Morgunblaðið - 03.12.2004, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
NORÐMENN sakna um 400 þúsund
tonna af norsk-íslensku síldinni. Hún
er horfin af Noregsmiðum og norskir
fiskifræðingar óttast að hún haldi sig
við Ísland.
Síldar úr stofninum varð vart við
Ísland og Færeyjar í haust og þykir
það benda til að einhver hluti stofns-
ins hafi vetursetu á vestlægari slóð-
um en áður. Norska sjávarútvegs-
blaðið Fiskaren greinir frá því að
norskir fiskifræðingar eigi erfitt með
að meta hversu mikið af norsk-ís-
lenskri síld haldi sig á þessum slóð-
um en samkvæmt mælingum þeirra
voru aðeins 600 þúsund tonn af síld
inni á vesturfjörðum Noregs í haust.
Þar mælist hinsvegar jafnan um ein
milljón tonna og eru uppi kenningar
um að afgangurinn, um 400 þúsund
tonn, haldi sig milli Íslands og Fær-
eyja. Þeir benda aftur á móti á að
norsk-íslenska síldin sem veiddist
við Ísland í haust hafi verið 12-13 ára
gömul eða af elstu árgöngum stofns-
ins. Það þýði að óvíst sé að stofninn
hafi tekið upp nýtt göngumynstur en
ef yngri síld veiðist við Ísland gæti
það verið vísbending í þá veru.
Í Fiskaren er haft eftir formanni
norsku síldarsölusamtakanna að
hann voni að síldin haldi sig „réttum
megin“ við strikið, nú þegar í gangi
eru viðræður um skiptingu veiði-
heimilda úr norsk-íslenska síldar-
stofninum. Enn einum samninga-
fundinum um skiptingu kvóta úr
norsk-íslenska síldarstofninum lauk
án árangurs í Kaupmannahöfn í gær.
Gert er ráð fyrir að nýr fundur verði
boðaður eftir áramót.
Reidar Toresen, vísindamaður við
norsku Hafrannsóknastofnunina,
telur fulla ástæðu til að styrkja sam-
vinnu norskra og íslenska vísinda-
manna á sviði rannsókna á síld, sér-
staklega ef norska vorgotssíldin fer
aftur að færa sig til Íslands. „Ef síld-
in tekur upp gamla venju þurfum við
tvíhliða samstarf og nánara sam-
starf vísindamanna. Slíkt samstarf
styrkir grundvöll pólitískra ákvarð-
ana,“ sagði Reidar Toresen í samtali
við Morgunblaðið.
Týndu 400 þúsund tonnum
ÚR VERINU
BANKASTJÓRN Seðlabankans
hefur ákveðið að hækka stýrivexti
bankans um 1 prósentustig í 8,25%
frá næstkomandi þriðjudegi, hinn 7.
desember. Þetta er mun meiri hækk-
un en greiningardeildir viðskipta-
bankanna höfðu spáð, en þær gerðu
ráð fyrir að hækkunin yrði á bilinu
0,5–0,75 prósentustig. Með þessari
hækkun á stýrivöxtum Seðlabankans
hefur bankinn hækkað vextina alls
sex sinnum frá því í maí síðastliðn-
um, samtals um 2,95 prósentustig.
Auk hækkunar á stýrivöxtum hef-
ur verið ákveðið að í lok þessa árs
verði gjaldeyriskaupum til styrking-
ar á gjaldeyrisforða bankans hætt.
Í ársfjórðungsriti Seðlabankans,
Peningamálum, sem gefið var út í
gær, segir að horfur séu á töluvert
meiri verðbólgu hér á landi næstu
tvö árin en bankinn hafði áður spáð.
Fá því í september hafi töluverðar
breytingar orðið á verðbólguhorfum
og flest bendi til þess að innlend eft-
irspurn muni vaxa enn hraðar en þá
var talið líklegt.
Allt leggst á eitt
„Umfang stóriðjuáformanna hefur
vaxið, einkum á næsta ári, bæði
vegna áforma Norðuráls og breyt-
inga á tímasetningum framkvæmda
Fjarðaáls,“ segir í Peningamálum.
„Þá hefur samkeppni á milli lána-
stofnana á sviði fasteignaveðlána
magnast eftir að bankarnir brugðust
við auknum umsvifum Íbúðalána-
sjóðs með því að bjóða einstaklingum
fasteignaveðlán og endurfjármögn-
un eldri lána á lægri vöxtum en áður.
Aðgangur almennings að lánsfé er
eftir þessar breytingar orðinn mun
greiðari en áður og vextir verð-
tryggðra fasteignaveðlána lægri en
um langt skeið. Viðbrögðin hafa ekki
