Morgunblaðið - 11.08.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. ÁGÚST 2004 23
Í AÐALSKIPULAGI
Reykjavíkur er lögð áhersla á
þéttingu byggðar. Víða eru
menn að vakna til vitundar
um verðmæti
lands, að útþensla
nýrra úthverfa
getur ekki gengið
endalaust vilji
menn leggja
áherslu á góða
nýtingu ýmissa
grunnþátta í
borgum, almenn-
ingssamgöngur
o.fl. En þétting
byggðar getur
verið vand-
meðfarin þó að
flestir séu sam-
mála um að með
tilliti til hags-
muna heildar-
innar sé hún
skynsamleg. Það
vill nefnilega oft
verða þannig að
þegar til kast-
anna kemur
finnst fólki í lagi
að þétta byggð,
bara á meðan það
er ekki nálægt
því eða í þess
nánasta umhverfi.
Því miður fer alltof lítil al-
menn umræða fram um skipu-
lagsmál, þó á því séu nokkrar
ánægjulegar undantekningar,
s.s. umræða um Vatnsmýrina
vegna flugvallarkosninga,
uppbyggingu í Kvos vegna
Tónlistar- og ráðstefnuhúss
og flutning Hringbrautar.
Faglega umræðan vill ein-
skorðast við faghópana í stað
þess að arkitektar, skipulags-
fræðingar og stjórnmálamenn
sem fjalla um skipulagsmál
efni sameiginlega til umræðu
við almenning um skipulag og
nánasta umhverfi okkar.
Sú umræða sem orðið hefur
í tengslum við skipulagsvinnu
á svæði sem afmarkast af
Njálsgötu, Snorrabraut,
Grettisgötu og Rauðarárstíg
er athyglisverð út frá skipu-
lagslegum sjónarmiðum. Þar
var leitað til borgaryfirvalda
um að fá leyfi til að byggja
upp og þétta byggð á svæðinu,
sem hefði getað falið í sér
mögulegt niðurrif á gamla
Austurbæjarbíói. Skipulags-
nefnd ákvað að setja af stað
vinnu við reitinn til að kanna
hvernig best væri að þétta
byggð með góðum hætti þann-
ig að vel færi í umhverfinu.
Engin ákvörðun lá þá fyrir um
hvað yrði með bíóhúsið enda
vinnan rétt að hefjast. Eftir
forkynningu á málinu komu
margar athugasemdir frá íbú-
um í næsta nágrenni og öðr-
um hagsmunaaðilum. Rauði
þráðurinn í þeim athugasemd-
um var ósk um að borgaryf-
irvöld heimiluðu ekki niðurrif
Austurbæjarbíós. Þau rök
sem sett voru fram lutu að
menningarsögulegu gildi
hússins og sérstæðum arki-
tektúr auk þess sem ýmsir
íbúar í næsta nágrenni höfðu
áhyggjur af hæð nýs húss sem
skyggja myndi á garða og
hafa mikil áhrif í umhverfinu.
Ýmsar aðrar athugasemdir
komu einnig en flestar fjöll-
uðu þó um bíóhúsið sjálft. Nú
er það þannig að skipulags-
nefnd horfir á málið út frá
skipulagslegum sjónarmiðum
og það er hennar ákvörðun að
heimila niðurrif og uppbygg-
ingu eða að heimila ekki að
húsið sé rifið. Sú ákvörðun fel-
ur ekki í sér neinar skuldbind-
ingar fyrir borgaryfirvöld.
Sem skipulagsyfirvöld getum
við tekið hvora afstöðuna sem
er án þess að það feli í sér
skuldbindingar af okkar hálfu.
Menn eiga ekki rétt á að rífa
hús en eiga heldur enga hönk
upp í bakið á Reykjavík-
urborg þó það sé
ekki heimilað.
Húsið sjálft
Nokkur ár eru
liðin síðan Sam-
bíóin gáfust upp
á rekstri bíósins
og í seinni tíð
hefur húsið verið
notað undir ýms-
ar uppákomur
tengdar leiklist
og tónleikum.
Lengi hefur því
ríkt óvissa um
framtíð hússins
og þó engum
dyljist að Aust-
urbæjarbíó eigi
sér merka sögu
og að arkitekt-
úrinn sé sér-
stakur, réttlætir
hvort tveggja
eitt og sér tæp-
lega að húsið
verði friðað. Til
að arkitektúrinn
njóti sín þarf að
gera mikið fyrir
húsið og færa það í fyrra horf
með umtalsverðum kostnaði.
Mörg önnur hús hafa tekið við
fyrra hlutverki þess s.s. Borg-
arleikhús, Gamla Bíó, Ýmir og
Salurinn í Kópavogi. Þótt hús-
