfstæða stefnu
al' Íslands hálfu. Margir lila svo á, að
^ „íslendingar ættu að sækja um það til
stjórnar Bandaríkjanna, að þeim verði
leyft að veiða þar í fiskveiðilandhelgi.”
dæntið með I oflleiðir hf. sé raunar
hálfgerð tilviljun. Þetta flug hófst
og stjorn Bandaríkjanna sá sér
hag i því að veita fslendingum
þarna nokkur sérréttindi til að
efla tengsl á milli landanna, en
nú hafa önnur sjónarmið orðið
ofan á i Bandarikjunum. Samt
er ekki nokkur vafi á því, þótt
svona hali lariö, að ýmsir aðilar í
Bandaríkjunum hel'ðu viljað að Flug-
leiðir hf. gætu áfram haft nægileg
scrréttindi lil að halda þessu flugi
óbreyliu.
Ný stefnumörkun
Flug byggl á sérréttindum Lofl-
leiða hf. og siðar Flugleiða hf. til
USA stóð i 25 ár. Þetta er nokkur
limi.
Nú þurfa fslendingar að gera það
upp við sig, hvorl þeir vilja fara fram
á rétiindi til fiskveiða í bandariskri
landhelgi. Þar vakna ýmsar spurn-
ingar í sambandi við stefnumörkun,
sem gcta ráðið ntiklu um framtið
okkar.
Hvað sem um þetta ntá segja, og
þarna mtin sitt sýnast hverjunt, er þó
eitt ntjög athugandi: fslendingar ættu
að biðja unt fiskveiðiréttindi á heima-
niiðum USA. Ef slíkt leyfi fengist,
yrði það til að auka okkar möguleika
til fiskveiða umfram það, sem út-
færsla okkar á eigin landhelgi hér við
land hefur fært okkur.
Þarna er um stórt mál að ræða,
scm ailtuga þarf vel. Þetta tækifæri
missum \ið. ef það er ekki athugað
fljóilega.
I.úðvik Gizurarson
hæstarétlarlögmaður.
eru fyrir, að brjóta niður eiturefnin
og gera þau að plöntunæringu —
fosfór og nitrogen. Þegar þörung-
arnir fá þennan áburð í tjörnina,
fjölgar þeim óðfluga og leysa mikið
af súrefni út í vatnið. Þetta verður til
þess, að bakteriunum fjölgar ákaf-
lega mikið, og þær éla svo aftur
eiturefnin.
Sama ferli er svo endurtekið i
annarri tjörninni.
Þegar búið er að meðhöndla vatnið
þannig með bakteríum i þesum tveim
tjörnum i 100—120 daga, er búið
aðeyða 60—90 prósent af eitur-
efnunum. Vatnið er þá leitt í þriðju
Ijörnina, þar sem fiskur er ræktaður
með góðum árangri. Fiskurinn, sem
þar er alinn, er heilbrigður og að öllu
leyti eðlilegur. Þegar tilraunir voru
gerðar með þrjár hliðstæðar tjarnir
steyptar, drapst allur fiskur, sem.
settur var í fyrstu tjörnina. I annarri
tjörninni lifði fiskur aðeins i viku.
Og í þriðju tjörninni lifði allur fiskur,
og sannaðist þannig, að bakteríurnar
höfðu unnið hreinsunarstarf sitt vel.
Vatn, sem hleypt er úr þriðju tjörn-
inni út f Ja’er-vatnið, er nú laust við
mengun. Áður, þegar verksmiðju-
skolpið var ekki hreinsað með
bakteríum, var allt stöðuvatnið
mengað og fiskum fækkaði í þvi.
Þeir sem voru veiddir^.vo
hæfir til matar. !
Þessa aðferð má nota, þar sem eru
náttúrleg stöðuvötn og tjarnir, að
sögn Vangs Deming, sem starfar við
vatnalíffræðistofnunina í Húbei, sem
annast hreinsunaráætlunina um
Ja’er-vatn. Þar eð bakteríur og þör-
ungar geta ekki lifað í of menguðu
vatni, bætti hann við, er ráðlegt fyrir
verksmiðjur að forhreinsa skolpið,
áðu'r en því er hleypt í hreinsunar-
tj aijnirnar.
Aðferðin, sem þróuð var í Ja’er-
vaaú, hefur verið notuð við verk-
smlðjur í öðrum hlutum Kína. Skolp
fráj Jínsjan-olíuefnaverksmiðjunni í
Sjqnghæ er hreinsað með bakteríum i
tjörnum, áður en þvi er hleypt í
sjóinn. Pappirsverksmiðja i Qiqíhar í
Norðaustur-Kína notar náttúrlegt
stöðuvatn til að hreinsa skolp til þess
að koma í veg fyrir, að Núnjíang-
fljótið mengist.
Eiga stjómmálamenn að
víðurkenna mistök sín?
Skömmu fyrir jól kom út i bókar-
formi ritgerðin Kommúnistahreyf-
ingin á íslandi 1921 —1934 eftir Þór,
Whilehead. Hún er að meginstofni
Irá 1970 og mér virðast ýmsir halda
að hún sé hálfgerð véfétt um KFÍ,
Kommúnistaflokk íslands, enda þótt
höfundur lýsi yfir því í forntála að
hún sé „smáframlag til sögu konim-
únislahreyfingar á íslandi”. Þráit
fyrir að bókin verðskuldi ekki vé-
fréltartitilinn er hún á margan háli
gotl rit. Því fer l.d. fjarri að Þór
haldi þvi fram að Komintem
(Alþjóðasamband kommúnisla,
stofnað 1919 og starfaði fram i 2.
heimsstyrjöld) hafi ráðið öllu um
stefnumörkun KFÍ eins og Gunn-
laugur Sævar Gunnlaugsson, einn af
forystumönnum íhaldsunglinga í HÍ
(Vökustaura), lætur að liggja í DB
14. janúar sl. Þá heldur GSG að
„Sovét-ísland” þýði innlimun
islands i Ráðstjórnarríkin. Sovét
merktir „ráð”, „ráðstjórnarlýð-
veldi” en er ekki bundið við Rússland
og þau Ráðstjórnarríki.
