Tíminn - 24.06.1977, Blaðsíða 12

HAJilHillll'
Frá teikniborðinu
Föstudagur 24. júnl 1977
í það að verða fulllokið:
Aldraðir
fá 520
nýjar
íbúðir
Kás-Reykjavik — Nýveriö
var gengið frá lánum til
byggingar 191 Ibúðar fyrir
aldraða að upphæð rúmlega
516 milljónir króna, frá Hús-
næðismálastofnun rikisins.
Alls munu þaö vera sjö
byggöarlög sem skipta með
sér upphæðinni. Er þá á sið-
ustuþrem árumallsbúið að
veita 1202.2 milljónir til
byggingar 474 ibúða fyrir
aldraða.
Timinn hafði samband við
bráin Valdimarsson sem á
sæti i stjórn húsnæðismála-
stofnunarinnar og innti hann
eftir þvi hvaö ylli þessum
auknu lánveitingum til ibúöa
aldraðra.
Þráinn sagöi að liklega
lægjuþarmargarástæöur að
baki en mestu skipti þó, að
sveitastjórnir um allt land
væru i vaxandi mæli farnar
að gera sér grein fyrir, hve
þörfin væri gifueleg fyrir
sérhúsnæði fyrir aldraöa. I
fyrstu hefði þessi þróun aö
mestu veriö bundin við
Reykjavik, en siðustu árin
hefði orðið stór breyting þar
á, og nú fylgdi landsbyggðin
fast á eftir þéttbýlissvæðun-
um við Faxaflóa.
Þráinn sagðist hafa tekiö
saman skrá yfir ibúðir
aldraðra á ýmsum bygg-
ingarstigum, allt frá þvi að
vera á teikniborði og upp I
það aö veraö fulllokið, en þó
með þeim fyrirvara aö ein-
hverju geti skeikað til eða
frá. Á skránni sem hér fylgir
sést að u.þ.b. 520 ibúöir fyrir
aldraða eru i byggingu en
komnar misjafnlega langt.
Kemur i ljós aö landsbyggðin
hefur nú flestar ibúöir i gerð-
inni eöa 217. Flestar ibúðir
eru i byggingu á Akranesi,
38, Isafirði 31 og Dalvik, 20.
Næst kemur Húsavik meö 16
ibúðir, Egilsstaöir með 14 i-
búöir, Akureyri með 13 ibúð-
ir, og Rangárvallarhreppur
og fleiri (1. áf.) með 12 ibúð-
ir. Þá koma staðir með þaðan
af færri ibúðum, allt niður i
Hrunamannahrepp með 3 i-
búðir.
Reykjavik er meö 170 ibúö-
Þráinn Valdimarsson
Hvernig á að byggj c
Tíminn ræðir við Gylfa
Guðjónsson, arkitekt, sem
nýlokið hefur greinargerð
um íbúðir fyrir aldraða:
Kás-Reykjavik. „Að jafnaöi
er stuðzt við byggingar-
samþykkt þegar fjallað er um
lágmarkskröfur varöandi
ibúðarhúsnæði. Þegar hins
vegar meta á ibúöir þjóöfélags-
legra sérhópa, svo sem aldr-
aðra, fatlaöra o.fl. eru almenn-
ar reglur byggingarsamþykktar
ekki fullnægjandi i öllum atr-
iðum.
Sérsamþykktir um Ibúöir
aldraöra eru ekki til hérlendis
og þess vegna er engin ákveöin
stefna rikjandi I þeim efnum.
Slikt ástand leiöir af sér óöryggi
við skipulag og hönnun ibúöa,
sem oft hefur mjög óheppilegar
afleiðingar fyrir hina öldruðu.
Þá hafa verið vissir erfiöleikar
á þvi að meta lánshæfni slikra
ibúða.”
Þannig hefst greinargerö um
Ibúöir fyrir aldraða, eftir Gylfa
Guöjónsson arkitekt, sem starf-
ar hjá Húsnæöismálastofnun
rlkisins, en hennar er getiö I
viötali við Þráin Valdimarsson
hér i blaðinu.
Blm. Timans lék forvitni á að
fræöast meira um þessi mál og
sneri sér þvi til Gylfa, og ræddi
stuttlega við hann um efni
greinargerðarinnar. Hér á eftir
fylgir hluti viötalsins ásamt
glefsum úr greinargeröinni.
Nauðsynlegt að koma
til móts við þarfir
hinna öldruðu.
— Þaö er alveg á hreinu,
sagði Gylfi, að ekki er tekiö
nógu mikið tillit til sérþarfa
aldraðra, sérstaklega á þetta
við um staðsetningu, ibúðar-
stærðir og innréttingar ibúða
fyrir þá, og þarf að gera átak i
þeim efnum hér á landi, svo að
vel megi viö una.
tlr greinarg: „Almennt er
viöurkennt, að i ellinni dragi úr
starfsþreki fólks. Hins vegar
eru skiptar skoðanir um ástæð-
ur minnkandi starfsþreks. Þvi
er til dæmis haldið fram, aö
meginástæöa þverrandi þreks
sé sú, að aldraðir séu meira eða
minna með valdi sviptir hlut-
verki sinu I starfi annars vegar
og á opinberum vettvangi og
innan fjölskyldunnar hins
vegar. Oldruöum sé þannig sett-
ur stóllinn fyrir dyrnar, enda
þótt þeir standist fullkomlega
samanburð við fólk á miöjum
aldri, hvað varðar andlegt
atgervi, sálarlegt heilbrigði og
likamlegt ástand. önnur skýr-
ing á minnkandi starfsþreki
byggist á þvi, að meö aldrinum
fari mönnum aftur og þvi er
álitiö, að aldraðir dragi sig af
sjálfsdáöum út úr lifi og starfi
og leiti eftir þolanlegri tilveru út
af fyrir sig.