ið nýtist vissulega vel fyrir
ýmsar skemmtisýningar,
söngleiki og annað, þá verður
húsið ekki aftur menningar-
hús af sjálfu sér þótt það verði
friðað.
Hygg ég að eigendur húss-
ins séu þegar farnir að hugsa
fyrir nýtingu þess en bæði
borgarstjóri og formaður
Menningarmálanefndar hafa
sagt að ekki sé á dagskrá að
borgin komi að rekstri hússins
í framtíðinni. Enda stendur
Reykjavíkurborg nú að und-
irbúningi byggingar nýs
glæsilegs tónlistar- og ráð-
stefnuhúss í miðborginni.
Ný tillaga
Eftir að hafa farið yfir öll rök
málsins, vegið þau og metið
mun undirrituð leggja fram
nýja tillögu að skipulagi á
reitnum. Þar er ekki heimilað
niðurrif Austurbæjarbíós en
þó gert ráð fyrir þéttingu
byggðar á reitnum. Þannig er
gert ráð fyrir lágreistri
tveggja til þriggja hæða sam-
felldri húsaröð á reit sem er á
milli Snorrabrautar og Rauð-
arárstígs, norðan Njálsgötu í
takt við byggðina við Njáls-
götu og Grettisgötu. Bygging-
arreitur er færður nær Njáls-
götu en var í eldri tillögu og
nýbygging lækkuð m.a. til að
tryggja áfram birtuskilyrði í
suðurgörðum húsa við Grett-
isgötu. Haldið er í hluta
græns svæðis austast á reitn-
um næst Rauðarárstíg og það
endurgert. Græna svæðinu
verður þannig gert til góða til
að gera það meira aðlaðandi
og auka í leiðinni nýtingu þess
m.a. fyrir börn í nágrenninu.
Þannig breytt mun hin nýja
tillaga væntanlega fara í
grenndarkynningu til hags-
munaaðila á svæðinu og er
vonandi að sæmileg sátt náist
um skipulagið í framhaldinu.
Skipulags-
mál og Austur-
bæjarbíó
Eftir Steinunni Valdísi
Óskarsdóttur
Steinunn Valdís
Óskarsdóttir
’Eftir að hafafarið yfir öll rök
málsins, vegið
þau og metið
mun undirrituð
leggja fram nýja
tillögu að skipu-
lagi á reitnum. ‘
Höfundur er formaður skipu-
lags- og byggingarnefndar
Reykjavíkurborgar og borg-
arfulltrúi R-listans.
lunum, en
mhaldsskóla-
nni en kenn-
rei hafi tek-
nutímabreyt-
var um 2001
gunum um.
egna þessar
ar er að okk-
nd sveitarfé-
túlkunum á
ð þeir voru
amningarnir
þeir kynntir
mningar þar
tja vald út í
æri verið að
skólastjóra
ð skipuleggja
m hvers og
g hafa langa
m og ég hef
ins miðstýr-
félögin hafa
r. Skólarnir
frelsi til að
inn í þeim
ndirritaður í.
það sé mikil
, en hún er
ð það sem er
aftur á móti
darinnar og
sveitarfélaga
ðstýringu að
séu aftur á
r sem sveit-
unni að vera
g hafi talið
vera á verði
ns.
unar
yldu
ningum voru
nnsluskyldu.
kennari þarf
iku. Eftir 15
nnsluskyldan
. Við 55 ára
stundir við
fimm við 60
nnsluskyldan
ndir. Launa-
óskaði í síð-
ustu samningum eftir að dregið
yrði úr kennsluafslætti kennara.
Þessu hafnaði samninganefnd
kennara í fyrstu, en féllst að lokum
á að gefa eftir þessa eina klukku-
stund sem kennarar fá eftir 15 ára
starfsaldur gegn launahækkunum.
Ekki var hróflað við kennsluaf-
slættinum hjá elstu kennurunum,
en hins vegar var sett í samninginn
ákvæði um að hluti af kennsluaf-
slætti þeirra yrði unninn undir
verkstjórn skólastjóra. Deilurnar í
vor um framkvæmd samningsins
tengjast að nokkru leyti þessum
breytingum.
Kennarar leggja mikla áherslu á
að í nýjum kjarasamningi verði
kennsluskyldan lækkuð og telja að
það geti m.a. orðið til að leysa
ágreininginn um vinnutímamálin.
Sveitarfélögin hafa hins vegar ekki
fallist á þetta. Þau benda á að
þessu fylgi verulegur kostnaður.
Birgir Björn segist ekki sjá annað
en að gildandi ákvæði um kennslu-
skyldu séu í góðu samræmi við
þarfir grunnskólans. Hann segir að
