Tíminn Sunnudagsblað - 19.04.1964, Blaðsíða 5

Á sínum tfma var ábótl f Katrínarklaustri Jóhannes nokkur, sem kalfaður
var Climacus. Kenningarnafnið var dregið af því, að hann ritaði bók,
munkunum til ieiðbeiningar, þar sem hann gerði grein fyrir þeim stiga, er
lægi til himna. Hvert þrep í þeim stiga táknaði ákveðna dyggð — og sam-
svarandi löst, en alls voru þrepin, þ.e. dyggðir og lestir, þrjátiu talsins. Þessi
líking varð ákaflega vinsæl, og á myndinni hér að ofan sést himnastiginn.
Myndin er frá 11. eða 12. öld, 09 á henni sést í efsta þrepinu Jóhannes ábóti
Climacus sjálfur, en Kristur fagnar komu hans. Næst ábótanum kemur
erkibiskup að nafni Antónius og síðan hver af öðrum. En sumum verður
fótaskortur á leiðinni og hljóta örugga fylgd fii annarra heimkynna.
D»0*0*0»0*0«0*0*0»0f0«0«0»0«0*0*0»0«0«0*0»0«c*c«0*0«0«0«0*0*0*0»0*0«0»0*0»0»0*0*0*0*0*0f0*g*0*0«0*0«0»0»0#0
io«o«o*o«o*o*o*o»o«o«o«o«o*o*o»o«o«o*o*o«o»o»o»o»o«o»o«o»o*o»o*o*o»o»o«o«o*o»o«o«o«o«o«o«o«o«o«o*o«o*o«o«o«
ekki til Sínaíklausturs eSa munkarn-
ir þar töldu ekki ástæðu til að hlýðn-
ast honum. Þeir héldu áfram að
dýrka sínar myndir og eignuðust
stöðugt ný listaverk. Fyrir bragðið
er þar enn varðveitt merkasta safn
íkóna frá því fyrir myndaeyðingu, og
hvergi er að finna á einum stað sam-
felldari sögu íkónagerðar frá fyrstu
tíð en í Katrínarklaustri. Því þar er
ekki aðeins að finna íkóna frá því
fyrir eyðingu, heldur frá öllum öld-
um síðan. Árið 1958 var faðir Pac-
homios, síðasti íkónamálarinri í
klaustrinu lagður til hinztu hvíldar.
Alls eru í klaustrinu varðveittir
um tvö þúsund íkónar. Síðustu árin
hafa fræðimenn farið höndum um
þessar myndir, hreinsað þær og fært
í upprunalegt horf, og síðan Ijós-
myndað þær í réttum litum. Að þessu
hafa aðallega unnið handarískir vís-
indamenn og má búast við, að
myndirnar verði innan tíðar gefnar
út. Þar fá þeir, er vilja kanna sögu
íkónagerðar, fastan grundvöll, en til
þessa hefur þróun íkónalistarinnar,
einkum í eldri tíð, verið einhver
myrkasti kaflinn í sögu býzantískrar
listar.
íkónarnir í Katrínarklaustri spegla
á sinn hátt sögu Austurlanda. Þegar
kemur fram á tólftu öld, taka býzan-
tísku myndirnar að hverfa, en í stað-
inn koma íkónar, gerðir af frönsk-
um og ítölskum listamönnum. Þessir
íkónar hafa komið frá ríki krossfar-
anna í Palestínu. En hundrað árum
síðar rís Konstantínópel að nýju, og
því fylgir nýtt blómaskeið hinnar
býzantísku listar, og merki þeirrar
endurreisnar eru mörg~í Katrínar-
klaustri. Og íkónagerðinni lauk eng-
an veginn við fall Konstantínópel
árið 1453. Á Krít stóð sú listgrein
3 mjög háu stigi fram á seytjándu
öld Katrínarklaustur á Sínaí hefur
löngum staðið í nánum tengslum við
eyna og á þar enn jarðeignir, og það-
an hafa margir íkónarnir komið til
klaustursins. Og margir þeirra hafa
að sjálfsögðu verið málaðir í klaustr-
inu sjálfu og þá í þeim stíl, sem ríkj-
andi var hverju sinni.
íkónarnir eru lausar myndir, en
settar upp í kirkjur eftir ákveðnum
reglum. Fyrir framan altarið eru
fjórar myndir: Kristur, María,
Jóhannes skírari og verndardýrling-
ur hlutaðeigandi kirkju. Á veggjun-
um eru minni myndir, tengdar helztu
hátíðum og messudögum kirkjuárs-
ins. Fyrr á öldum munu þessir hátíða
íkónar hafa verið málaðir á fjalir, en
slíkar myndafjalir eru nú hvergi til
nema á Sínaí. En þar hafa varð-
veitzt þó nokkrar fjalir, sem bera
vitni um þennan forna og horfna sið.
Á veggjum klaustursins er margt
mynda, aðallega litsteinamyndir. Ein-
hver sú merkasta er stór mynd af
himnaför Krists, sem þekur hvolið
yfir altarinu i klausturkirkjunni.
Kristur er þar í miðju, og umhverf-
is hann þeir Elía og Móses og post-
ularnir Jóhannes, Jakob og Pétur.
Þegar farið var að athuga þessa mynd
árið 1958, uppgötvuðu fræðimenn-
irnir, að hún var komin að því að
eyðileggjast. Límið, sem hélt mynd-
inni við vegginn, var farið að gefa
sig, enda búið að duga í fjórtán ald-
ir. Myndin er nefnilega jafngömul
klaustrinu, frá dögum Jústiníanusar,
og því ómetanlegur dýrgripur aldurs
vegna, þótt hún væri það ekki sjálfs
sín vegna, sem hún reyndar er. En
þeir menn, sem þarna voru á ferð,
kunnu að umgangast gamlar myndir.
Með ýtrustu varfærni voru boraðar
allmargar örsmáar holur í myndina
og þar þrýst inn steinlími, og á fáein-
um stöðum, þar sem losið var lengst
T I M I N N — SUNNUDAGS6LAÐ
341