Eg hefi eitt og annað út á ritgerð
Þórs að setja þótt ég tæpi aðeins á
mjög fáum atriðum hér. Þór metur
t.d. ekki hvort lýðræðislegt mið-
stjórnarvald rikti i KFÍ, heldur stað-
hæFtr einungis að slíkt skipulag hafi
leitt til þess að raunveruleg völd hafi
safnast á hendur einum manni eða
fáum (bls. 36—7). Við fáum heldur
ekki að vita hver sá maður var í KFÍ.
Nokkur blaðaskrif hafa orðið um
meintan fjárstuðning við flokkinn frá
Komintern eða Moskvu. Þennan
fjárstuðning telur Þór þó ekki hafa
skipt sköpum fyrir flokkinn en sér þó
ástæðu til þess að hafa fullyrðingu
um það eftir heintildarmanni, sem
Kjallarinn
Ingótfur Á.
Jóhannesson
hann nafngreinir. Sök sér væri að
hafa eitthvað eftir nafnleysingja ef
það, sem eftir honum væri haft, væri
talið skipta sköpum. íhaldspressan
hefur tekið þetta atriði upp fegin og
sveipað þetla dularhjúpi sem sagn-
fræðileg sannindi þótt svona heimild
sé fremur noluð af rannsóknarblaða-
mönnum en sagnfræðingum. Sagti-
Iræði- og rannsóknarblaðamennska
eru hvort tveggja nauðsynlcg lyrir-
bæri. Hvorugt gettir kontið í stað
hins. Hins vegar nota þær ckki sönni
aðferðir.
í neðanmálsgrein á bls. 49 gerir
Þór litið úr ntennta- og listamönn-
um, „kommúnistar beittu þeint
fyrir vagn sinn án þess, að um bein
flokkstengsl væri að ræða.” Ég Iteld
að stjórnmálaflokkar væru búnir að
„beita fyrir vagn” ansi mörgum
ntennla- og listamönnum ef svo atið-
velt væri að draga slíkt fólk á asna-
cyrunum án sjálfstæðs mals þess á
^ntálefnum.
„Sjálfsgagnrýni”
Skilningur Þórs á hlutverki sjálfs-
gagnrýni stjórnmálamanna er ekki
heldur mikill. Það hefur úrslita-
þýðingu og er einhlitur mælikvarði á
heiðarleika og alvöru sljórnntála-
ntanna, -samtaka og -flokka að út-
skýra hvers vegna skipt er unt stefnu.
En þeir, sem skipta um slefnu í eigin-
hagsmunaskyni, viðurkenna ekki
ntisiök sin fyrir öðrunt. Það cr e.t.v.
þess vegna sem fyrmefndunt Gunn-
laugi finnst sjálfsgagnrýni „hlægilegt
fyrirbæri”. Er það hlægilegt að
viðurkenna mistök sin? Ég tel að
sífellt sjálfsmal sé verkalýðssinn-
tiðunt samlökum nauðsynlegt til þess
að konta í veg fyrir að innan þeirra
fái að festa rælur hugntyndir sem eru
andstæðar verkalýðsstéttinni og bar-
áttu hennar. Sjálfsgagnrýnin,
opinber og heiðarleg, gerir auðvcld-
ara að varast villurnar og verkafólk-
inu léttara um vik að veita
stjórnmálasnmtðkum sinunt aðhald.
Finntill eftir hina hörðti rintmu
gagnrýni og sjállsgagnrýni i KFÍ
1933-4, sem Þór lýsir nokkuð í einum
kafla ritgerðarinnar, virðist notkun
sjálfsgagnrýni hafa minnkað stórlega
í KFÍ. Lltið hlutverk sjálfsgagnrýni í
Sósialistaflokknum er sennilega ein
af orsökum þess hvernig komið er
fyrir Alþýðubandalaginu i dag þegar
það keppir við hina flokkana um
hver getur ntest skeri kjör verkafólks
og annars launafólks enda þótl enn
sem kontið er hali kannski aðrir
flokkar vinninginn i þeim efnum.
Beinar efnisvillur, sem máli skipla,
hefi ég ekki fundið i rilgerð Þórs og
ég tel mér óhætt að fullyrða að rit-
gerðin sé vandvirknislega unnin að
þvi leyti. Þessi ritgerð ætti að geta
auðveldað ntjög og flýti fyrir frekari
rannsóknum á KFÍ og er þaðað sjálf-
sögðu skinandi. Ég sé þvi ekki
ástæðu til annars en að fagna bók-
inni en vona jafnframt að pólitískir
skoðanabræður höfundar noti hana
rétl, með þeint fyrirvörum sent
höfundur setur.
Ingólfur Á. Jóhunncssnn
sagnfræðinemi.
^ „Lítiö hlutverk sjálfsgagnrýni í Sósíal-
istaflokknum er sennilega ein af orsökum
þess hvernig komið er fyrir Alþýðubandalag-
inu...”