Tíminn - 24.06.1977, Blaðsíða 13

Föstudagur 24. júnl 1977
13
SiílAÍÍ'
N
SKRA YFIR IBOEIR ALDRAERA, SBM ERU A ÍMSUM BYGGINGASTIGUM,
ir i smiðum og skiptast þær
niður á þrjá staði, 75 við
Furugerði 1, 64 við Dalbraut
og 31 við Lönguhlið. A
Reykjanesi eru 134 ibúðir i
smiðum. Þær eru langflestar
i Hafnarfirði eða 88, sem
skiptast milli DAS 58, og
Bæjarsjóðs Hafnarfjarðar
með 30. 1 Kópavogi eru 40 i-
búðir i smiðum, en 6 i Mos-
fellssveit.
Vissulega er þetta ánægju-
leg þróun og ástæöa til að
gleðjast yfir henni, en mál
eins og þetta hefur fleiri en
eina hlið, og ekki allar jafn
bjartar. Tilað mynda er ekki
til nein reglugerð um hönnun
ibúða fyrir aldraða, þannig
aö stefnumörkun af hálfu
húsnæðismálast jórnar i
lánaveitingum til þessara i-
búða er engin. Þess vegna
gerði húsnæðismálastjórn
samþykkt á siðastliðnu
sumri, þar sem segir m.a.:
,,að nauðsyn beri til, að
mörkuð veroi ákveðin stefna
af hálfu húsnæðismálastjórn
ar i lánveitingum hennar til
byggingar leiguibúða á veg-
um félagslegra aðila fyrir
aldraða, öryrkja o.fl. sam-
þykkir hún að óska eftir þvi,
að hið fyrsta verði samin i
stofnuninni drög að reglum,
er byggja mætti stefnumörk-
un á” 1 framhaldi af þvi var
Gylfa Guðjónssyni, arkitekt
sem vinnur við húsnæðis-
málastofnunina, falið að
taka saman greinargerð
um ibúöir fyrir aldraða.
Lauk hann henni i mai sið-
astliðnum. Auk þess ■ hefur
hann gert drög að reglum og
tilmælum um hönnum ibúða
fyrir aldraða, sem nú eru
til umsagnar hjá húsnæðis-
málastjórn.
Þráinn lagði á það áherzlu,
að næsta skref i málinu yrði
að íhuga gaumgæfilega, og
varast einstefnu. Við mætt-
um ekki binda okkur um of
við eina gerð ibúða, Þörf
væri almennrar umræðu um
þessi mál til leiðbeiningar
fyrir sveitarstjórnir, og aðra
sem að þessum málum ynnu.
Hann væri hlynntur þvi, að
visst frjálsræði rikti þannig
að gamla fólkið gati; fengið
ibúðir sem hentuðu mismun-
andi þörfum þess. Þ.e. til
staðar væru bæði herbergi á
dvalarheimilum, og sér-
stakar ibúðir, sem væru i
mismiklu sambandi við als
konar samhjálp og þjónustu-
starfsemi.
Að lokum sagðist hann
vona aö menn færu almennt
að skilja aðþetta væri ekkert
sérmál aldraðra, hvort i
landinu fyndist nægur fjöldi
ibúða sem hentuðu litlum
fjölskyldum, sem farnar eru
aö minnka umsvif sin. Oftast
kæmu á markaðinn stærri
ibúðir, sem þetta fólk hefði
búið i, og biði nú stærri og
vaxandi fjölskyldna. Þannig
væri þetta hagkvæmt á
keðjuverkandi hátt.
Taflan skýri'.r sig sjálf
ALLT FRA tvl AL VERA A TEIÍ.NIBORDINU OG UPP 1 ÞAL AC VERA
AD VERDA FULLLOKID.
