Tíminn Sunnudagsblað - 19.04.1964, Blaðsíða 16

■ Innslu bekkjunum. Frúin á Grund
og dætur hennar og maddama
Helga og Möðrufellssystur áttu sæti
innst í kirkjunni að norðan. En aö
þessu sinni vísaði séra Jón Sigríði
til sætis á krókbekk. Þar var staður
þeirra, er minnst voru metnir.
Fólkið flykktist í kirkjuna og tók
sér sæti. En mörgum varð langsamt
að bíða þess, að guðsþjónustan hæf-
ist. Það var eins og fólk hefði enga
eirð í sér þennan dag. Sumir stungu
saman nefjum og hvísluðust á, aðrir
iðuðu í skinninu og hvimuðu 'sitt á
!hvað, nokkrir sneru sér við í bekkjun-
um og rýndu á prestsdótturina á krók
bekknum. Öllum var mikið í huga,
Ihvoi t sem þeir vorkenndu hinni synd-
ugu systur, fprdæmdu hana eða hlökk-
uðu yfir óförum hennar-
Það er sennilegt, að sýslumanns-
Ihjónin á Grund hafi haft þann sið að
fara ekki í kirkju fyrr en aðrir voru
íkomnir inn og guðsþjónusta í þann
veginn að hefjast. Það var fyrirmann-
legra að láta bíða eftir sér en bíða
sjálfur. Að þessu sinni varð að
minnsta kosti nokkur bið á því, að
frúin á Grund, Valgerður Briem,
kæmi. Og nú fer bezt á því, að það,
sem næst gerðist, sé sagt með orðum
Kristínar skáldkonu Sigfúsdóttur.
Spennan var komin á hástig: Séra
Jón bændi sig, maddama Helga og
dætur hennar tvær sátu og biðu
þess, að Grundarfrúin kæmi í bekkinn
til þeirra, Sigríður húkti á krókbekkn
um, föl og undirleit, kirkjugestír
skotruðu augum sitt á hvað:
„Þá opnaðist kirkjan hægt og hljóð-
lega, og frúin á Grund stóð í dyrum.
Allra augu litu til hennar. Hún stóð
þarna, tíguleg og svipmikil, og renndi
djúpum alvöruaugum eftir bekkjaröð-
unum. Svo námu þau staðar, þar sem
prestsdóttirin sat, hnípin og skjálf-
andi. Þangað sveigði frúin, settist við
lilið hennar og horfði á hana eins
Og ástrík móðir, sem er að hugga
veikt barn.
Það fór eins og sterkui straumur
um kirkjuna. Margir lutu höfði og
‘ grétu, eins og þeir ættu að taka af-
lausn þennan dag. Þessi sterka, skap-
íhreina kona, sem aldrei hikaði við
að fylgja því sem hún taldi rétt, hafði
lyft söfnuðinum um stundar sakir yf-
ir dómgirni, kulda og kæruleysi.“
Guðsþjónustan hófst. Meðhjálpai
inn las bænina í kórdyrum, sálmasöng-
ur og tón hljómaði um kirkjuna,
Presturinn steig inn í stólinn. Fyrst í
stað fór allt fram eins og venja var
til- En þegar séra Jón hafði blessað
yfir söfnuðinn fyrir altarinu, hrópaði
hann hárri röddu til fólksins frammi i
kirkjunni og kenndi bæði skjálfta og
klökkva í röddinni: Séra Jón í Möðru
felli, sem svo margan hafði vítt, stóð
nú hér sjálfur og bað guð fyrirgefn-
ingar á syndinni, er barn hans hafði
drýgt í húsum hans, og söfnuðinn fyr-
irgefningu á hneykslinu, sem það
hafði valdið með verknaði sínum. Það
má gera sér þetta augnablik í hugar-
lund: Karlmennirnir lúta höfði og
horfa í' gaupnir sér, konur bera klút-
hornin upp að augum sér, hin seka
dóttir situr stjörf í sæti sínu.
Það er ekki til nákvæm lýsing á
því, hvernig aflausnin fór fram. En
vafalítið hefur séra Jón fylgt sið-
venju út í yztu æsar. Fyrst bar að
syngja eitt vers úr sálmi undan hand-
arjaðri Magnúsar Stephensens:
Náðugi guð, fyrir nafnið þitt
og nægð miskunnar þinnar
gef, að mín svnd sé klár og kvitt,
kenni ég daglega hennar.
Hún særir bæði sál og líf,
nema sendir þú mér styrk og hlíf,
samvizkan svo frið megi finna.
Meðan þetta vers var sungið skyldi
sökudólgurinn ganga að kórdyrum og
krjúpa þar á kné. Að loknum söngn-
um átti presturinn að fara hæfilegum
orðum um viðurstyggð þeirrar synd-
ar, er framin hafði verið, og brýna
fyrir syndaranum að bæta líferni sitt.
