Morgunblaðið - 11.08.2004, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 11. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
G
runnskólakennarar
hafa boðað verkfall 20.
september nk. Kjara-
deila þeirra við sveit-
arfélögin er bæði hörð
og snúin. Inn í deiluna blandast
ágreiningur um túlkun á eldri
samningi sem rann úr gildi í vor.
Kennarar telja sig óbundna af
þeirri kjarastefnu sem mótuð var í
samningum ASÍ-félaganna og
Samtaka atvinnulífsins snemma á
árinu. Ljóst er að félög opinberra
starfsmanna, sem nær öll eiga eftir
að ljúka samningum, horfa mjög til
niðurstöðu þessarar kjaradeilu.
Kjarasamningurinn sem grunn-
skólakennarar og sveitarfélögin
gerðu í ársbyrjun 2001 hefur alla
tíð verið umdeildur meðal kennara.
Það sést kannski best á því að að-
eins 59% kennara samþykktu
samninginn. Sumir af þeim sem
lýstu andstöðu við samninginn
sögðu opinberlega að samninga-
nefnd kennara hefði samið af sér.
Eitt af því sem endurspeglar
þessa óánægju er að allmörg
dómsmál risu vegna túlkunar
samningsins. Kennarar hafa unnið
þessi mál með einni undantekn-
ingu. Málaferlum er ekki lokið því
að a.m.k. eitt dómsmál er í und-
irbúningi.
Mestur tími hefur farið í
deilur um gamla samninginn
Óánægjan með þennan samning
hefur sett mark sitt á viðræður um
gerð nýs samnings. Þannig fór
stærstur hluti samningavinnunnar
í vor í að ræða framkvæmd samn-
ings og hvort ástæða væri til að
setja ný ákvæði í kjarasamninginn
sem tækju af öll tvímæli um hvern-
ig ætti að framkvæma þau atriði
sem um er deilt. Enn er ekki kom-
in niðurstaða í þeim efnum.
Til að skilja þessar deilur, sem
aðallega snúast um vinnutíma
kennara, er nauðsynlegt að fara í
dálitla sögulega upprifjun. Kjara-
samningar grunnskólakennara
hafa í gegnum árin verið gagn-
rýndir fyrir að vera miðstýrðir og
ósveigjanlegir. Í þeim
var að finna nákvæmar
skilgreiningar á vinnu-
tíma, þ.e. hvað kennari
átti að verja löngum
tíma í kennslu, undir-
búning o.s.frv. Svig-
rúm skólastjóra til að
stýra vinnu kennara
var aðeins 3 klukkutímar á viku, en
annað var niðurneglt í kjarasamn-
ingi. Margir hafa haldið því fram
að þessi ósveigjanlegi kjarasamn-
ingur hafi hamlað eðlilegri
framþróun í skólastarfi.
Í kjarasamningnum sem gerður
var 2001 féllst forysta kennara á
að koma til móts við þessa gagn-
rýni. Skólastjórar fengu aukið
svigrúm til að stýra vinnu kennara
eða 9,14 klukkutíma á viku í stað 3
klukkutíma áður. Þessi breyting og
fleiri sem lúta að vinnutíma hefur
valdið ágreiningi.
Hvernig á að
stýra vinnutímanum?
Birgir Björn Sigurjónsson, for-
stöðumaður kjaraþróunardeildar
Reykjavíkurborgar sem stýrir við-
ræðunum við grunnskólakennara
fyrir hönd sveitarfélaganna, segist
telja að viðræður um þessi mál í
vor, sem voru undir stjórn rík-
issáttasemjara, hafi leitt í ljós að
ágreiningur um framkvæmd samn-
ingsins varðaði ekki samningsað-
ilana beint heldur frekar hvernig
samningurinn hafi verið fram-
kvæmdur í einstökum skólum.
Sveitarfélögin séu tilbúin að ræða
það á vettvangi samstarfsnefnda.
„Af hálfu Kennarasambandsins
vildu menn kannski hverfa dálítið
til baka, að vissu marki, hvað varð-
aði vinnutímamál og draga úr
verkstjórn sem skólastjórar hafa
yfir vinnutíma kennara. Verkstjórn
skólastjóra yfir vinnu kennara er
með því allra minnsta sem þekkist
í vinnurétti á Íslandi. Almennt
tíðkast að launamaðurinn mætir á
sinn vinnustað og selur sína vinnu,
hvort sem það er verkamaður eða
lögfræðingur og vinnuveitandinn
getur ráðstafað hans vinnutíma
eftir sínu mati. Auðvitað gerir
hann það gjarnan í samráði við
starfsmann þannig að það leiði til
skilvirkrar vinnu.“
Birgir Björn segir að í síðustu
samningum hafi verið stigin mik-
ilvæg skref í þá átt að auka
bundna viðveru kennara í skólun-
um. „Það var auðheyrt á kennurum
í vor að þeir vildu draga úr þessu á
nýjan leik.“
Mikil miðstýring
Eiríkur Jónsson, formaður
Kennarasambandsins, segir það
rangt að kennarar vilji breyta
vinnutímaskilgreiningum
til fyrra fyrirkomulags.