látið á sér standa. Útlán til einstak-
linga hafa aukist hröðum skrefum og
verð stórra fasteigna hefur hækkað
skarpt.“
Í ársfjórðungsritinu segir einnig
að áform um lækkun skatta á næstu
árum hafi verið staðfest, án þess að
nákvæmlega hafi verið skilgreint
hvar skuli skera niður útgjöld á móti.
Því verði að telja verulegar líkur á að
aðhald í opinberum fjármálum verði
ófullnægjandi.
„Allt leggist þetta á eitt um að ýta
undir meiri þenslu og þar með meiri
verðbólguþrýsting en horfur voru á
þegar Seðlabankinn hóf að hækka
vexti í maí sl.“
Miklar verðbólguvæntingar
Segir í Peningamálum að hækkun
stýrivaxta Seðlabankans að þessu
sinni sé óvenjumikil. Hana verði að
skoða í ljósi þess hve hratt aðstæður
á lánamarkaði hafi breyst, að meg-
inþungi fjárfestingar í virkjunum og
álbræðslu sé skammt undan og að
umsvifin sem þeim tengjast muni
aukast hraðar en áður var talið.
„Þá ber að líta til þess að þrátt fyr-
ir að stýrivextir hafi verið hækkaðir
fimm sinnum um samtals tæpar 2
prósentur frá maí til nóvember voru
raunstýrivextir í lok nóvember mið-
að við verðbólguálag óverðtryggðra
ríkisskuldabréfa aðeins litlu ef
nokkru hærri en metnir náttúrulegir
raunvextir á Íslandi, þ.e.a.s. raun-
vextir sem að meðaltali yfir hag-
sveifluna má ætla að samræmist
jafnvægi í þjóðarbúskapnum. Verð-
bólguvæntingar hafa verið meiri en
æskilegt er og dregið úr áhrifamætti
vaxtahækkana Seðlabankans. Það
kann svo aftur að hafa átt þátt í því
að halda verðbólguvæntingum
háum.“
Þá segir í Peningamálum að með
því að hækka vexti meira í einu skrefi
nú en venja hafi verið leitist Seðla-
bankinn við að tryggja að væntir
raunvextir bankans hækki, bæði fyr-
ir tilstilli hærri nafnvaxta og lægri
verðbólguvæntinga. „Það endur-
speglar þann ásetning bankans að
peningastefnan veiti nægilegt aðhald
til þess að halda verðbólgu í skefjum
þegar framkvæmdaþunginn kemst á
enn hærra stig.“
Seðlabankinn segir að góð lausa-
fjárstaða innlánsstofnana birtist í því
að vextir á peningamarkaði hafi verið
nokkru lægri en stýrivextir Seðla-
bankans. Rúma lausafjárstöðu megi
meðal annars rekja til mikils inn-
streymis erlends lánsfjár. Lausafjár-
aukningin sé óheppileg við núverandi
aðstæður, auk þess sem gjaldeyris-
forðinn sé nú kominn í viðunandi
stærð. „Í ljósi þess að áhrif stýri-
vaxta á gengi krónunnar eru mikil-
væg miðlunarleið peningastefnunnar
þegar aðgangur að erlendu lánsfé er
greiður er brýnt að hún sé óhindruð.
Með þetta í huga hefur bankinn m.a.
ákveðið að hætta kaupum á gjaldeyri
til eflingar gjaldeyrisforðanum.“
Ófullnægjandi aðhald
Varðandi áform stjórnvalda um
skattalækkanir segir Seðlabankinn í
Peningamálum að þær muni auka
enn á ráðstöfunartekjur almennings
og hvetja til aukinnar einkaneyslu.
Aðhald í útgjöldum hins opinbera sé
því brýnt. „Áform þar um í fjárlögum
eru nokkuð metnaðarfull. Í ljósi
þeirra umsvifa sem framundan eru
verður aðhaldið þó ekki fullnægj-
andi, jafnvel þótt áformin næðu fram
að ganga. Að auki er boðað aðhald al-
mennt orðað og því hætta á fram-
úrkeyrslum í ljósi sögulegrar
reynslu. Fari svo þarf peningastefn-
an að vera aðhaldssamari en ella og
þá er hætt við að neikvæð hliðaráhrif
hennar verði meiri,“ segir í Peninga-
málum Seðlabankans.
Seðlabankinn hækkar stýri-
vexti mun meira en spáð var
Bankinn treystir
því ekki að aðhald
í opinberum
fjármálum verði
fullnægjandi
Morgunblaðið/Sverrir
Frekari aðgerðir Birgir Ísleifur Gunnarsson segir að líklega þurfi frekari
aðgerðir af hálfu Seðlabankans til að tryggja framgang verðbólgumark-
miðs bankans, sem er 2,5% verðbólga.

