Morgunblaðið - 11.06.2005, Blaðsíða 33

„Á TÍMUM einsleitninnar sem virð-
ist einkenna alþjóðavæðinguna,
deila listamenn samtímans ekki
lengur sameiginlegum stíl, heldur
viðleitni til að byggja upp heima
persónulegrar fagurfræði; til að
verja sitt eigið rými og skynjun á
heiminum, styrkja sínar formrænu
þarfir og byggja upp nýjan raun-
veruleika,“ segir Maria de Corral,
annar tveggja sýningarstjóra Fen-
eyjatvíæringsins, í aðfararorðum
sínum að sýningunni.
Þessi orð hennar eiga ákaflega
vel við sýningu Gabríelu Friðriks-
dóttur, Versations/Tetralogía í
Feneyjum sem opnuð verður form-
lega í dag, því styrkur þess heims
sem hún afhjúpar þar er einmitt
hennar persónulega fagurfræði –
hennar eigin leið til að skynja heim-
inn og byggja upp nýjan raunveru-
leika.
Rétt fyrir opnun í gær sagði
Laufey Helgadóttir sýningarstjóri
að ef marka mætti hversu Gabríela
hefði verið önnum kafin við viðtöl
frá því foropnanir hófust væri ljóst
að sýning hennar vekti mikla at-
hygli.
Íslendingar munu ekki sýna
framar í finnska skálanum
Við opnun íslenska skálans í gær
var mikið fjölmenni, og óhætt er að
fullyrða að hingað til hafi aldrei
verið jafnfagmannlega að verki
staðið við þátttöku Íslands og að
þessu sinni. Enda mikilsvert, því
þátttaka á Feneyjatvíæringnum,
þessari mikilvægustu myndlist-
arhátíð heims, getur orðið til þess
að skipta sköpum í ferli þeirra sem
þar sýna verk sín, auk þess sem
sýningin er jafnframt andlit ís-
lensks myndlistarheims út á við
hverju sinni. Veðurblíðan lék við
gesti sem nutu íslensks vatns,
lambakjöts og ítalsks freyðivíns
undir skafheiðum himni og merkja
mátti marga mikilvæga gesti úr
myndlistarheiminum, galleríista,
sýningarstjóra og safnstjóra á
svæðinu, auk fjölmargra lista-
manna, íslenskra og erlendra.
Menntamálaráðherra Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir og sendi-
herra Íslands í París, Tómas Ingi
Olrich, heiðruðu einnig samkom-
una með nærveru sinni.
Það var Þorgerður Katrín sem
tók til máls á eftir Laufeyju Helga-
dóttur og lýsti sýninguna formlega
opna. Ráðherra sagði m.a. að opn-
un tvíæringsins væri ætíð mjög sér-
stakur viðburður, og að íslenska
ríkinu væri heiður að því að kosta
þátttöku íslensks listamanns á sýn-
inguna nú eins og það hefði gert í
undanfarna tvo áratugi. Hún bauð
gesti velkomna en vísaði síðan í
orðum sínum til þess að Íslendingar
munu væntanlega ekki sýna oftar í
skálanum sem þeir hafa haft afnot
af í áraraðir, þar sem Finnar, sem
eiga skálann, hyggjast nýta hann
sjálfir. „Ég get þó fullvissað ykkur
um að það er einbeittur vilji okkar
að tryggja þátttöku íslensks lista-
manns,“ sagði hún.
Í kvöld, laugardagskvöld, verður
veisla til heiðurs listamanninum og
framlagi hennar til tvíæringsins í
gömlu leikhúsi í Feneyjaborg, en
þar munu koma fram þeir lista-
menn sem lögðu hönd á plóginn við
myndbandsverkin í innsetningu
Gabríelu; þau Björk Guðmunds-
dóttir, Borgar Þór Magnason,
Daníel Ágúst Haraldsson, Gabríela
sjálf og Erna Ómarsdóttir. Þau
munu fremja gjörning sem verður
að einhverju leyti spunninn á staðn-
um, en hann markar lokaáfangann
á því langa ferli sem liggur að baki
sýningunni, sem síðan mun standa
þar til tvíæringnum lýkur í haust.
Íslenski skálinn opnaður í Feneyjum í gær
Aldrei hefur verið jafn fag-
mannlega að verki staðið
Morgunblaðið/Fríða Björk
Gabríela Friðriksdóttir myndlistarmaður og Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir menntamálaráðherra við opnun íslenska skálans í Feneyjum.
Eftir Fríðu Björk Ingvarsdóttur
fbi@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ 2005 33
g ekki
aður, en
gaf ég
iðin
lmur ver-
num.
ugavert
gi en í
málefnum
einkar
marga
gnum
ég hafi
su
n þess má
sst dag
ð sína.
r gald-
álmur
sé
ég sann-
óðri
a gaman
na við, í
geðgóð-
jög mik-
ilvægt, að vera hæfilega kærulaus,“
segir Vilhjálmur kíminn.
