Tíminn - 17.03.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 17. mars 1989
Rannsóknarstofnun fiskiðnaðarins hefur tekið í notkun tilraunaeldhús:
Þjálfaðir
smakkarar
Nýlega var tekið í notkun nýtt tilraunaeldhús á Rannsókn-
arstofnun fiskiðnaðarins. Eldhúsinu er skipt upp í fjóra hluta
sem eru skynmatsherbergi, þurreldhús, blauteldhús og tækja-
klefi.
Skynmatsherbergið er notað til
rannsókna á gæðum matvæla. Þar
eru sýni metin með tilliti til bragðs,
lyktar, litarogáferðar. Herbergiðer
sérstaklega útbúið þannig að utanað-
komandi atriði hafi ekki áhrif á
matsmenn afurðanna. Til að mynda
er lýsingin breytileg, herbergið er
hljóðeinangrað, hólfað niður í bása
og fleira. Af því leiðir að hægt er að
útiloka til dæmis áhrif litar sýnanna,
hljóðs og fleira.
Sérþjálfaðir starfsmenn stofnun-
arinnar munu sjá um gæðamatið.
„Starfsmennirnir verða sjálfboðalið-
ar stofnunarinnar eða annarra stofn-
ana. Peir þurfa að geta gengið að
verkefninu með opnu hugarfari, það
þýðir til dæmis ekkert að ákveða
fyrirfram að ákveðin fisktegund,
segjunt hörpudiskur, sé vondur áður
en hann er prófaður," sagði dr.
Guðmundur Stefánsson matvæla-
fræðingur í samtali við Tímann.
Matsmönnunum er kennt að
þekkja ákveðin einkenni til viðmið-
unar við einkunnagjöf. Til mats á
ferskleika soðins fisks er skalinn frá
þremur upp í tíu. Þar má nefna sem
dæmi að ef lyktin minnir á ediksýru,
smjörsýru, sápu eða rófur og bragðið
er sterkt, beiskt eða minnir á súlfít
er fisksýnið óneysluhæft og fær þrjá
í einkunn. Ferskur, soðinn fiskur í
hæsta gæðaflokki sem myndi fá tíu í
einkunn á að bera daufa lykt sem
minnir á sæta, soðna mjólk eða
sterkju og bragðið verður að vera
vatnskennt, málmkennt, má vera
örlítið sætt, ekki þó mikið, og bera
kjötkennd munnhrif.
Skynmat er stundum eina nýtilega
aðferðin við gæðamat matvæla og
kemur þar margt til. Efnagreining til
dæmis er dýrari, flóknari og oft á
tíðum ekki eins áreiðanleg.
í þurreldhúsinu er tækjabúnaður
til prófunar á mismunandi eldunar-
aðferðum. Það er ætlað til minni
vöruþróunartilrauna. Blauteldhúsið
er meðal annars notað við gæðamat
á hráum fiski og við ýmsar vinnslu-,
pökkunar- og geymsluþolstilraunir.
{ tækjasalnum eru síðan meðal ann-
ars reykofn, þrýstingsprófunartæki
og fleira.
Fyrir framan eldhúsið er síðan
annar heldur stærri salur sem einnig
Dr. Guðmundur Stefánsson matvælafræðingur í þurrcldhúshluta nýja tilraunaeldhússins sem tekið hefur verið í
notkun hjá Rannsóknarstofu fískiðnaðarins. Tímamynd: Ami Bjama
er ráðgert að innrétta og bæta þannig
aðstöðuna enn frekar. Vonir standa
til að hægt verði að byrja á þeim
framkvæmdum á þessu ári.
Verkefni tilraunaeldhússins eru
margvísleg og ná inn á flest svið
fiskiðnaðarins. Fram til þessa hefur
starfsemin einkum verið á sviði
uppskrifta- og vöruþróunar í lag-
metisiðnaði. En þar hefur þörfin
verið einna brýnust. Með breyttum
áherslum verður nú lögð meiri
áhersla á tilraunir á möguleikum til
aukningar á geymsluþoli fisks og
fiskflaka, pökkuðum í loftskiptar
umbúðir. En þar er koltvíoxíð notað
til að auka geymsluþol ferskra fisk-
afurða. Er gert ráð fyrir að þetta
verði eitt af aðaláherslusviðum til-
raunaeldhússins á komandi árum.