Þeir séu ekki að krefjast
þess að dregið verði úr
verkstjórnarvaldi skóla-
stjóra. Þeir vilji endur-
skilgreina verkstjórnar-
þáttinn en ekki draga úr
honum. Málið snúist um
að kröfur til kennara um undirbún-
ing og úrvinnslu séu sífellt að
aukast. Núverandi samningur gefi
kennurum ekki nægilegt færi á að
mæta þessum kröfum. Hann segir
að kennarar vilji bregðast við
þessu með því að lækka kennslu-
skylduna til samræmis við það sem
er í framhaldsskól
kennsluskylda fram
kennara sé talsvert min
ara í grunnskólum.
Eiríkur segir að ald
ist nein sátt um vinn
ingarnar sem samið v
og kennir sveitarfélö
„Rótin að því hvers v
deilur eru svona harða
ur finnst að launanefn
laganna hafi breytt
samningnum eftir að
undirritaðir. Þegar s
voru undirritaðir voru
sem dreifstýringarsam
sem væri verið að flyt
skólana og þar sem væ
auka verkstjórnarvald
og gefa þeim færi á að
skólastarf eftir þörfum
eins skóla. Ég tel mig
reynslu af svona málum
aldrei upplifað aðra ei
ingu eins og sveitarf
stundað undanfarin ár
fá margir hverjir ekki
framkvæma samningi
anda sem hann var un
Það er oft talað um að
miðstýring hjá ríkinu,
bara hégómi miðað við
stundað þarna.“
Birgir Björn segir a
að af hálfu launanefn
Sambands íslenskra s
sé ekki um neina mið
ræða. Grunnskólarnir
móti dýrustu stofnanir
arfélögin reka og því k
að einstök sveitarfélö
sig knúin til þess að v
varðandi útgjöld til han
Krefjast lækk
á kennslusky
Í síðustu kjarasamn
gerðar breytingar á ken
Almennur grunnskólak
að kenna 28 tíma á vi
ára starf minnkaði ken
um eina kennslustund.
aldur bætist þrjár
kennsluafsláttinn og f
ára aldur, en þá er ken
komin niður í 19 stun
nefnd sveitarfélaganna
Grunnskólakennarar hafa boðað v
Telja sig
óbundna af
kjarastefnu
ASÍ
Í kjaradeilu grunnskólakennara og sveitar-
félaganna er ekki bara deilt um kröfur
kennara heldur einnig um framkvæmd
samningsins sem gerður var 2001. Egill
Ólafsson telur að deilan sé snúin m.a. vegna
þess að hún getur haft áhrif á aðra samn-
inga opinberra starfsmanna.
Deilur hafa staðið um fr
myndinni takast í hendu
og Eiríkur Jónsson, form
Þórir Einarsson, fyrrve
) *+ &&$,
!  " 2!
 ) *+ &&&,
!  " 
  !!# " !  " %  Síðasta verk-
fall grunn-
skólakennara
stóð yfir í átta
vikur
SPRENGJUR Á VÍÐAVANGI
Í Morgunblaðinu í gær var fráþví sagt, að yfir átta hundruðsprengjur hefðu fundizt við
leit á fyrrverandi skotæfinga-
svæði bandaríska varnarliðsins á
Vogaheiði á Reykjanesi í sumar
og fyrrasumar. Þessar sprengjur
hafa verið gerðar óvirkar.
En jafnframt segir Gylfi Geirs-
son, yfirmaður sprengjudeildar
Landhelgisgæzlunnar, að það sé
margra ára verk að kemba svæðið
og hann telur jafnframt ólíklegt
að takast muni að finna allar
sprengjur, sem þarna liggi í gjót-
um.
