Tíminn - 17.03.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Föstudagur 17. mars 1989
Timiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595,- pr. dáiksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Sigur í Ósló
Einhver mikilvægasti fundur ráðherranefndar
EFTA-ríkjanna um langt skeið var haldinn í Ósló
nú í vikunni. Ljóst var fyrir fundinn að allmikil
átök yrðu um þá stefnumótun, sem EFTA samtök-
in voru að vinna að, bæði um innbyrðis málefni sín
og afstöðuna til Evrópubandalagsins.
Viðhorf aðildarlanda EFTA til þessara mála
hafa verið mismunandi, en með lokaályktun Ósló-
arfundarins hafa þessi viðhorf verið farsællega
samræmd. Öll aðildarríkin samþykktu ályktunina
eins og hún lá fyrir í lokagerð.
Hvað íslensk viðhorf og hagsmuni varðar, þá
felur ályktunin í sér að fríverslun með fisk er
viðurkennd sem stefnumál EFTA og kemur til
framkvæmda 1. júlí á næsta ári. Með þessari
stefnuákvörðun varðandi fríverslun með fisk sjá
íslendingar fyrir endann á langsóttu baráttumáli
sínu innan fríverslunarsamtakanna. Hér er um að
ræða stjórnmálasigur, sem lengi mun verða minnst.
Ekki er á neinn hallað, þótt þess sé minnst að
Steingrímur Hermannsson hefur haft ómetanlega
forystu um að ná fram þessum sigri. Að sjálfsögðu
hefur öll ríkisstjórnin staðið einhuga að baki þeirri
málafylgju sem leitt hefur til sigurs. Utanríkisráð-
herra, Jón Baldvin Hannibalsson, sótti Óslóar-
fundinn ásamt forsætisráðherra og lagði fram sitt
lið í þessu máli, enda mun hann nú samkvæmt
stöðu sinni taka við formennsku í EFTA-ráðinu.
Úrslit þessa íslenska baráttumáls lágu ekki ljós
fyrir í upphafi Óslóarfundarins. Þá stóðu sakir
þannig, að Finnar sýndu enn tregðu á því að styðja
fríverslun með fisk. Þeir hafa talið sig hafa
sérstakra hagsmuna að gæta varðandi viðskipti
með sjávarafla sinn, sem er ekki mikill að vöxtum,
en mikilvægur bjargræðisvegur á afmörkuðum
svæðum í landinu. Þessi afstaða Finna kom til
umræðu á Norðurlandaþinginu í Stokkhólmi í
fyrra mánuði. Pá vakti Steingrímur Hermannsson
athygli á því í ræðu að fríverslun með fisk væri
meginhagsmunamál íslendinga og engin fyrirstaða
væri fyrir stuðningi við hana innan EFTA nema af
hálfu finnsku ríkisstjórnarinnar.
Sú von hefur alltaf lifað, að Finnar ættu eftir að
breyta afstöðu sinni í þessu máli, þegar til kastanna
kæmi. Það hafa þeir nú gert og fylgt dæmi Svía,
sem árum saman stóðu að sínu leyti í vegi fyrir
fríverslun með fisk. Þeirri afstöðu breyttu Svíar
fyrir nokkrum mánuðum. í ljós kom á Óslóarfund-
inum að forsætisráðherra Svía, Ingvar Carlsson,
studdi íslendinga mjög eindregið í baráttunni fyrir
málinu. Ekki er vafamál að sú mikla kynning sem
átt hefur sér stað á málstað íslendinga meðal
áhrifamanna á Norðurlöndum hefur haft mikilvæg
áhrif. Afstaða forsætisráðherra Svía nú sannar það.
Niðurstaða Óslóarfundarins gefur ótvírætt til
kynna að íslendingar geta vænst mikils af aðild
sinni að EFTA, ef vel tekst til um framkvæmd
þeirrar stefnu, sem samtökin hafa mótað um
innbyrðis samskipti og afstöðu til Evrópubanda-
lagsins.
GARRI
Stúdentagarðar
Að Garra var á dögunum gaukað
nýlegu hefti af Vökublaðinu, sem
gefið er út af félagi sjálfsfæöis-
inanna í Háskólanum. Þar var
áhugaverðan fróðleik að finna.
Þeir Vökumenn hafa látið Skáís
gera fyrir sig skoðanakönnun með-
al stúdenta, með allmyndarlegu
úrtaki, eða 200 manns, sem valið
var af handahófi úr hópi stúdenta
hér við Háskólann. Meðal þess,
sem spurt var um, var húsnæðis-
eign þessara stúdenta. Þar kom sú
einkar óvænta niðurstaða út að
hvorki meira né minna en 33%,
eða fullur þriðjungur stúdentanna,
býr nú þegar í sínu eigin húsnæði.