„Það var byrjað á þessum rannsókn-
um fyrir nokkrum árum og ég tel
þessa aðferð við geymsluna geta átt
eftir að koma að miklum notum í
framtíðinni," sagði Guðmundur.
Einnig eru í gangi ýmsar tilraunir
með hrogn, möguleika á fullvinnslu
sjávarafurða, einkum vannýttra teg-
unda, framleiðslu tilbúinna neyt-
endarétta og fleira. Að ógleymdri
vöruþróunarrannsókn á laxi og laxa-
hrognum. En Guðmundur benti á
að þar væri annað svið sem vert væri
að gefa gaum að einkum með tilliti
til stóraukins fiskeldis hérlendis.
jkb
j Sverrir Hermannsson, bankastjóri Landsbanka islands:
Ohjákvæmilegt
að hækka vexti
Sverrir Hermannsson, banka-
stjóri Landsbanka íslands, segir að
óhjákvæmilegt sé að hækka nafn-
vexti yfir línuna á næsta vaxta-
breytingardegi, því verðbólgan
sigli nú hraðbyri upp á við. f dag
verður haldinn fundur í bankaráði
þar sem búist er við því að komist
verði að ákveðinni niðurstöðu
varðandi næsta vaxtabreytingardag
sem er 21. mars nk. Samkvæmt
áreiðanlegum heimildum Tímans
er búist við því að vextir Lands-
bankans hækki að meðaltali um
5%.
Að sögn Sverris hefur ekki enn
verið ákveðið hversu mikil hækk-
unin verður, en það er einmitt
verkefni bankaráðsfundarins í dag.
Sagði hann þó ljóst að ef miða
mætti t.d. við tilboð ríkissjóðs í
sölu ríkisskuldabréfa með 7%
raunvöxtum umfram verðbólgu á
ári, væru innlánsvextir Landsbank-
ans of langt á eftir.
Verðbólga síðustu þrjá mánuði
hefur mælst 26,4% en miðað við
síðustu sex mánuði er verðbólgan
liðlega 14%. Hæstu innlánsvextir
Landsbankans eru, samkvæmt
upplýsingum í sparisjóðsdeild, 17-
19% á Kjörbók á ári. Ef miðað er
við verðbólgu síðustu sex mánuði
eru Kjörbókarvextir jákvæðir fyrir
sparifjáreigandann um þrjú til
fimm prósentustig. Ef miðað er við
verðbólgu síðustu þrjá mánuði,
eru Kjörbókarvextir hins vegar
neikvæðir um ríflega tólf prósentu-
stig. KB
Sverrir Hermannsson
VSI um skattkerfisbreytinguna um sl. áramót:
RÝRNUNÁ
EIGIN FÉ
Skattkerfisbreytingarnar sem
gerðar voru í des. sl. benda til,
samkvæmt athugun sem VSÍ hefur
látið gera, að skatthlutfall fyrirtækja
hafi hækkað úr 48% af hagnaði í
69%.
Hagfræðingar VSÍ, þeir Hannes
G. Sigurðsson og Ólafur Hjálmars-
son, sögðu að athugaðir hefðu verið
ársreikningar ársins 1987 frá fimmtíu
fyrirtækjum, stórum og smáum í
flestum greinum atvinnulífsins með
um 30 milljarða veltu samtals.
Kannað hefði verið hvernig nýju
skattalögin hefðu breytt álagningu á
fyrirtækin samkvæmt núgildandi
skattalögum og væru meginniður-
stöður þær sem að ofan greinir.
Breyting skattalaganna hvað varð-
ar fyrirtæki fólst einkum f því að
Nýr ammoníakstankur í haust
Fyrir nokkru bar töluvert á
óánægju vegna hættu sem íbúum
Grafarvogs var talin geta stafað af
áburðarverksmiðjunni í Gufunesi.