Borgarsjóður Reykjav. v/Furugerði 1 ReyVjavíV íbúðir 75 ReyVjanes íbúðir Landsb. íbúðir
aejarsjóður Dalvíkur - - 20
Bæjarsjóður Hafnarfjarðar - 30 -
D.A.S. Hafnarfirði - 58 -
Höfði, AVranesi - - 36
Hörgsiandshreppur - - 4
Sveitarsjóður Vopnafjarðar - - 6
öryrVjabandal. IsAnds, Kópavogi - 40 -
Rangárvallahreppur og fleiri - - 12
Sýslunefnd Húnavatnss. V/Blönduös - - 10
" " v/SVagastrandar - - 4
Ytri-Torfustaðahr. V-Hún. v/LaugabaVV a - - 4
Isafjörður - - 31
Mosfellssveit - 6 -
ölafsfjörður - - 8
ReyVjavíVurborg v/Dalbrautar 64 - -
ReyVjavíVurborg v/Lönguhlíðar 31 - , -
Hrunamannahreppur, Arnessýslu - - 3
Hreppsnefnd Hvolhrepps - - 10
Þrír austustu hreppar N-Þingeyjars. - - 4
Dvalarheimili aldraðra HúsavíV - - 16
Elliheimili AVureyrar - - 13
Baejarsjóður BolungarvíVur - - 6
Dvalarheimili aldraðra Egilsst.(2.áf. ) - - 14
Rangárvallahreppur og fleiri (2.áf.) - - 10
Olafsvík - - 4
170 134 217
i fyrir aldraða?
Gylfi Guðjónsson arkitekt, sem vinnur við Húsnæðismálastofnun rikisins.
skal ibúðum fyrir aldraöa fyrir
nægilegri hjálparþjónustu og
þannig stuðla að þvi að sjúkir
öðlist heilsu á ný.
Af framansögöu má sjá að
nútima skipulag og hönnun
ibúða fyrir aldraöa hlýtur i
auknum mæli aö krefjast þekk-
ingar á öldrun og öldrunarsjúk-
dómum.”
— Hérlendis eru yfirleitt
aldrei gert ráö fyrir Ibúöum
fyrir aldraða fyrirfram i skipu
lagi. Þó veröur aö viöurkenna
að staðsetning sumra hefur tek-
izt með mikilli prýöi. Til að
mynda hjá Reykjavikurborg, en
hún er nú að reisa hús með íbúð-
um fyrir aldraða bæði við
Lönguhlið og við Dalbraut.
Helztu kostir þessara staða eru
hvað stutt er i strætisvagna og
verzlanir, svo og hitt að i ná-
grennibeggja þessara staða eru
stór úti-. istarsvæði sem koma til
með að stuðla að aukinni hreyf-
ingu og útivist ibúana.
Ekki kvaðst Gylfi vera jafn
sáttur við staðsetningu Hrafn-
istu i Hafnarfiröi.
Stuðla ber að sem sjálf-
stæðustu heimilishaldi
— Hvað er ibúö fyrir aldraöá?
— Ibúð fyrir aldraöa er oft
skilgreind sem sérstök ibúð,
sem varðandi staðsetningu,
hönnun, búnað, innréttingar og
fleira miðast viö sérþarfir aldr-
aöra og stuölar að þvi, aö þeir
geti lifað sem lengst sjálfstæöu
lífi. Sjálfstætt heimilishald
stuðlarað likamlegri þjálfun og
andlegum friskleika. Ibúö fyrir
aldraða gefur aö auki kost á lifi
eftir eigih höfði.
Auk sérstaks búnaöar og inn-
réttinga skal nægileg sjúkra- og
hjálparþjónusta I einhverri
mynd vera fyrir hendi, ef nauð-
syn krefur, og þá sérstaklega
kostur á hjúkrun til skamms
tima.
Þaö er almennt markmið með
hönnun Ibúða fyrir aldraða, að
stuðla að sem sjálfstæðustu
heimilishaldi. Það hefur sýnt
sig erlendis, að með þvi aö
ganga nægjanlega langt til móts
við sérþarfir aldraðra, er hægt
að lækka rekstrar kostnaö
dvalarheimila og fækka I starfs-
liði. En til að ibúð henti öldr-
uðum verður viss hjálparþjón-
usta að vera fyrir hendi.
