Eintak - 28.04.1994, Blaðsíða 31

!
"Málverkið er látið vera eðlilegt á sama hátt og
náttúran. Svipað og hún getur það farið fram hjá
áhorfandanum, listvininum eða þeim sem telur sig
vera sérfræðing á sviði myndlistar. Slíkt er Málverkinu
eðlilegt. Það leitar ekki einu sinni að kaupanda.11
Draumur húlfsköll-
ótta mannsins
Billy Joel:
River of Dreams
★★★
Billy Joel er búinn að vera á há-
tindi ferilsins ansi lengi. Geðprúði
píanóleikarinn nefbrotni er farinn
að nálgast Frank Sinatra í plötusölu
og langlífi í bransanum. Nú þegar
hárið er farið að minnka á höfði
meistarans finnst honum tilvalið að
láta líða langt milli platna og reyna
að endurnýja sig aðeins. Joel gaf út
þær yfirlýsingar að River of dreams
hefði verið samin uppúr mikilli
hlustun á Beethoven og aðra elli-
smelli. Það er nú samt ekki að
heyra. Þessi plata er keimlík fyrri
plötum Joels. Hér er glás af snilld-
arlegum popplögum svo grípandi
að þau fylgja manni í gröfina. Inn á
milli eru svo angurværar götu-
spekiballöður í stíl. Ef það er eitt-
hvað nýtt er það daður Joels við
gospelið, en það er svosem ekkert
svo rosalega nýtt. Ekki misskilja
mig. River of dreams er eins pott-
þétt poppplata og hugsast getur.
Hún bara getur ekki virkað fersk á
nokkurn sem búið hefur fyrir
sunnan Svalbarða síðustu tuttugu
árin. Það kom að því að Billy Joel
væri orðinn einn af pýramídunum.
0
Bækur
HILMAR ÖRN HILMARSSON
Brennandi skip og
þokuslœður
Geröur KltlSTNý:
ÍSFRÉTT
Mál og Menning
★ ★★★
Einhvers staðar hef ég lesið að
Gerður Kristný kveðist á við sjón-
varpið. Ef svo er þá eru sjónvarps-
draugarnir hjá henni af öllu krea-
tívri gerð en hjá þorra almennings
því útúr þessum kvöldsessjónum
hefur kviknað ljóðmál sem er eins
konar sambland af Agli Skalla-
grímssyni og Tsetevju.
Þetta eru fráleitt ljóð einhvers af
ómálga sjónvarps og vídeókynslóð
og jafnvel þegar forneskjan fær
lausan tauminn helst hún ein-
hverra hluta vegna alltaf réttu meg-
in við hin skáldlegu siðgæðismörk.
Guði, eða gyðjunni, sé lof er bók
Gerðar Kristnýar laus við þessa
óþolandi lífsreynslulýrík sem flokk-
ast sem kvennaljóð og er yfirleitt
upptalning á marblettum, ölflösk-
um og illa innrættum fyrrverandi
elskhugum: þegar hún fer á ástar-
bömmer er það tímalaust og upp-
hafið og jafnvel háðið öðlast skáld-
legt vægi án þess að verða einhver
sjálfhverf írónísk afsökun eins og
oft vill verða í nútímakveðskap þar
sem fólk er alltaf að skilja einhverj-
ar bakdyr eftir opnar.
Þetta eru átakaljóð, full af mynd-
hverfingum og tilvísunum, en listi-
lega vel hamin og það er á þessum
síðustu og verstu tímum gaman að
upplifa list þar sem form, hugsun
og innihald sameinast í eitthvað svo
að heildin er stærri en summa
hinna einstöku hluta. Aðeins eitt
ljóðanna, „Ljóð um bækur“, finnst
mér vera ort upp í einhvern kvóta
— en yrði það þýtt á finnsku hlyti
skáldið vafalaust kvennapóetískan
költstardom að launum.
Ég er ekki síst hrifinn af þessari
bók útaf þeim væntingum sem hún
vekur. Gerður Kristný á vafalaust
eftir að verða eitt af okkar fremstu
skáldum ef hún heldur tryggð við
Músuna sína — hún er þegar sér-
stök rödd í hópi ungskáldanna,
rödd sem vert er að hlýða á. O
Bíó
JÚLÍUS KEMP
Kjúklingasláturhús
RoboCop 3
HáskölabIö
★
RoboCop var ansi góð mynd á
sínum tíma. Hálfdauður lögreglu-
maður er endurnýttur með því að
taka það úr honum sem menn gera
betur en vélar og setja í brynvarið
vélmenni sem getur eytt gestum og
gangandi á leið sinni um bæinn. En
eftir að hafa gengið hreinlega til
verks við að hindra glæpi kemur í
ljós að með leifunum af lögreglu-
manninum hefur slæðst ýmislegt
ósækUegt úr mannlegu eðli: minn-
ingar, tUfinningar, sjálfsvorkunn og
annar almennur aumingjaskapur.
Þetta endar með því að hálfmennið
snýst gegn eigendum sínum, finnur
óhreint í pokahorni þeirra og drep-
ur þá. Snyrtileg létt spenna með
vísindaskáldskapar-ívafi. Góð með
poppi.
