Tíminn Sunnudagsblað - 19.04.1964, Blaðsíða 14

(
»Sar. Samt var ekki örvænt um, að
í ílfheiður kynni að vera enn á laus-
i -jm kjala, þó að hann hefði illan bif-
ör á Hálfdani, og þess vegna bað
hann Grím að gefa því gætur fyrir
sig, þegar hann kæmi að Möðrufelli,
hvert nokkur samdráttur myndi vera
á milli þeirra. En Grímur var ekki
dyggur njósnarmaður og lézt elckert
um þetta vita.
Annað bar líka til tíðinda þetta
sumar: Sigríður í Möðrufelli tók að
gildna um lífið, og er skemmst af
því að segja, að hún þrútnaði þeim
mun meir sem lengra leið. Hér var
illt í efni: Stúlkan var sýnilega hald-
ín meinlætum. Það var algengur sjúk-
dómur, sem varð mörgum að aldur-
tila, en olli öðrum langvinnum harm-
kvælum, þó að ekki fengju þeir bana
af. Hinn margvísi íaðir hennar, sem
meðal annars hafði gluggað talsvert
í rit læknisfróðra manna, gerðist all-
áhyggjufullur um hennar hagó Sjálf
var Sigríður fálát og hnuggin. sem
von var — ungri stúlku, sem bíður
brúðguma síns í festum, hnykkir við
slíkan heilsubrest.
Sú var þó bót í máli, að Möðrufells-
hjón og dætur þeirra heyrðu ekki,
hvað talað var í sveitinni þetta sum-
ar. Það er alkunna, að margir eru
fúsir til þess að virða allt á versta
veg, og svo fór einnig hér. Á fjórða
tug ára hafði séra Jón að fremsta
megni leitazt við að ltenna fólki í
Grundarþingum þær dyggðir, er prýða
mega góða menn — brýnt fyrir
því, að það ætti að vera frómt í
þönkum sínum og grandvart í orðum
sínum. En nú kom upp úr kafinu,
að það hafði ekki tileinkað sér þess-
ar manndyggðir betur en svo, að
maður sagði manni, að Sigríður prest.s
dóttir væri ólétt. Og slík var ill-
kvittnin, að margur gat ekki látið
vera að hlakka vfir því, að slíkt
skyldi henda á þeim bæ. Þeir, sem
sætt höfðu harðri typtun af séra
Jóni fyrir sams konar brot, iðuðu í
skinninu af ánægju.
En heima í Möðrufelli bar enginn
sér slíkt í munn — nema þá með
mestu launung. Sá var vandfundinn,
er treystist til þess að víkja að þessu
upp í opið geðið á séra Jóni- Og þó
kom hann um síðir.
Sagan segir, að dag nokkurn hafi
séra HallgrímUr Thorlacius riðið '
Möðrufell til fundar við séra Jón,
er tók honum hið .'bezta. Ræddust
þeir margt við. En þegar séra Jón
ætlaði að fylgja gesti sínum á hest,
mælti séra Hallgrímur allt í einu:
„Er það satt, að hún Sigríður, dótt-
ir þín, sé ólétt?“
Þessi spurning kom flatt á séra
Jón. I-Iann hljóðnaði við, en spurði
síðan hvatskeytlega:
„Hver segir það?“
„Skiptu þér ekki af því, hver seg-
tr það, maður“ svaraði séra Hall-
grímur. ,Láttu hana ekki gjalda orða
minna, en taktu til föðurdyggðanna.“
Að svo mæltu snaraðist hann á bas
og reið brott, en séra Jón gekk inn,
hryggur og reiður.
Fátt er vitað um það, sem gerðiat
eftir þessa heimsókn séra Hallgríms
í Miklagarði- En hjá því fer varla, að
séra Jóni hafi orðið mikið um og
hart hafi verið að Sigríði gengið.
Og hvort sem hún gekkst ljúflega
eða treglega við sannleikanum, þá
hlaut hún að játa, að hún væri van-
fær. Það voru bitur tíðindi fyrir
hinn dyggðaríka föður hennar, en
hitt tók þó út yfir allan þjófabálk, að
sá, sem hafði gert henni barnið, var
annar vinnumannanna á prestsetrinu,
Jóhannes Kristjánsson frá Björk.
Hann hafði prestur tekið ungan á
heimili sitt og sett á hann mikið
traust. En nú vitnaðist það, að hann
hafði alið snák við brjóst sér: Hann
var hinn argasti drottinssvikari. Það
var fátt til, er hann gat verra geit
en spjalla dóttur húsbónda síns, fastn-
aða stúlku.