 

 
     



   

 
 

 !  "# $ 
% "&
' ("& )"
* )"
+"& )" ' ("&
,!(
,!&
! (#
-#   
- " ! ./0!
./  !  "#)$
1 

  
 / ' ("&
(#(!  
%/ "
%() 2 3")$ % 4  $ 52 0 "
6)" 
*#"
+7 8" 2 ""
9:0!
.'
.( ;(# .("&
.(/   0 4  0$
<"# <4## "#/   "
= "" (  "
5/2 // >.8)!#
   !"
 )
 !(& ?4 
+"& 7/ ' ("& <8 8
=4## "# ;(# ' ("& .7 
  $!


 










  





>




>


>


>




>



>
>
>
>


>




>
>
>


!4 "# 
4   $!








>
>






>



>
 >


>
>
>


>
>
>
>


>
>
>


>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
@ AB
@
 AB
@ AB
@ AB
>
@ >
 AB
@ AB
@
AB
@ > AB
@
AB
@ >AB
@ >
 AB
>
>
@ >

AB
>
>
>
@ >
AB
>
>
@ >
AB
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
%! (&   
&# "
< () 7 ( &# C
* .(
$ $

$ 
$ 
$ $ $


$ $
$

$ >
$ 
$
>
$
>
$ >
$ $

>
$ >
>
>
>


>


>
>
>
$




 







 

  





 





 












>










 





 



 









  

























>




 

 >
=    7 D3 $ $
<%$ E 0#"(  (&
   







>


>

>

>


>

>
>
>
>

>



>
>
>
ÞETTA HELST ...
VIÐSKIPTI
● ÚRVALSVÍSITALA Kauphallar Ís-
lands hækkaði um 1,1% í gær og var
lokagildi hennar 3.483,33% stig.
Viðskipti með hlutabréf námu sam-
tals 2,1 milljarði króna. Hlutabréf í
Þormóði ramma-Sæbergi hækkuðu
um 11,11%, í Burðarási um 3,7% og
Atorku um 2,2%. Hlutabréf í Og
Vodafone lækkuðu um 5,1% og bréf í
Marel um 4,2%.
Hækkun
í Kauphöllinni
● LÍKLEGT er að Big Food Group
verði skipt upp í þrjár rekstrarein-
ingar verði kaup Baugs á fyrirtækinu
að veruleika. Þetta kemur fram í vef-
útgáfu The Times.
Blaðið hefur eftir heimildarmanni
að áætlað sé að úr BFG verði til fyr-
irtækin Booker, Iceland og Wood-
ward Foodservice. Einnig kemur fram
að ákveðið hafi verið að Bill Grims-
ey, framkvæmdastjóri BFG, og Bill
Hoskins, fjármálastjóri BFG, muni
stjórna Booker í sameiningu og að
Malcolm Walker, stofnandi Iceland,
verði fenginn til þess að stjórna Ice-
land. Þá er talið líklegt að Iceland
verði sameinað Cooltrader, sem er
nýtt fyrirtæki í eigu Walkers.
Stærstur hluti Woodward verður
væntanlega seldur.
Walker til liðs
við Baug
VIÐBRÖGÐ greiningardeilda Landsbankans og KB
banka við ákvörðun bankastjórnar Seðlabankans í gær
um hækkun stýrivaxta voru með ólíkum hætti.
Í hálf fimm fréttum greiningardeildar KB banka seg-
ir að ljóst sé að ákvörðun bankastjórnar Seðlabankans
muni þrýsta gengi krónunnar upp í nýjar hæðir. Geng-
ishækkunin sé í raun frestun á verðbólgu sem muni
koma fram þegar gengið leiðréttist. Þá segir deildin að
aðeins um 20–30% af skuldum heimila og fyrirtækja
séu í íslenskum breytilegum vöxtum. Meiri vaxtamunur
muni gefa enn frekari hvata til erlendrar lántöku.
Frekari erlendar lántökur auki hættu á fjármálaóstöð-
ugleika. „Í þriðja lagi er þrengt verulega að útflutn-
ingsatvinnuvegunum sem gæti tafið vöxt útflutnings
þegar til framtíðar er litið.“
Í Vegvísi greiningardeildar Landsbankans segir að
fyrir vaxtahækkunina hafi skammtímavextir verið
lægri en vextir skuldabréfa á markaði. Með 1% hækkun
stýrivaxta hafi þetta snúist við. „Greiningardeild telur
að þessi leiðrétting hafi verið nauðsynleg til að stýri-
vextir Seðlabankans virki eins og til er ætlast.“
Landsbankinn hækkar vexti
Landsbankinn hefur ákveðið að hækka vexti á óverð-
tryggðum innlánum og útlánum hinn 11. desember
næstkomandi. Í í fréttatilkynningu segir að með hækk-
un skammtímavaxta sé Landsbankinn að bregðast við
vaxtahækkun Seðlabankans. Bankinn muni styðja
Seðlabankann í aðgerðum sem hafi þann tilgang að
halda verðbólgu í skefjum og viðhalda stöðugleika.
Ólík viðbrögð bankanna
9 &F
.GH 

  A
A
<.?
IJ


 

A
A
KK

-,J



A
A
*J
9 !





A
A
LK?J IM 6"!




 A
A