sveitarfélögin séu eftir sem áður
tilbúin til að ræða kennsluskylduna
eins og aðra þætti samningsins.
Laun framhaldsskólakennara
hafa hækkað meira
Síðasti kjarasamningur fól í sér
verulega hækkun á taxtalaunum
grunnskólakennara. Þegar samn-
ingarnir voru gerðir, í janúar 2001,
voru þeir með um 132 þúsund
krónur að meðaltali í grunnlaun á
mánuði, en um síðustu áramót
námu grunnlaunin 215 þúsund
krónum. Þetta er um 62% hækkun.
Þetta segir hins vegar ekki alla
söguna því að heildarlaun kennara
hafa hækkað mun minna. Yfirvinna
kennara er talsvert breytileg. Hún
er mjög lítil yfir sumarið, en lang-
mest í maí og desember. Tölur
kjararannsóknarnefndar opinberra
starfsmanna sýna að heildarlaun
grunnskólakennara hafa hækkað
nálægt 20% frá árslokum 2000 til
ársloka 2003. Þetta er nokkru
meira en laun á almennum markaði
hafa hækkað á sama tíma, en þau
hafa hækkað um 18%. Heildarlaun
grunnskólakennara hafa hins vegar
ekki hækkað eins mikið og laun op-
inberra starfsmanna, en þau hafa
hækkað um rúmlega 25% að með-
altali.
Fróðlegt er að bera laun grunn-
skólakennara saman við laun fram-
haldsskólakennara, en þeir gerðu
kjarasamning árið 2001 eftir sjö
vikna verkfall. Grunnlaun fram-
haldsskólakennara hækkuðu á
tímabilinu um 71% og heildarlaun-
in hækkuðu um 51%.
Hafa ber í huga að yfirvinnu-
greiðslur grunnskólakennara hafa
að nokkru leyti lækkað vegna þess
að skólarnir eru nær allir orðnir
einsetnir. Við einsetninguna
minnka möguleikar kennara til að
vinna eftirvinnu. Staðan er allt
önnur í framhaldsskólunum, en
þeir eru yfirsetnir og kennsla
stendur yfir fram á kvöld.
Ætla sér að brjóta á
bak aftur kjarastefnu ASÍ
Grunnskólakennarar horfa tals-
vert til samnings framhaldsskóla-
kennara þegar þeir setja sér mark-
mið varðandi launabreytingar í
nýjum samningi. Þeir hafa einnig
bent á að samkvæmt launakönnun
Verslunarmannafélags
Reykjavíkur eru meðal-
mánaðarlaun fé-
lagsmanna VR 260 þús-
und krónur á mánuði.
Kennarar standa hins
vegar frammi fyrir því,
eins og allir aðrir op-
inberir starfsmenn, að búið er að
semja á almenna vinnumarkaðin-
um og þeir samningar gera ráð
fyrir rúmlega 15% kostnaðarhækk-
un á fjórum árum. Launanefnd
sveitarfélaganna hefur lýst því yfir
að sú kjarastefna sem mótuð hafi
verið með þessum samningum
skapi fordæmi fyrir samninga við
kennara. Eiríkur Jónsson segir að
kennarar hefðu ekki tekið neinn
þátt í að móta þessa stefnu og þeir
séu ekki bundnir af henni. Þeir
setji fram sjálfstæðar kjarakröfur
og berjist fyrir þeim.
Það er ljóst að mikið er í húfi
fyrir sveitarfélögin sem flest búa
við þröngan fjárhag. Þrýstingur er
á þau að fylgja þeirri kjarastefnu
sem félögin innan ASÍ og SA hafa
mótað. Nær allir opinberir starfs-
menn eiga eftir að semja. Takist
kennurum að semja um meira en
ASÍ er víst að önnur félög op-
inberra starfsmanna munu frekar
vilja taka mið af samningi kennara
en samningum ASÍ-félaganna.
Höfnuðu tilboði
sveitarfélaganna
Launanefnd sveitarfélaganna
lagði fram tilboð til kennara 5. maí
sl. en það varð ekki til þess að
skriður kæmist á viðræður því að
kennarar höfnuðu því. Í tilboðinu
lögðu sveitarfélögin áherslu á að
staðið yrði vörð um þá áfanga sem
náðust í samningnum 2001. Lagt
var til að laun byrjenda yrðu
hækkuð sérstaklega. Svokallaður
launapottur átti að stækka þannig
að hann yrði 10% af föstum mán-
aðarlaunum. Þá var lögð áhersla á
eflingu símenntunar og að ráðning-