Þetta er svo sannarlega talsvert
önnur útkoma en menn vænta
kannski fyrirfram. Ekki er annað
að sjá í blaðinu en að úrtakið hafi
verið í einu og öllu í samræmi við
það sem tíðkast við skoðanakann-
anir á borð við þcssa. Af þeim
ástæðum er ekki annað sjáanlcgt
en að hún sé marktæk ineð sama
hætti og gerist og gengur um skoð-
anakannanir.
Breyttir tímar
Ef marka má þessa útkomu þá
sýnir háii að núna eru runnir upp
breyttir tímar frá því sem fyrrum
var? Hér á árum áður lauk fólk
fyrst námi sínu og fór síðan að
hugsa til þess að komá sér upp þaki
yfir höfuðið, stofna heimili og
eignast börn. Tekið er fram í
blaðinu að þetta bendi ekki til þess
að stúdentar njóti svo ríficgra
námslána að þau dugi þcim til að
eignast eigin íbúðir. Ekki þarf að
efa að í því hafa þeir Vökumenn
rétt fyrir sér. Og máski einnig í
þeirri skýringu sinni þarna að
eitthvað fleiri en áður byrji núna á
að vinna tii að eignast íbúð og helli
sér svo í að læra.
En það er þó annað að athuga í
þessu sambandi, og það er vaxandi
ijöldi fullorðinna kvenna í Há-
skólanum. A seinni árum hafa
konur, sem eru búnar eða um það
bil að koma börnum sínum af
höndunum, fjölmennt í öldunga-
deildir framhaldsskólanna. Að
stúdcntsprófi loknu hafa þessar
konur svo enn á ný hópast inn í
Háskólann.
Skiljanlega búa þessar konur
upp til hópa í eigin íbúðum með
fjölskyldum sínum. Ölium ber
saman um að þær séu sem hópur
ákaflega duglegir og harðir
námsmenn, og skal hér síst kastað
steini í þeirra garð. En þó má vera
meira en hugsanlegt að þessi niður-
staða sýni að þær séu núna orðnar
það fjölmennar í Háskólanum að
þær telji þar orðiö fullan þriðjung
stúdenta. Og að þar með séu þær
farnar að skekkja hina hcfðbundnu
stúdentaímynd vægast sagt allveru-
lega.
Vantar könnun
Það fer ekki á milli mála að hér
vantar könnun. Nú í seinni tíð er
farið að kanna alla skapaða hluti,
og ekki ætti aldurs- eða kynskipt-
ing háskólastúdenta, né þá heldur
íbúðaeign þeirra, að vera síður
merkilegt könnunarefni en hinar
eilífu spumingar um fylgi við
stjórnmálaflokkana. Gott ef þessi
fræði eru ekki beinlínis kennd við
Háskólann, svo að þar ættu að
vera hæg heimatökin.
Málið er nefnilega það að mcð
sívaxandi fjölda háskólastúdenta
síðari árin hafa menn reiknað með
að nauðsynlegt væri að halda áfram
að byggja stúdentagarða yfir allt
þetta fólk. Gengið hefur verið út
frá því sem vísu að leggja þyrfti
öllum stúdentum til herbergi með
rúmi, utan þeim sem væru svo
heppnir að geta búið heima hjá
pabba og mömmu í Reykjavík
allan námstímann.
Ef svo er sem hép má sýnast að
þessi hópur samanstandi að fullum
þriðjungi af konum, sem á sínum
tíma hafi kannski unnið fyrir körl-
um sínum meðan þeir luku námi
sínu og komið svo upp börnum, þá
horfir þetta mál töluvert öðruvísi
við. Þá má þörfin fyrir fleiri stúd-
entagarða sem best vera töluvert
minni en menn hafa haldið. Um
þetta er ekki vitað.
Þess vegna þarf hér að gera
könnun. Hér þurfa sérfræðingar,
sem nóg er víst orðið til af, að
setjast niður og komast að full-
nægjandi niðurstöðum um það
hvernig þörfum stúdenta fyrir
húsnæði sé í rauninni háttað. Og
reynist þær vera með þeim hætti
sem Vökufólk hefur þarna upplýst
þá breytir það málunum óneitan-
iega töluvert. Þá hlýtur þörfin fyrir
fleiri stúdentagarða að vera tölu-
vert mikið minni en margir hafa
haldið. Kannski megi þá bara nota
aurana til einhverra annarra gagn-
legra hluta. Garri.
VÍTT OG BREITT
11!
■
iiii
Skítkokkar og eiturbrasarar
Á skútuöldinni var skítkokkur
eitthvert hið óvirðulegasta heiti
sem hægt var að gefa nokkrum
manni til sjós, og væri hnykkt á og
maðurinn einnig kallaður eitur-
brasari átti sá hinn sami sér ekki
viðreisnar von. Þeim manni var
eins gott að hætta að míga í saltan
sjó og dragast í land til að fara í
skóla eða gerast rithöfundur eða
eitthvað svoleiðis, eins og skjalfest
dæmi eru um.