Af framangreindu má ráöa,
aö hönnuðum og stjórnmála-
mönnum beraö fhuga rækilega,
hvernig leysa beri sérstaklega
húsnæðismál aldraðra, bæði
þeirra sem vilja búa I sérstök-
um sambyggingum og hinna
sem heldur kjósa að búa útaf
fyrir sig I sinu eigin hverfi.
Hægt er að koma verulega á
móts viö bæöi þessi sjónarmið
meö hentugri staösetningu
ibúöa fyrir aldraöa svo og með
fjölbreyttu framboði Ibúöa-
geröa fyrir aldraða, sem miðast
viö þarfir flestra hvaö varöar
ibúðagerð og lifsstil.
1 ibúöum fyrir aldraöa I
almennum ibúöarhverfum er
eins lengi og unnt er viöhaldiö
fyllsta sjálfstæði i heimilishaldi
og lifsstil hins aldraða. Hins
vegar er hætt við alvarlegum
andlegum og likamlegum erfið-
leikum þegar að þvi kemur, aö
viökomandi veröur ófær um aö
lifa lengur algerlega sjálfstæöu
lifi. Oft er búnaöur og innrétt-
ingar fbúðanna sniðin eftir þörf-
um aldraöra eins og hægt er, en
yfirleitt er aöeins kostur á tak-
markaöri heimilis- og sjúkra-
hjálp. Skipulagslega séð hefur
slik tilhögun ibúða fyrir aldraða
ýmsa kosti. Hinn aldraði býr i
ibúð viö sitt hæfi i þvi Ibúðar-
hverfi, sem hann þekkir. Hann
viöheldur eigin lifsstil og kunn-
ingjahópi og stendur I nánum
tengslum viö almennt mannlif
og þá sérstaklega yngri kyn-
slóöina, en slikt er talin megin-
forsenda gagnkvæmrar grann-
hjálpar.
1 ibúöum á dvalarheimilum
fyrir aldraöa er viðhaldið sjálf-
stæðu heimilishaldi og lifsstil að
einhverju marki, en fljótlega er
boöið upp á hjálparþjónustu,
sem fer hlutfallslega vaxandi
meö minnkandi starfsþreki við-
komandi. Minni hætta er á al-
varlegum andlegum eða likam-
legum erfiðleikum og framan af
er hægt að notast við eigin fbúð.
Yfirleitt eru slikar Ibúðir
byggöar I einhvers konar sam-
býlisformi. Sú tilhögun auðveld-
ar alla hjálparþjónustu viö
ibúana, sem yfirleitt er staðsett
Inánum tengslum við Ibúöirnar,
jafnvel i sama húsi. Hag-
kvæmissjónarmið geta hins
vegar leitt til mikillar
samþjöppunar ibúða fyrir
aldraða á einum stað.”
Staðsetning ákveðin i
skipulagi?
— Hvaö um staðsetningu
ibúöa fyrir aldraða?
— Hún skiptir geysi-
miklú máli og raunverulega er
það staösetningin sem oft ræður
þvi hvort gamla fólkiö er virki-
lega ánægt. Erlendis er staö-
setning Ibúða fyrir aldraöa yfir-
leitt ákveöin fyrirfram I skipu-
lagi, þannig að hægt er i tima að
taka tillit til hinna ýmsu þátta
sem mestu varöa þar um.
Margt mælir meö þvi, aö bezt sé
að reisa Ibúðir fyrir aldraða
miðsvæðis, þar sem strætis-
vagnasamgöngur eru góðar, og
þar sem stutt er i verzlanir.
Einnig eru góð tengsl við úti-
vistarsvæöi talin mjög jákvæð.
Hávaði er einnig mikilsveröur
punktur sem taka verður tillit
til, þegar staðsetning ibúða
fyrir aldraða á i hlut.
Cr greinargerð: „Innkaup til
heimilis er snar þáttur i lifi
aldraðra. Þvi nær sem verslan-
ir eru, þeim mun ánægöari virö-
ast þeir vera meö ibúöir sinar.
Fjárhagslegt svigrúm þeirra er
yfirleitt litið og hreyfigeta
þeirra oft takmörkum háð.
Aður en land er ákveöiö til
bygginga Ibúöa fyrir aldraöa
ber aö ganga úr skugga um, aö
félagsleg þjónusta miöist við
þarfir væntanlegra ibúa. Sé
áðeinsfyrirhuguð bygging fárra
Ibúöa fyrir aldraða er eölilegt
að staðsetja þær nálægt dvalar-
heimilum fyrir aldraöa eða elli-
heimilum. Þannig veröur vart
um mikla aðlögunarerfiöleika
aö ræöa, ef og þegar að þvi kem-
ur að taka verður aldraða inn á
stofnun. Auk þess veröur öll
hjálparþjónusta auöveldari I
tengslum við slikt heimili. Sjá
Reykjavikurborg er aö reisa hús fyrir aldraða viö Lönguhliö. Gylfi telur staösetningu þessa húss til
fyrirmyndar.