Tíminn - 24.10.1992, Síða 15

Laugardagur 24. október 1992
Tíminn 15
Á slóðum Eiríks
rauða
Meðal þess sem hópurinn, er ég
ferðaðist með, gerði, var að sigla frá
Narssarsuaq þvert yfir Eiríksfjörð til
Bröttuhlíðar, þar sem Eiríkur rauði
bjó. Þetta er lítið sveitarþorp, eins
og þau gerast á Grænlandi. fbúarnir
eru eitthvað um 100 talsins, þeir
búa í litlum húsum og byggja flest-
ir afkomu sína á sauðfjárrækt og
skyldum greinum. Farartæki þorps-
búa eru Land Rover bifreiðar og
dráttarvélar, en annars eru vega-
lengdir í þorpinu það stuttar að
menn ferðast fótgangandi um. Yfir
þorpinu hvílir einhver stóísk ró og
fólkið virðist una hag sínum vel.
Meðal þess, sem skoðað var í
Bröttuhlíð, voru rústir Þjóðhildar-
kirkju. Þá kirkju lét Þjóðhildur,
kona Eiríks rauða, reisa. Þjóðhildur
tók fyrst manna trú í íslendinga-
byggðum eftir að sonur hennar
Leifur hafði kristnast, og tók þegar
að boða kristna trú meðal íslend-
inganna. „Hafði hún þar fram bæn-
ir sínar og þeir menn sem við
kristni tóku. Þjóðhildur vildi ekkert
samræði við Eirík síðan hún tók
trú, en honum var það mjög á móti
skapi,“ segir ennfremur í Eiríks
sögu.
Minnti mig á
Siglufjörð
Síðan fórum við til Julianeháb, en
þangað var tæpra sex stunda sigling
frá Narssarsuaq. Oft var siglt milli
ógnarstórra borgarísjaka og það var
svali í loftinu.
Síðan blasti Julianeháb við okkur.
Fyrir utan hafnarkjaftinn voru stór-
ir ísjakar, en þegar inn í höfnina var
komið var þetta öllu skárra. Juli-
aneháb er um 3.500 manna byggð-
arlag. Um margt minnti staðurinn
mig á norðlenskt sjávarþorp á ís-
landi, eins og til dæmis Siglufjörð
eða Ólafsfjörð. Fiskimannabær í
firði og byggðin teygir sig frá höfn-
inni upp í fjallshlíðarnar.
Julianeháb er næst stærsta byggð-
arlag á Grænlandi á eftir Nuuk, og
er komið nokkuð langt á þróunar-
brautinni. Þarna eru flest þau þæg-
indi, sem nútíma samfélag á vest-
ræna vísu krefst: myndarlegir skól-
ar, verslanir, útvarps- og sjónvarps-
stöð, fiskvinnslustöðvar,
þyrluflugvöllur og flest þau þægindi
vestrænnar menningar, sem Græn-
lendingar hafa tekið í sína þjónustu.
Þess má svo geta að Danir hafa að
miklu leyti kostað þá uppbyggingu,
Viö rústir Þjóöhildarkirkju í
Bröttuhlíö.
Skálholt Grænlands
Tvo síðustu daga ferðarinnar var
dvalist í Görðum, hinu forna bisk-
upssetri íslendingabyggðanna,
nokkurs konar Skálholti Græn-
lands, ef við getum tekið svo til
orða. í Görðum — sem á græn-
lensku nefnast Igaliku — sjást rúst-
ir dómkirkju Eystribyggðar, en
kirkjan var vígð af heilögum Niku-
lási árið 1126. Garðabiskupsdæmi
náði til 16 kirkna og vitað er um
nöfn allra biskupa, sem biskupsstól-
inn sátu. Sá fyrsti þeirra var Arnald-
ur, sá er reið til Alþingis með Sæ-
mundi fróða áður en hann tók við
biskupsdómi á Grænlandi. Enginn
biskup sat í Görðum eftir árið 1378,
þó svo að nokkrir menn hefðu verið
vígðir þangað. Öðru hvoru allt fram
til ársins 1520 voru menn, sem báru
titil biskups í Görðum, en það var
aðeins að nafninu til.