Á skútum var ekki rennandi
vatn og vatn var ekki hægt að sjóða
nema það lítið í einu sem tolldi á
kabyssunni. ísskápar voru ekki
fundnir upp fyrr en mörgum ára-
tugum eftir að skútuöldin leið und-
ir lok.
En þrátt fyrir rennandi og sjóð-
andi vatn, mikla og ódýra sápu og
forkunnarfín kælikerfi lifa skít-
kokkar og eiturbrasarar góðu lífi
og þéna rétt bærilega.
Nú veltast þeir ekki um í fúlum
lúgar úti í ballarhafi. Þeir vinna í
glæstum kjötvinnslustöðvum og
setja skít og eitur í hakk og kjötfars
og kannski eru einhverjir þeirra í
verslunum sem bæta gerlum og
óþverra saman við svokallaðar
unnar kjötvörur áður en viðskipta-
vinum eru afhentar þær gegn okur-
gjaldi.
Hrikalegar niðurstöður
I kjötvinnslunni vinnur dágóður
hópur af fólki sem ekki hefur lært
að lesa og skilur ekki hvað við er
átt með hugtakinu hreinlæti, ef
það hefur þá nokkru sinni heyrt á
það minnst.
Könnunin á kjötfarsi sem Neyt-
endasamtökin létu gera var greini-
lega orðin tímabær og eru niður-
stöðurnar hrikalegar. Helmingur
sýnanna sönnuðu að þar var um að
ræða óneysluhæfan mat.
í mörgum sýnanna reyndust vera
saurgerlar og oft í miklu magni.
Fólk sem er svo ömurlega gert til
sálarinnar að hafa ekki vit á að
halda saurgerlum í skefjum á ekki
að koma neins staðar nærri mat-
vælaframleiðslu eða meðferð mat-
væla yfirleitt.
Svipuð könnun var gerð fyrir
nokkrum árum og þá var ástandið
svipað og núna. Það sýnir að fólkið
í kjötvinnslunni hefur ekkert lært
og kannski enginn gert tilraun til
að koma einföldustu þekkingu á
ferðalögum saurgerla og annars
óþverra til skila inn fyrir höfuð-
skeljar þeirra sem eyðileggja mat-
væli í vinnslu og sölumeðferð.
Sóðaskapur
Hollusta og heilbrigði er mikið í
munni um sinn og er mikil áhersla
lögð á áróður um að fólk hætti að
reykja, drekka, éta feitt og noti
verjur þegar lauslætið grípur um
sig. Svo á að fara í leikfimi, hlaupa
um í skrautlegu skokkúniformi
og stunda útivist.
Allt ber þetta sjálfsagt mikinn
og góðan árangur, en enginn aðili
í þjóðfélaginu hefur minnsta áhuga
á að kynna og kenna almennt
hreinlæti og það er greinilegt að
drjúgur hluti þess fólks sem starfar
við matvælaiðnað og verslar með
viðkvæm matvæli er ekki komið á
það stig siðmenningar að þrífa sig
og nota sápu.
Saurgerlar í unnum kjötvörum
sýna og sanna að sóðaskapurinn er
þjóðarböl.
Frumstæðar þjóðir og fólk sem
býr á eyðimörkum hefur flest hvað
þá menningu til að bera að varast
að dreifa saurgerlum með tiltækum
ráðum. Á íslandi er rennandi kalt
og sjóðheitt vatn í öllum húsum,
líka kjötvinnslustöðvum, gnægð
sápu og jafnvel vatnssalerni.
Samt er mikið magn saurgerla í
þriðjungi þeirra unnu kjötvara sem
rannsakaðar voru á vegum Neyt-
endasamtakanna. Þar að auki aðrir
hættulegir gerlar og eiturefni.
Til að ná þessu háa hlutfalli þarf
menntunarsnauða skítkokka og
eiturbrasara, sem enga hugmynd
hafa um einfaldasta hreinlæti og
yfirmenn kjötvinnslustöðva og
kaupmenn, sem annað hvort eru
álíka illa að sér um þrifnað eða þeir
endemis sóðar að kæra sig kollótta
um hvort farið er að einföldustu
hreinlætisreglum eða ekki.
Eiturbrösurum í matvælaiðnaði
ætti að fá önnur störf og eiga
Hollustuvernd og aðrir eftirlitsaðil-
ar mikið verk fyrir höndum.
En umfram allt verður að fara að
kenna þjóðinni einföldustu hrein-
lætisreglur, svo sem eins og að
þrífa sjálfa sig. OÓ