40 fermetrar lágmark
Cr greinargerð: „Eins manns
ibúð fyrir aldraða I Þýzkalandi,
hvort sem hún er tiltölulega
sjálfstæö eöa i dvalarheimili,
skai eigi vera minni en 40 fer-
metrar nettó. A sama hátt er
ekki veitt lán út á tveggja
manna ibúðir, sem minni eru en
50 fermetrar nettó. Tekiö skal
fram, aö hér er ekki átt við her-
bergi I dvalarheimilum eða elli
heimilum.”
Gylfi sagði að þaö væri ein-
kennandi fyrir hinar Islenzku
Ibúðir fyrir aldraða, hve stærðir
þeirra væru yfirleitt knappar,
og hve innra skipulagi væri
ábótavant varöandi eldunar- og
svefnaðstöðu. Þó væri það al-
mennt viöurkennt að aldraðir
hefðu sérþarfir sem gaumgæfi-
lega yrði að taka tillit til, þá
vissi hann og dæmi þess, að
farið væri niður fyrir gildandi
byggingarsamþykkt.
Þjóðverjar og Sviar telja t.d.
40 fermetra ibúö algjört lág-
mark fyrir einstakling eins og
áður er fram komið. Til saman-
burðar, má geta þess að ibúð-
irnar I Lönguhliðinni, sem
minnzt var á hér áður i sam-
bandi við góða staðsetningu, eru
ekki nema 27 fermetrar. Gylfi
sagði að mat hans á þeim ibúð-
um yrði náttúrulega háð þvi hve
mikla sameiginlega aðstöðu
yrði boðiö upp á. En bætti þvi
viö að ef ætlazt væri til þess aö
fólk eldaöi sjálft fyrir sig I þess-
um fbúöum, væri stærð þeirra
vægast sagt ófullnægjandi.
tbúðarþörfin. Úr greinar-
gerö: „Þrir þættir hafa öðru
fremur áhrif á þörf Ibúða fyrir
aldraða. I fyrsta lagi er þaö
aldursskipting íbúanna eða öllu
heldur fjöldi ibúa eldri en 65
ára. Fjöldi ibúa 65 ára og eldri
er bæði mismunandi eftir lands-
hlutum og frá einum stað til
annars. t Noregi er til dæmis
hlutfall aldraöra (65 ára og
eldri) allt frá 3.5% upp i 20%
ibúanna. Hliðstætt hlutfall i
Þýzkalandi hefur aukizt á siö-
ustu 50 árum úr 5% I 12% og bú-
izt er við þvi, að náð verði 14%
árið 1985. Til samanburðar má
geta þess að i fyrra voru 11.5%
reykvikinga eldri en 65 ára, og
haföi þá fjölgaö um tæð 4% á 16
árum.”
Leggur til að myndað-
ur verði starfshópur
— Gylfi, þú minnist á starfs-
hóp I greinargerð þinni og
leggur til að einum slikum verði
komið á fót hér.
— Já, þaöer rétt, og ég tel það
afar þýðingarmikið. 1 raun vit-
um við ekki nákvæmlega hverj-
ar eru þarfir eldra fólks á
íslandi, eða hvort þær eru i ein-
hverju frábrugðnar sérþörfum
þeirra sem minnzt hefur verið á
i sambandi við erlendar rann-
sóknir. Ég tel þaö árfðandi að
saman verði komiö starfshópi,
t.d. lækna, hagfræðinga, félags-
fræöinga, sálfræðinga, arki-
tekta, skipulagsfræðinga og
sveitarstjórnarmanna. Þessi
starfshópur verður siðan að
vinna að gerð endanlegra
reglna ot ilmæla um skipulag og
hönnun ibúða fyrir aldraða.
Að endingu vona ég að
greinargerðin verði mikilvægt
innlegg I þetta mál, og I kjölfar-
ið fylgi enn viötækari umræður.