Óánægjan beindist einkum gegn
þrýstitanki sem innihcldur umtals-
vert magn ammoníaks. En reýnsla
af notkun þessarar gerðar tanka
hefur verið mjög slæm erlendis.
„Þessi eldri gerð af tanki býður
upp á nokkra hættu. Því var farið að
athuga málefni áburðarverksmiðj-
unnár um það leyti scm farið var að
huga að skipulagi Grafarvogsbyggð-
arinnar," sagði Þórður Þorbjarnar-
son borgarverkfræðingur í samtali
við Tímann.
Mönnum hcfur staðið nokkur
stuggur af sprengihættu allt frá því
vcrksmiðjan var byggð. Sprengi-
hætta var fyrir hendi meðan geyma
þurfti ósekkjaðan kjarna í stórum
stíl. „Nú er ósekkjaður kjarni ekki
lengur geymdur þarna oe því er
sprengihætta nánast ekki fyrir
hendi,“ sagöi Þórður.
Síðan var skipt um stefnu og farið
að flytja inn ammoníak í miklum
mæli. Því fylgdi geymsluþörf fyrir
nokkur hundruð tonn og þrýstitank-
urinn var byggður. Ef leki kæmist að
tanknum gæti ammoníakið borist
nokkuð langa leið með jörðu áður
en það næði hita andrúmsloftsins og
stigi ofar.
Félagsmálaráðuneytið setti á lagg-
irnar nefnd sem fjallaði um möguleg-
ar úrbætur. Hún skilaði áliti þess
efnis að breyta bæri um geymsluað-
ferð. Því hefur verið tekið til við að
byggja kælitank. Bygging hans er
þegar hafin og ráð er gert fyrir að
hann verði tekinn í notkun í sept-
ember á þessu ári.
í tankinum verður hitastigi
ammoníaksins haldið við um mínus
þrjáiíu gráður. Þá verður loftþrýst-
ingur ammoníaksins svipaður og
andrúmsloftsins. „Ef leki kemst síð-
an að kælitanknum verður útstreymi
ammoníaks mjög hægt. Þá verður
hægt að ráða við lckann með því
einfaldlega að dæla úr tankinum öllu
sem í honum kann að vera. Hætta á
mengun verður þess vegna nánast
engin," sagði Þórður. jkb
skattahlutfall hækkaði, skattstofn
var stækkaður með því að takmarka
reglur um afskriftir og draga úr
skattfrestunarheimildum vegna
fjárfestinga.
Hagfræðingar VSÍ segja að þessar
breytingar leiði augljóslega til þess
að fyrirtækin verði veikari því lög-
gjöfin vinni beinlínis gegn eigin-
fjármunamyndun í fyrirtækjum.
Þannig sé nú hagnaður skattlagður
miklu meir sé hann látinn standa í
fyrirtækinu heldur en ef hann er
greiddur út sem arður til eigenda.
Þetta þýði einfaldlega að eigin-
fjárstaða fyrirtækja muni stórversna
og skuldir aukast, enda sé hagkvæm-
ara í skattalegu tilliti að greiða
arðinn út og slá síðan lán.
Hið versta við nýju skattalögin sé
þó að þau virka aftur fyrir sig fyrir
allt árið í fyrra og brengli þannig
forsendum ákvarðana sem teknar
voru fyrir löngu.
Ein af forsendum skattalagabreyt-
inganna hafi af hálfu flutningsmanna
verið sú að færa þyrfti íslensk skatta-
lög til samræmis við lög í löndum
Efnahagsbandalagsins.
Breytingin hafi hins vegar orðið til
þess að færa skatta á fyrirtæki til
vegar sem ríki Evrópu eru sem óðast
að hverfa frá og fyrir breytinguna
hafi ísland verið um miðbikið meðal
þjóða álfunnar hvað þetta varðaði,
en sé eftir breytinguna með þeim
efstu og í þriðja sæti meðal Norður-
landaþjóða.
Virkur skattur á fyrirtæki sé hér
nú 46,3%. í Danmörku sé hann nú
50%, í Noregi 48,7, Svíþjóð 37% og
Finnlandi 36,3%. - sá