Eins og áður sagði var dvalist í
Görðum í tvo daga. Reikað var um
þetta sveitaþorp, sem ég tel reyndar
fallegasta staðinn sem ég kom til í
þessari Grænlandsferð. íbúar eru
eitthvað um 100, flest hús í þorpinu
eru lágreist, verslunarhús Konung-
legu dönsku Grænlandsverslunar-
innar ber þar hæst. í reynd, ekki
ólíkt og Julianeháb minnti mig á
Ólafsfjörð eða Siglufjörð, var þetta
byggðarlag ekki ólíkt Flatey á
Breiðafirði og þeim fallegu húsum
sem þar eru.
En brátt tók þessi ferð enda. Við
flugum, þegar vika var liðin, aftur
heim til íslands, en vorum margs
vísari um þetta fallega land. Og eitt
er víst að ég á eftir að fara að heim-
sækja þetta land aftur. Þá væri
skemmtilegast að fara norðarlega á
austurströndina, þar sem lifnaðar-
hættir fólksins eru hvað frumstæð-
astir. Þar er grænlenskt samfélag á
svipuðu stigi og það hefur verið um
aldir. Það er hins vegar sem óðast að
breytast mjög til vestrænna hátta.
Grænlenskt samfélag er að stærst-
um hluta orðið vestrænt í háttum,
en samt sem áður hlýtur mannlíf í
landinu alla tíð að bera nokkurn
svip af náttúrunni, sem er bæði
svipmikil og sterk. Hennar vegna
hljóta Grænlendingar ætíð að verða
sér á báti.
Ungir Græniendingar á báti,
sem flutti íslenska feröahópinn
frá Narssarsuaq til Julianeháb.
Sá, sem stendur lengst til
hægri, hefur stundaö nám viö
Bændaskólann á Hólum og
veriö í starfsþjálfun aö Gunn-
arsstööum í Þistilfiröi.
sem átt hefur sér stað á Grænlandi á
undanförnum áratugum. Hún hófst
í kringum 1950 og síðan þá hafa
Danir veitt miklum fjármunum til
verkefnisins. Það hefur hins vegar
verið mikið deilt um ágæti þessa og
hvort umskiptin fyrir þjóðina hafi
ekki verið of snögg — að fara í einni
svipan úr hreysum í hallir, frá frum-
stæðu veiðimannaþjóðfélagi til
vestrænna hátta. Spurningum. þar
um verður ekki svarað hér.
TUUÍsOiífúj
HÖFÐABAKKA9
SÍMI634000
ICJL TRAUST NAFN
í HEIMI VÉLSLEÐAMANNA
Fjölbreytt úrval af vara- og aukahlutum.
Leggjum áherslu á góöa og trausta
varahlutaþjónustu í allar gerðir vélsleöa.
Veröum meö á lager helstu varahluti
Sérpantanir - Hagstætt verö.
Áralöng reynsla og þjónusta
TOYOTA
• Amerísk Snugtop trefjaplasthús, meö tvö-
földum einangruðum toppi og vel þétt.
Opnanlegir hliöargluggar og litaö gler.
Hægt er að fá húsin klædd aö innan og
lituð frá framleiðanda. Frábært verö!
Sérpöntum einnig hús á aörar tegundir
pallbifreiða.
• Toyota toppgrindur, sterkar og notadrjúgar.
Passa á flestar jeppategundir.
Urvalsvara - aöaleinkenni Toyota aukahluta.
Nýttu þér ráögjöf okkar og sendingarþjónustu
® TOYOTA
Aukahlutir
NÝBÝLAVEGI 6-8 KÓP. SÍMI44144