Þetta er alvarlegt mál. Í fyrsta
lagi vekur það furðu, að varnarlið-
ið skuli yfirleitt á árum áður hafa
stundað æfingar á þessu svæði
með alvöru sprengjur. Í öðru lagi
vekur það spurningar, hvers
vegna varnarliðið sjálft hefur ekki
fyrir löngu hreinsað þessar
sprengjur upp. Raunar kemur
fram hér í blaðinu í gær, að varn-
arliðið hafi stundað slíkt hreins-
unarstarf tvisvar sinnum á síðustu
tveimur áratugum. En það hefur
greinilega ekki verið nógu vel gert
úr því að íslenzkir sérfræðingar
hafa fundið 800 sprengjur í sumar
og fyrrasumar og telja jafnframt
margra ára vinnu eftir.
Bandaríkjamenn geta ekki leyft
sér að skilja eftir lífshættulegar
sprengjur á landsvæðum, sem nú
eru að verða útivistarsvæði al-
mennings. Það er áleitin spurn-
ing, hvort hér þurfi ekki að taka til
hendi af margfalt meiri krafti en
þó hefur verið gert til þessa.
AFREKSKONA
Viktoría Áskelsdóttir lauk ígær 62 kílómetra sundi yfir
Breiðafjörð en hún hóf sundið
frá Lambanesi á Barðaströnd
seinni hluta júlímánaðar. Þessi
afrekskona lagði í þetta sund til
þess að vekja athygli á Barna-
hjálp Sameinuðu þjóðanna og
starfi hennar hér á Íslandi.
Afrek Viktoríu að synda þessa
leið er mikið og aðdáunarvert af
hvílíkri rósemi og hógværð hún
talar um það.
En það er ekki síður athygl-
isvert hvers vegna hún syndir.
Örlög milljóna barna um allan
heim eru slík að í raun og veru
er ekki hægt að horfast í augu
við þau. Hinar ríku þjóðir heims
geta einungis horft framan í
sjálfa sig á meðan milljónir
barna líða hungur og ólýsanlegar
hörmungar með því að víkja
hugsunum um örlög barnanna
frá sér.
Starf Barnahjálpar Sameinuðu
þjóðanna er m.a. fólgið í því að
sjá til þess að þeir sem betur
mega sín í okkar veröld geti ekki
gleymt eða horft fram hjá hlut-
skipti barnanna.
Sund Viktoríu Áskelsdóttur
minnir okkur á að Barnahjálp
Sameinuðu þjóðanna hefur hafið
skipulega starfsemi hér og að við
hljótum að láta eitthvað af auði
okkar af hendi rakna til þessara
barna.
HRYÐJUVERKUM HÓTAÐ Í DANMÖRKU
Síðustu daga hafa komið framfréttir um að hópur íraskra
hryðjuverkamanna hafi hótað
hryðjuverkum í Danmörku verði
liðsafli Dana í Írak ekki kallaður
heim. Sérstaklega var hótað bíl-
sprengjum.
Í samtölum, sem fréttaritari
sjónvarpsins átti við fólk á förnum
vegi í Kaupmannahöfn í gær, var
ekki að sjá að hinn almenni borg-
ari í Danmörku tæki þessa hótun
alvarlega.
Áður hefur hótunum verið beint
að Norðmönnum m.a. vegna
margvíslegs samstarfs þeirra við
Bandaríkjamenn.
Það er ekki ástæða til að taka
slíkum hótunum af léttúð. Alþjóð-
legir hryðjuverkamenn hafa hvað
eftir annað sýnt að þeir hafa burði
til þess að standa fyrir mjög alvar-
legum glæpaverkum eins og m.a.
kom í ljós á Spáni og að sjálfsögðu
áður í Bandaríkjunum. Það er alls
ekki hægt að útiloka þann mögu-
leika að þeir láti til skarar skríða á
hinum friðsælu Norðurlöndum.
Það er heldur ekki hægt að loka
augunum fyrir því, að þeir gætu
beitt sér fyrir aðgerðum af ein-
hverju tagi hér á Íslandi. Jafnvel
þótt vel sé fylgzt með þeim sem
koma til Norðurlandanna í gegn-
um Schengen-samstarfið er hætt
við að Norðurlöndin öll vegna
langvarandi friðsældar hafi ekki
nægilega vakandi auga með því
sem gerist á þeirra landsvæðum.
Hins vegar er ljóst að bæði Norð-
menn og Svíar eru vel vopnum
búnir þannig að sveitir hryðju-
verkamanna kæmu ekki að tómum
kofunum í þeim tveimur löndum í
það minnsta. Björn Bjarnason,
dómsmálaráðherra, hefur beitt sér
fyrir eflingu sérsveita lögreglunn-
ar, sem er alla vega skref í rétta
átt.
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr er þetta sú veröld, sem við lif-
um í um þessar mundir. Það væri
barnaskapur að halda að við Ís-
lendingar og við Norðurlandabúar
gætum búizt við því að verða látnir
í friði.