arréttindi kennara yrðu endur-
skoðuð og þau felld út úr lögum.
Í tilboðinu var gert ráð fyrir að
kennarar gætu með vissum skil-
yrðum valið um að lækka kennslu-
skyldu um eina kennslustund.
„Tilboð okkar kvað á um heldur
meiri hækkanir en samið hefur
verið um á almennum markaði.
Það má segja að það sé í þriðja
skiptið í röð sem við erum að ljúka
samningi við kennara með meiri
hækkunum en nokkurn annan
starfsmannahóp hjá okkur. Það
hlýtur að orka tvímælis,“ segir
Birgir Björn.
Hann segir að sveitarfélögin hafi
talið að í síðustu samningum hafi
tekist að bæta kjör kennara þannig
að þau væru algerlega samkeppn-
isfær. Það hafi komið fram í því að
það séu ekki lengur nein vandamál
við að manna kennararastöður í
grunnskólana.
Kennarar benda aftur á móti á
að enn séu margir leiðbeinendur
án fullra kennararéttinda starfandi
í grunnskólunum. Til að breyta því
þurfi að hækka launin.
Birgir Björn segir að venjulega
þegar vinnuveitendur hafa samið
um launahækkanir umfram það
sem gerist á almennum markaði
hafi það yfirleitt verið gert á þeim
forsendum að verið væri að semja
á móti um hagræðingu af einhverju
tagi sem gagnast vinnuveitandan-
um. „Í þessum viðræðum eru
kennarar bæði með kröfu um að
draga úr stjórnarmöguleikum
vinnuveitandans á vinnunni og
draga úr þeirri kennslu sem menn
áttu að skila, en jafnframt að stór-
hækka launin.“
Skortir traust milli manna
Eiríkur segir að eitt af því sem
hamli árangri í viðræðunum sé að
það skorti algerlega á „gagnkvæmt
traust milli aðila. Samningar leys-
ast yfirleitt þannig að einstakling-
ar, sitthvorum megin borðsins,
geta rætt málin í trúnaði sín á milli
og fundið út hvernig hægt er að
leysa deiluna. Þannig hafa allar
deilur verið leystar sem ég hef
komið nálægt. Þessi trúnaður er
ekki til staðar, en hann verður að
byggja upp.“
Síðasta verkfall
grunnskólakennara stóð
í átta vikur. Eiríkur
segir að sveitarfélögin
verði að breyta um
stefnu ef komast eigi
hjá verkfalli.
„Ég kalla eftir því að
sveitarfélögin íhugi þetta mál
rækilega vegna þess að með
óbreyttri stefnu keyra þau þetta í
verkfall sem getur staðið lengur en
öll önnur kennaraverkföll hafa
staðið fram að þessu.“
verkfall í skólum 20. september næstkomandi
Morgunblaðið/Þorkell
ramkvæmd kjarasamnings grunnskólakennara sem undirritaður var í ársbyrjun 2001. Á
ur Birgir Björn Sigurjónsson, sem stýrði viðræðunum fyrir hönd sveitarfélaganna, (l.t.v.)
maður Kennarasambands Íslands, eftir að hafa skrifað undir samninginn. Á milli þeirra er
erandi ríkissáttasemjari.
$


$


  

: 
;1

!  




 
   



$






 








$


% &''

 &''

( &''

) &''

"-
$.-
"-
$%-
. -
 -
"%-
$-
UM síðustu áramót námu eignir
Vinnudeilusjóðs kennara um 800
milljónir króna og höfðu aukist
um 154 milljónir á árinu eða ríf-
lega 12,8 milljónir á mánuði. Það
má því ætla að eignir sjóðsins
verði komnar yfir 900 milljónir í
lok ágúst.
Í reglum sjóðsins segir að hann
eigi að styrkja félagsmenn þegar
þeir eiga í vinnudeilum og greiða
kostnað við vinnudeilur. Á fundi
stjórnar sjóðsins í vor var sam-
þykkt að verkfallsbætur í hugs-
anlegu verkfalli kennara verði
3.000 krónur fyrir hvern verk-
fallsdag fyrir félagsmann í fullu
starfi og hlutfallslega fyrir hluta-
starf.
Samkvæmt úrskurði ríkisskatt-
stjóra eru verkfallsbætur skatt-
skyldar.
Um 900 millj-
ónir í vinnu-
deilusjóði
egol@mbl.is
Stærstur hluti
vinnunnar fór
í að ræða
framkvæmd
samnings