Síðan voru bornar fram fimm spum-
ingar til staðfestingar því, að ekk-
ert brysti á sanna iðrun og aftur-
hvarf. Þar á eftir var spurt um
faðerni barns þess, sem í synd var
getið, ef um var að tefla stúlku, er
brotið hafði af sér í þvílíku efni.
Þessu næst skipaði prestur syndaran-
um að standa upp, snúa sér til safn-
aðarins og biðja fyrirgefningar. A'ð
því búnu átti hann að falla á ný á
kné fyrir presti og þiggja af honum
aflausn að loknum nýjum áminning-
um. Var þá sungið eitt vers:
Minn guð, eg má það játa:
Mikil er syndin mín.
Þó er í allan máta
enn meiri náðin þín.
Öll múj von
á þér stár,
gef þú eg glatist eigi,
gef, að þig lofa megi,
hér og um eilíf ár.
Loks var syndaranum veitt sakra-
menti, og þar með var á hann á ný
orðinn hlutgengur meðal guðsbarna.
Það var misjafnt dæmt um þá at-
höfn, sem fór fram í Grundarkirkju
þennan dag. Sumum þótti séra Jón
hafa gengið feti framar en skyldi 1
skyldurækni sinni og hörku við dótt-
ur sína. Og ekki er ósennilegt, að
þetta hafi orðið prestsmaddömunni
þung raun: Hún var að minnsta kosti
sjaldan með hýrri há um þessar
mundir. En Álfheiði virtist systur
sinni mega vera mikil hughreysting
að forlátsbón föður þeirra:
„Það fannst mér vera rétt ánægja
fyrir hana að heyra það “
En af frúnni á Grund er það að
segja, að hún sat jafnan á krókbekkn-
um eftir þetta. Af því lét ekki þau
fimmtíu ár, er hún átti ólifað. Trúao-
ar konur I Eyjafirði sögðu, að hún
gerði það til þess minna sig á auð-
mýkt frammi fyrir guði, en aðrír
ætluðu, að með þessu væri hún á
þögulan hátt að mótmæla gömlum og
harkalegum kirkjusiðum af því tagi,
er séra Jón hafði beitt við dóttur
sína.
En hvað hugsaði séra Jón sjálfur?
Komu ef til vill þær stundir, að efi
og óvissa kveldu hann? Við vitum
ekki, hvaða svör hann hefur goldið
sjálfum sér, ef slíkar kenndir hal'a
strítt á hann. Og enn sem fyrr var
hann harður í horn að taka, þegar
honum þótti skyldan-bjóða. En hitt
er sagt, að aldrei framar hafi athöfn
af þessu tagi farið fram í Grundar-
kirkju.
XI.
Þegar Sigríður hafði gengið þyrni-
braut sína að kórdyrunum í Grund-
arkirkju og þegið aflausn af föður
sínum, kom til íhugunar, hversu fara
mundi um framtíð hennar. Hæpið
var, að Hákon Espólín kærði sig um
stúlku, sem svo freklega hafði af sér
brotið. Systrum hennar fannst hún
þó f. rauninni fullgóð handa honum,
þrátt fyrir niðurlægingu hennar. En
Hákon gat verið á öðru máli, og þó
að hann sjálfur setti hrösun hennar
ekki fyrir sig, var við búið, að Jón
Espólín yndi ekki slikum ráðahag
fyrir hans hönd, því að kunnugt var,
að hann ieit alla iausung óhýru auga,
svipað og Möðrufeilsprestur. Sigríð-
ur kaus helzt, að festum yrði ekki
riftað, enda mun henni hafa verið
mest umhugað að komast brott frá
Möðrufelli. Hún átti sér lítillar upp-
reisnar von í heimasveit sinni, þar
sem sök hennar var á hvers manns
vörum, og heima fyrir var hún undir
stöðugu eftirliti og ekki ólíklegt, að
hún hafi einn og annan hátt verið
minnt á það nær daglega, hvað henni
hafði orðið á. Hafði hún nú uppi ráða
gerðir um að skrifa Hákoni, segja
honum allt af létta um glöp sín og
leita fyrirgefningar hans. Taldi hún
enda merki um hið mesta stöðug-
lyndi og staðföstustu tryggð, ef svo
ólíklega vildi til, að Hákon riftaði
ekki heitum þeirra. En það hefur
engan veginn verið árennilegt að
skrifa honum, úr því sem komið var,
enda dróst það nokkuð.
Degi fyrir Jónsmessu vorið 1821
kom Hákon heim úr Bessastaðaskóta
að loknu námi með góðum vitnis-
burði. „Var hann þá nær tvítugur,
hár vexti og sterkur að afli, en eigi
um það jafnoki föður síns, og þó
líktist hann honum minna í öðru . . .
ei heldur til umgengni né
kænsku". Hann var líka „lítt keppinn
352
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