Nú urðu snögg umskipti í Möðru-
felli. Drottinsvikarinn var tafarlaust
rekinn bsott, því að auðvitað korn
ekki til mála, að hann væri nóttu
lengur undir sama þaki og prestur
og dóttir hans. Er það í munnmæl-
um, að hann hafi farið þaðan eftir
hinar þyngstu ávítur, er mannleg
tunga fær veitt, og ekki með annað
meðferðis "en larfa þá, er hann stóð
í, því að allt, sem hann hafði eignazt
í vistinni á liðnum árum tók prestur
í meyjarspjöll — að því er virðist
án dóms og laga. Kunnugt er, að
prestur átti bók, þar sem í voru
rituð viðurlög við margs konar brot-
um, og þar voru meðal a,nnars á-
kvæði laga um það, hverju varðað
hafði á liðnum öldum, ef góðra manna
dætur voru krenktar og sviptar sóma
sínum. Nú kom sú vitneskja að
haldi.
Hin vanfæra stúlka átti ekki held
ur sjö dagana sæla. Hún var rek-
in úr rekkju þeirri, þar sem hún
hafði drýgt svo óheyrilega synd, og
látin sofa framvegis í rúmi systra
sinna. Þeim var aftur á móti treyst
tii þess að sofa tveimur saman i
frambænum. Meinlætasjúklingurinn,
sem allir höfðu aumkað, var nú skot
spónn foreldra og systra: Sigríður
hafði fellt óbærilega smán á hið
virðulega prestsheimili. Maddaman
var miður sin af sorg og hugraun —
presturinn nötraði af reiði. Hann
var ekki sá trúníðingur, að hann
kenndi sköpulagi mannskepnunnar
um slíka hluti og varpaði þar með
sökinni á sjálfan skaparann eins og
flugumaður sá, sem hann hafði eitt
sinn átt í höggi við út af smáritun-
um: Það var dóttir hans, sem hafði
látið glepjast af fláræði djöfulsins til
syndar, sem lieilög ritning lagði við
„með ljósum orðum hið sama bann,
sem við hver önnur verstu illræðis-
verk“. Þess hlaut hún að gjalda.
Enginn gat skotið sér undan refsi-
vendi réttlætisins.
Samt voru þeir til, er enn virtist
nokkurs vert um Sigríði. Páll á
Munkaþverá sagði það fullum fetum
vestan Eyjafjarðarár, að hann vildi
feginn þiggja hana, þótt vanfær væri.
En ekki er þess þó getið, að hann
færi þess á flot við föður hennar,
enda var hvort tveggja, að hann mu.n
ekki hafa verið líklegur til þess að
fallast á slíkt, þrátt fyrir niðurlæg-
ingu stúlkunnar, ’og Sigríður sjálf
frábitin Páli, þótt festarmaður henn-
ar, Hákon Espólín, sneri baki við
henni.
VIII.
í septembermánuði var tekið að búa
Hálfdan til suðurferðar, og upp úr
ittiðjum mánuðinum reið séra Jón
sjálfur með honum vestur í Skaga-
fjörð. Tók hann í þeirri ferð gist-
ingu í Goðdölum hjá séra Einaii
Thorlaciusi tengdasyni sínum, og hef-
ur erindið sjálfsagt meðfram verið
að segja lionum og Margréti, hversu
högum var komið í Möðrufelli. Það-
an fór hann vestur í Húnavatnssýslu
erinda sinna, en sneri síðan heim.
Ekki gat hann þó setið lengi um kyrrt.
Hann varð að fara út að Laufási í
brúðkaupsveizlu fyrrverandi vinnu-
manns síns, eins hinna trúu þjóna.
Litlu síðar var önnur brúðkaups-
veizla á Munkaþverá — auk þess voru
embættisverk heima fyrir: Messur,
jarðarfarir og skírnir.
Og enn var í fleira að snúast:
Deilur prests við Magnús Stephensen
út af sálmarbókarviðbætinum höfðu
náð hámarki, og einmitt um þetta
leyti tók hann rögg á sig og svaraði
síðasta bréfinu, er borizt hafði úr
Viðey. Og nú fjölyrðir séra Jón ekki
um það, hve „sitt frelsi í að þenkja
og trúa sé stórt-“ Sá vegur, sem hann
hlýtur að ganga, er þvert á móti af-
markaður, svo að þar verður hvergi
út af vikið:
„Eftir ritningunni veit ég mig ekki
hafa meira frelsi til að trúa liverju
ég vil, en lifa, hvernig ég vil. Guð
hefur sett lög, svo vel fyrir trú mína
sem siðferði. Vér prestar eigum að
vera úthrópendur þessara laga og
upphvetjendur fólksins að hlýða
þeim. Dómurinn er afsagður í drott-
ins orði, ef ekki er svo vel trúað
sem lifað rétt.“
Þannig liðu haustvikurnar. Þeim
fylgdi önn og stríð, sorg og sárindi.
Ekki kom til mála að láta undan síga.
Hann varð að ganga veg sinn á enda,
hvort sem honum var það ljúft eða
leitt. Það væri ekki með ólíkindum,
þótt honum hafi þessar vikur stund-
um orðið hugsað með nokkurri
beiskju til sálmsins um skylduna, sem
350
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