Frá því Vilhjálmur tók við for-
mennskunni árið 1990 hafa gríð-
arlegar breytingar orðið á sveit-
arstjórnarstiginu, má þar t.d. nefna
færslu grunnskólans og viðamikil
sameining sveitarfélaga. „Þegar ég
tók við formennsku þá voru sveit-
arfélögin 204 en eru núna 101 og
stefnt er að því að þeim fækki enn
frekar á næstu árum,“ segir Vil-
hjálmur, en að hans mati hefur um-
ræðan um sameiningu orðið til þess
að efla sveitarstjórnarstigið jafn-
framt því að auka skilning íbúanna á
því hversu þýðingarmikið það er að
sveitarfélögin haldi sjálfsforræði
sínu og þeim sé gert kleift að sinna
þjónustuhlutverki sínu við íbúana.
Stærsti áfanginn í formannstíð
Vilhjálms er án efa flutningur
grunnskólans sem hann tók þátt í að
undirbúa. „Þarna er um að ræða
langstærsta og viðamesta verk-
efnaflutning frá ríki til sveitarfélaga
fyrr og síðar. Það var mjög vel unnið
að þessu, bæði af hálfu sveitarfélag-
anna og ríkisins, en þetta verkefni er
dæmi um gott samstarf og samráð
þessara tveggja aðila. Ég er mjög
stoltur af því að þetta skuli hafa náð
fram. Þegar við lögðum af stað með
verkefnið voru menn alls ekki á eitt
sáttir um að þetta væri rétt og fjöl-
mennur hópur bæði sveitarstjórn-
armanna og kennara lagðist í raun
gegn flutningum. En með mikilli
umfjöllun, umræðu og samráði þá
hafðist þetta og ég held að í dag dytti
engum í hug að snúa til baka. Ég tel
að sveitarfélögin hafi staðið sig af-
skaplega vel í því að efla grunnskól-
ann, stuðla að nýjungum og nýjum
vinnubrögðum í skólastarfinu.“
Talið berst að framtíðinni og hver
brýnustu verkefnin framundan eru.
Vilhjálmur segir sambandið í sam-
vinnu við félagsmálaráðuneytið vera
að vinna að eflingu sveitarstjórn-
arstigsins. „Meðal þess sem um hef-
ur verið rætt er frekari flutningur
verkefna frá ríki yfir til sveitarfélaga
sem gæti hugsanlega átt sér stað ár-
ið 2007. Þá erum við að tala um mál-
efni fatlaðra, ýmsa þætti öldr-
unarþjónustunnar og heilsu-
gæslunnar, auk einstakra þátta
samgöngumála. Mín skoðun er sú að
farsælast og skynsamlegast sé að
nærþjónustan við íbúana sé í hönd-
um sveitarfélaganna,“ segir Vil-
hjálmur og tekur fram að verkefnin
verði þó ekki flutt nema sveit-
arstjórnarmenn séu sáttir við þá
tekjustofna sem fylgja þeim.
Það líður að lokum viðtalsins, en
ekki er hægt að sleppa Vilhjálmi án
þess að forvitnast um framtíðarplön
hans. Spurður hvort hann hafi hug-
leitt það hversu lengi hann ætli að
starfa fyrir sambandið segir Vil-
hjálmur ómögulegt fyrir sig að svara
því. „Ég hef aldrei vitað hvað biði
mín í næstu framtíð og yfirleitt hafa
hlutirnir gerst fremur óvænt,“ segir
Vilhjálmur og bætir við: „Þannig
ætlaði ég mér ekkert endilega að
vera borgarfulltrúi í 23 ár og ég ætl-
aði mér heldur ekkert að vera for-
maður sambandsins í hartnær 16 ár.
Aðspurður segist Vilhjálmur ekki
hafa gert upp við sig hvort hann
muni gefa kost á sér til áframhald-
andi formannssetu á vegum sam-
bandsins, en formannskosningar
fara fram í september að ári. Það
eina sem Vilhjálmur segir ljóst á
þessari stundu varðandi framtíðina
er að hann mun taka þátt í prófkjöri
sjálfstæðismanna í borginni enda
þegar búinn að lýsa því yfir að hann
gefi kost á sér í efsta sæti listans.
silja@mbl.is
að vera
rulaus“
Morgunblaðið/Eyþór
n, formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga.
AF sambandsins má rekja til bæði til
egra aðstæðna og persónu eins
Jónasar heitins Guðmundssonar.
kreppan árið 1930 hafði mikil áhrif á
itarfélaganna í landinu þar sem aðal-
ofn þeirra hrundi nánast og lá við
oti margra sveitarfélaga. Ríkisvaldið
í miklar ábyrgðir og aðstoðaði sveit-
við að komast hjá gjaldþrotum. Í því
ð hafa yfirumsjón með þessum björg-
gerðum var stofnað embætti eftirlits-
sveitarfélaganna og var ráðinn í það
Guðmundsson sem gegndi starfinu til
s átti að baki áratuga störf sem bæj-
úi og alþingismaður. Í því starfi hafði
aft mikil kynni við sveitarstjórn-
n um allt land og hafði fylgst með þró-
tarstjórnarmála á Norðurlöndunum.