RoboCop 2 var ekki alvond
mynd. Eitthvað lifði af neistanum
frá upphaflegu hugmyndinni og
með því að gera þrjótana verr inn-
rætta og gamanið grárra og keyra
upp hraðann mátti nota hana til að
rifja upp fyrri myndina án þess að
leiðast svo mikið á meðan.
RoboCop 3 er vond mynd. Hug-
myndin sem einu sinni var sniðug
er orðin útjöskuð og leiðinleg.
Sprengjunum fylgir reyndar meiri
hávaðamengun og skærari bjarmi
en þær hafa rnisst tilganginn. Og
sömuleiðis drápin. Þau eru álíka
hrollvekjandi og kjúklingasláturhús
á góðum degi.
Það eina góða við RoboCop 3 er að
hún gefur fyrirheit um að RoboCop
4 muni aldrei verða til. O
Myndlist
GUÐBÉRGUR BERGSSON
Hreint og klárt
Margrét Sveinsdóttir
______Galleri 11____
1 Gafferi II við Skólavörðustíg 4
sýnir Margrét Sveinsdóttir olíu-
málverk sem hún kallar „Málverk".
Ef málarar hafa þann háttinn á, að
gefa ekki verkum sínum nöfn sem
lýsa viðfangsefninu, heldur kalla
þau Málverk, gefa þeir í skyn
ákveðinn hreinleika. Málverk felst í
málverkinu sjálfu. Það er allt í að-
ferðinni og litunum, vísar inn á við,
til veruleika síns, athafnarinnar,
þess að mála, fremur en frásagnar,
lita eða forma. Þannig listaverk
benda áhorfandanum ekki út fyrir
myndflötinn svo hann geti stuðst
við atburði í veruleikanum og feng-
ið þar skýringu á efninu.
Margrét Sveinsdóttir er mynd-
hugsuður. Ekkert frásöguvert gerist
í verkum hennar. Aftur á móti er
þar fjölmargt túlkunarvert. Sá sem
ætlar að nálgast þau ætti fremur að
rýna í, anda þeim að sér, en horfa á
þau. Þarna er ekki bara andrúms-
loft litanna, heldur efnið í lit á lit
ofan, lit sem liggur að baki annarra
lita, lit sem er undir yfirborðslitn-
um.
Þrátt fyrir það að höfuðáhersla sé
lögð á blæinn, verður efnið mest
áberandi við fyrstu sýn. Áhorfand-
inn gæti haldið að Margrét hefði
verið að mála yfir gamlar myndir,
vegna þess að hún hefði verið
óánægð með þær, eða hún sé bein-
línis að fela, gefa í skyn eða vekja
löngun okkar til að hnýsast í það
sem er fýrir hendi en liggur ekki í
augum uppi.
Hið líklega er eflaust ekki hið
rétta. Málverkið er látið vera eðli-
legt á sama hátt og náttúran. Svipað
og hún getur það farið fram hjá
áhorfandanum, listvininum eða
þeim sem telur sig vera sérfræðing
á sviði myndlistar. Slíkt er Mál-
verkinu eðlilegt. Það leitar ekki
einu sinni að kaupanda. Listakonan
verðleggur ekki verk sín. Áhorfand-
inn verður að koma til þeirra og
vera á móti þeim eða fylgjandi
þeim.
Að þessu leyti er trúarblærinn
ekki langt frá innihaldinu. Eitt
verkanna gaf trúna meira að segja í
skyn. Á því var dreginn kross í fer-
hyrning. Jung fjallaði um það, að
krossinn sé innan vissra hefða tákn
elds og þjáninga mannlegrar til-
veru. Ég man ekki betur en í Tímeo
eftir Platon hafi smiður heimsins
fest aftur saman heimssálina með
því að sauma rifurnar sarnan þann-
ig að úr varð Andrésarkross X, crux
decusata. Ég sé ekki betur en að sá
kross sé í verkum hinnar ágætu
Margrétar Sveinsdóttur. Þó kann
hún að leggja aðra merkingu í hann
en herra Jung.
Kannski tæki hún heldur ekki
undir með herra Hebbel sem
sagði: Frá mínum bæjardyrum séð
er höfuðtilgangurinn í lífnu að sýna
minn innri mann á tákrænan hátt.
Hvað sem því líður, ég eygði eitt-
hvað svipað í aðferð Margrétar
Sveinsdóttur. Þess vegna var hún
unaður fyrir skynjunina og tilgát-
una. ©
Popp
ÓTTARR PROPPÉ
Grenjandi garg
& súpersarg
Soundgarden:
Superunknown
*★
Ef Soundgarden hefði ekki fæðst
í gremjumekkunni Seattle hefðu
sjálsagt flestir litið á sveitina sem
miðlungsþungarokkshljómsveit.
Sveitin leikur í raun fremur hefð-
"Þessi plata er keimlík
fyrri plötum Joels. Hér
er glás af snilldarleg-
um poppiögum svo
grípandi að þau fylgja
manni í gröfina.11
Það eina góða við
RoboCop 3 er að hún
gefur fyrirheit um að
RoboCop 4 muni aldrei
verða til.
"Svona plata getur
ekki annað en höfðað
til þeirra sem finnst
Eddie Vedder vera
helst til væminn en
hafa ekki þorað að
stfga rokkskrefið til
fulls með því að kynna
sér Celtic Frost."
31
~ FIMMTUDAGUR 28. APRlL 1994