Tíminn Sunnudagsblað - 19.04.1964, Blaðsíða 20

Staðarhóll.
Ljósmynd: Páll Jónsson.
an, og seldi séra Þorleifur Páli Reyk-
hóla fyrir 60 hundruð í jörðum og
20 hundruð í lausafé, fylgdi og kaup-
unum fullkomið afsalsbréf. Talið var,
að skruddan, sem Páll tók úr altar-
inu í Reykhólakirkju, hafi verið
galdraskræða, sem séra Þorleifur
hafði til afnota.
Ormur Sturluson kom út með lög-
sögn 1568. Tóku þeir Páll þá að
hreyfa Möðruvallarerfðamálum, en
Jón sýslumaður Marteinsson stóð á
móti þeim sem fyrr, og varð af mikið
þras og málaferli. Fóru þeir þá utan,
Páll og Ormur, og túlkuðu mál sín
fyrir konungi. Var þá sá samningur
um arfinn, að fyrri konu böm Þor-
leifs á Möðruvöllum skyldu hafa
hann hálfan, en seinni konu börn
hans með húsfrú Sólveigu hálfan, en
Möðruvelli skyldi Páll hafa utan
skipta, því að Páll sýndi bréf, undir
ritað af Þorleifi, þar sem hann gaf
Helgu Aradóttur Möðruvelli. Komu
þeir félagar út 1569, og voru gerð
skipti á jarðagóssinu á Bessastöðum
af Kristófer Valkendorf, Gísla bisk-
upi Jónssyni, Eggert Hannessyni lög-
manni ogf leiri.
Þá er þeir Páli og Ormur voru í
Kaupmannahöfn vegna erfðamálanna,
hafði Páll látið stórmennskulega og
heitið Valkendorf miklum gæðum á
sinn garð, sem væri einn hinn mynd-
arlegasti á öllu fsiandi. Svo bar til
1569, nokkru eftir að þeir félagar
Páll og Ormur voru heim komnir, að
skip bar að landi við Bæ á Rauða-
sandi, en þar bjó Eggert lögmað-
ur Hannesson, mikill óvildarmaður
Páls Jónssonar. Valkendorf hirð-
stjóri fór af skipsfjöl að Bæ til Egg
erts og fékk hjá honum allan farar-
beina og fylgd suður að Bessastöð-
um. Þegar höfðingjarnir riðu um
Saurbæ, vildi Valkendorf hirðstjóri
heimsækja Pál bónda. Eggert lög-
maður fékk þeim til fylgdar kunnug-
an mann úr sveitinni og sagði hon-
um að fara með þá yfir fúaflóana,
þar sem þeir væru blautastir. Lágu
nú hestarnir drjúgum í, og varð að
draga þá upp úr öðru hvoru. Þegar
þeir komu loksins heim að Staðar-
hóli, var Páll ekki heima. Spurði þá
Vaikendorf hirðstjóri, hvar stofa
Páls væri. Benti Eggert lögmaður á
ljóta tóft og taldi, að þar myndi
stofa Páls vera. Þótti hirðstjóra held
ur óhöfðinglegt á garði Páls og allt
öðru vísi heldur en Páll lýsti höfð-
ingjasetri sínu úti í Kaupmannahöfn.
Um 1570 fluttist Páll á Reykhóla,
eignarjörð sína og bjó þar siðan til
æviloka.
1592 varð hann sýslumaður í ísa-
fjarðarsýslu og hélt sýslunni til dauða
dags.
Eftir að Páíl fluttist að Reykhól-
um, fór sambúð hans og húsfrú
Helgu heldur að kólna og varð með
tímanum, að fullum fjandskap. Bæðl
voru þau drambsöm, stórlynd og
ráðrík. Vildi Ilelga ráða yfir eign-
um sínum, er hún hafði erft eftir
foreldra sína, en þær voru miklu
meiri en efni Páls. Spunnust út af
þessu og ýmsu öðru langvinnar erj-
ur milli þeirra hjóna, sem enduðu
með því, að þau skildu að borði og
sæng. Fór þá Páll að hugsa sér til
hreyfings. Vildi hann gjarna ná í
Halldóru, dóttur Guðbrands Þorláks-
sonar Hólabiskups, og skrifaði því
biskupi bréf og skaut nokkrum vís
um inn í, meðal annars þessari:
Þó harður einn hafði orðið,
út af leysi ég hnútinn,
meiri hættu hverri,
hnútinn leysi ég út af,
vill guð unna elli
út af leysi ég hnútinn,
bundinn hart að hendi,
hnútinn leysi ég út af.
Og þessa:
Má ég hvorki mas né raup
mæla ungum svanna.
Þó mun loðið lifrar kaup
leggja fátt til manna.
Þar eftir þá fann Páll biskup og
leitaði ráðahags við Halldóru bisk-
upsdóttur, svaraði biskup:
356
T t M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