ar sannfærður um að sveitarstjórn-
n þyrftu að eignast vettvang, þar sem
tu borið saman bækur sínar. Í árslok
óf Jónas útgáfu tímaritsins Sveit-
narmál fyrir eigin reikning, en í
orðum fyrsta tölublaðs hvatti hann til
þess að stofnaður yrði fé-
lagsskapur meðal sveit-
arstjórnarmanna. Hug-
myndin vakti nokkra
eftirtekt og árið 1943 var
stofnuð nefnd þriggja
sveitarstjórnarmanna til
að kanna hvort skyn-
samlegt væri að stofna
samband sveitarfélaga á
Íslandi. Auk Jónasar áttu
sæti í nefndinni Guð-
mundur Ásbjörnsson, forseti bæjarstjórnar í
Reykjavík, og Björn Jóhannesson, forseti
bæjarstjórnar í Hafnarfirði. Nefndin sendi
erindi til allra 218 sveitarfélaga í landinu til
að kanna áhuga þeirra. Í fyrstu voru við-
brögð frekar dauf en þegar 53 þeirra höfðu
boðað aðild sína að sambandinu var boðað til
stofnfundar sem haldin var í Reykjavík dag-
ana 11.-13. júní 1945.
Fyrsta stjórn sambandsins var auk Jón-
asar skipuð þeim Klemenz Jónssyni, Sig-
urjóni Jónssyni, Birni Jóhannessyni og
Helga H. Eiríkssyni.
ambandið verður til
Jónas
Guðmundsson
ÍSLENDINGAR ættu að rækta
byggingararfleifð sína af því
torfbæirnir eru dæmi um vel
heppnaða byggingarlist og hluti af
því sem þið eruð,“ segir Nils Mar-
stein sem situr fyrir hönd Norður-
landanna í alþjóðaarfleifðarnefnd
UNESCO, Menningarmálastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna. Nor-
rænir þjóðminjaverðir halda árleg-
an fund sinn á Íslandi 9.-12. júní en
fundurinn er samstarfsvettvangur
um samráð í málefnum tengdum
minjavörslu.
Nils finnst áhugavert að á Íslandi
sé fornleifauppgröftur í miklum
brennidepli og jafnvel meiri en tíðk-
ist annars staðar á Norðurlöndum
en það sé þó jákvætt. Jafnframt tel-
ur hann þó að Íslendingar ættu að
rækta vel byggingararfleifð sína því
hún sé um margt merkileg og mik-
ilvægur hluti okkar sögu og þróun-
ar. Þótt ekki sé um að ræða háreist-
ar dómkirkjur séu torfbæirnir
dæmi um vel heppnaða byggingar-
list.
Nils Marstein mætir til leiks á
fundinn fyrir hönd Noregs, en hann
starfar sem aðalframkvæmdastjóri
þjóðararfleiðar Noregs. Hann segir
að staða sín sé ekki fyllilega sam-
bærileg stöðu þjóðminjavarðar á Ís-
landi, þar sem hans starfssvið liggi
raunar utan eiginlegra safna. Hann
hafi að gera með fornleifagröft,
byggingararfleifð, skip og stór
mannvirki á borð við hafnir.
Noregur á nú
sæti fyrir hönd
Norður-
landanna sem
eitt af 21 ríki í al-
þjóðaarfleifðar-
nefndinni sem
starfar á vegum
Menningar-
málastofnunar
Sameinuðu
þjóðanna
(UNESCO). Á fundi nefndarinnar í
Kína í fyrra segist Nils einmitt hafa
kosið um hvort Þingvellir færu á
heimsminjaskrá UNESCO yfir
staði sem hafa sérstaka þýðingu
vegna menningararfleiðar eða nátt-
úru.
Hann segir raunar að kosninga-
ferlið í tilviki Þingvalla hafi verið
sérstaklega auðvelt. Íslensk stjórn-
völd hafi undirbúið beiðnina og
kynnt fyrir nefndinni og ekki hafi
skapast neinar umræður um málið
– þeirra hafi einfaldlega ekki verið
þörf. Þingvellir hafi mikla sérstöðu
og að í hugum fólks standi staður-
inn fyrir meiri háttar afrek í sögu
mannkyns, stofnun elsta starfandi
þings í heimi.
Næsti fundur alþjóðaarfleifðar-
nefndarinnar fer fram í Durban í
Suður-Afríku. Mest hlakkaði Nils
til að sjá hvort firðirnir á vestur-
strönd Noregs kæmust á heims-
minjaskrána. Engin tilnefning um
íslenskan stað lægi fyrir að þessu
sinni en hann væri viss um að fljót-
lega kæmi að því og nefndi í því
samhengi að íslenskir torfbæir
ættu þar vel heima.
Norrænir þjóðminjaverðir funda á Íslandi
Morgunblaðið/Eyþór
Þjóðminjaverðir Norðurlanda funda nú á Íslandi.
Nils Marstein
„Þingvellir voru auðveldir“
Eftir Önnu Pálu Sverrisdóttur
aps@mbl.is