Fréttablaðið - 01.11.2007, Side 43

Um nokkurra ára skeið hef
ég vakið máls á
ókostum nagla-
dekkja í ræðu og
riti. Ég hef slegið
á kostnað af völd-
um notkunar
nagladekkja, sem
er ekki einungis fólginn í dýrari
hjólbörðum og malbiksviðgerðum
sveitarfélaga og ríkis, heldur einn-
ig í
- svifryksmengun
- óhreinindum á ökutækjum
- tjöruþvotti með tilheyrandi leysi-
efnamagni í frárennslisvatni
- óhreinum og illa virkandi þurrku-
blöðum
- framrúðubrotum af grjóti sem
naglar losa úr slitlaginu
- umferðar-óöryggi af völdum
óhreininda á rúðum og rásum í
slitlagi.
Þessi kostnaður nemur senni-
lega meir en milljarði króna
árlega. Ef til vill væri hann rétt-
lætanlegur ef raunverulegur
ávinningur væri af notkun nagla-
dekkja. En svo er ekki. Ástæðan
er í raun einföld þó hún sé ekki
öllum ljós: Naglarnir rífa upp
tjöruna úr slitlaginu sem sest á
sóla hjólbarðans, eyðileggur nátt-
úrulega viðloðunareiginleika hans
og lokar fínustu gripraufunum.
Þar með verður hjólbarðinn mun
hálli í snjó og ís heldur en ef hreint
gúmmíið myndaði snertiflöt við
undirlagið.
Það hlýtur að vera hugsunar-
villa að salta götur og leyfa einnig
nagla, enda notkun nagla frekar
ávani en meðvituð aðgerð. Það er
ekki réttlætanlegt að fræsa göt-
urnar allan veturinn með negldum
hjólbörðum vegna þessa eina pró-
sents vetraraksturs á höfuðborg-
arsvæðinu þar sem naglar nýtast
raunverulega. Með því er verið að
valda okkur hinum, sem ekki vilja
aka á nöglum, vandræðum með að
tjörubera sólana á hjólbörðum
okkar bíla þannig að grip þeirra
verður miklu minna en ella.
Þessi ofangreindu atriði ættu að
sannfæra fólk um þörfina á að tak-
marka notkun nagladekkja eins og
hægt er. Leyfa náttúrulegri við-
loðun gúmmís að njóta sín. Fíns-
kera grófmynstraða barða í stað
þess að negla þá. Fara að dæmi
þýskra yfirvalda og skylda eig-
endur bíla til að búa þá vetrarhjól-
börðum að vetri til.
Í raun á aðeins að leyfa for-
gangs- eða neyðarakstursbílum á
landsbyggðinni að aka á negldum
hjólbörðum.
Höfundur er bíltæknifræðingur og
rekur ferðaskrifstofu.
Þjóðfélagsumræðan hefur undan-farið snúist um manneklu á leik-
skólum. Sem lausn á þeim vanda
hefur kastljósinu verið beint að
þörfinni á að hækka laun leikskóla-
kennara og umbuna þeim í ýmsu.
Sjálfsagt er engin vanþörf á því þó
fyrr hefði verið. Hitt er annað mál
að ekki er nóg að hækka laun ef
vinnuumhverfi skapar óþarfa
þreytu, er jafnvel heilsuspillandi
og/eða hindrar eðlilega starfsemi en
það gerir hávaði á leikskólum, sem
ekki hefur verið gefinn nægilegur
gaumur.
Margar rannsóknir sýna að radd-
heilsa leikskólakennara er almennt
bág. Nýleg rann-
sókn úr fimm leik-
skólum á Akureyri
sýndi ótrúlega
lágan starfsaldur,
fimmtungur leik-
skólakennaranna
hafði farið í veik-
indaleyfi vegna
raddmissis, tíundi
hluti hafði misst
röddina oft, og
fjórðungur leitað
læknis vegna hæsis. Ástæður fyrir
bágri raddheilsu kennara eru m.a.
raktar til þess að þurfa að beita
röddinni í hávaða. Það getur ekki
verið eðlilegt að fimmtungur leik-
skólabarnanna og þrír fjórðu leik-
skólakennaranna kvarti undan
hávaða í leikskólum eins og fram
kom í þessari rannsókn. Mælingar
Vinnueftirlits ríkisins á hávaða í
leikskólum sýna tölur sem ættu að
varða við lög. Ættu en gera það ekki
vegna þess að löggjafinn miðar við
svokallaðan bakgrunnshávaða eða
jafngildishávaða sem stafar af tækj-
um og tólum í umhverfinu. Hávaði á
leikskólum er hins vegar erilshávaði
sem einstaklingarnir sjálfir valda.
Slíkur hávaði er mishár eins og
gefur að skilja. Hins vegar ef með-
altalstölur yfir mældan erilshávaða
sýna tölur sem varða við lög um
bakgrunnshávaða má ímynda sér
hávaðatoppa sem gefa slíkt meðal-
tal. Reyndar hafa hávaðamælingar
á leikskólum sýnt að hávaðatoppar
(augnablikshávaði sem myndast)
fara yfir lögleg viðmið, sem er
hreint lögbrot. Vandamálið er að
engin löggjöf virðist vera til varð-
andi hávaða sem fylgir starfsemi í
menntastofnunum. Byggingareglu-
gerð kveður á um að „á skrifstofum
og öðrum stöðum þar sem gerðar
eru miklar kröfur til einbeitingar og
samræður eiga að geta átt sér stað
óhindrað skal leitast við að hávaði
fari ekki yfir 50 dB(A)“. Ekki minnst
á menntastofnanir. Meðaltalshávaði
í leikskólum hefur sýnt sig að vera
að jafnaði yfir 8 stunda vinnudag
um og yfir 80 dB. Væri þessi tala
jafngildistala yfir bakgrunnshávaða
þyrfti að grípa til ráðstafana til að
vernda heyrn!
Það er ljóst að löggjafinn verður
að endurskoða þessi mál frá grunni.
Ef munnleg fræðsla og uppeldi á að
geta átt sér stað í leikskólum má
hávaðinn ekki fara upp úr öllu valdi.
Rödd er einungis hljóð sem lýtur
lögmáli þess að kafna í hávaða og
deyja út með fjarlægð. Erilshávaði
hlýtur alltaf að fylgja einstaklingi
og því gefur auga leið að hávaði
eykst með hverjum einstaklingi sem
bætist í hópinn. Það þarf að endur-
skoða hönnun skólabygginga, skóla-
stefnu t.d. hvað varðar fjölda ein-
staklinga í rými, val á húsmunum,
leikmunum, leiktækjum, kennslu/
uppeldisaðferðum. Skólastefna
skiptir sjálfsagt mestu máli og hvort
sem fólk er með eða á móti Hjalla-
stefnunni sem slíkri þar sem unnið
er eftir öðrum leiðum en í almenn-
um leikskólum er það staðreynd að
hávaði mælist mun lægri þar og ein-
staklingar kvarta mun minna undan
hávaða.
Höfundur er doktor í raddmeinum.
Enga nagla,
takk
Erum við að brjóta lög á leikskólum?
1. Samastað
2. Alveg ein
3. Síðan að þú komst
4. Veröldin
5. Flugdreki
6. Sólin fer upp
7. Ástin er eilíf
8. Bítlalag
9. Ef væri ég
10. Bjöllur
11. Líttu aldrei við
12. Lokalag
13. Engill
Auglýsingasími
– Mest lesið